کودک شما همیشه مراقب کارهای شما است. او می‌بیند که چگونه استرس و نگرانی خود را کنترل می‌کنید. او رفتار شما با دیگران را مشاهده می‌کند و نحوه برخورد شما با احساسات خود را در تحت نظر دارد. کودکان مانند اسفنج های کوچکی در تمام این اطلاعات غوطه ور می‌شوند. حتی زمانی که فکر می‌کنید کودک شما به این نکات توجه نمی‌کند، ضروری است که برای او یک الگوی مثبت باشید.
نظریه یادگیری اجتماعی
طبق نظریه یادگیری اجتماعی، افراد با تماشای دیگران چیزی را یاد می‌گیرند. برای مثال، آزمایش معروف عروسک بادکرده بوبو نشان می‌دهد که کودکان چگونه رفتار بزرگسالان را تقلید می‌کنند. محققان دریافتند که کودکان با عروسک‌ها به همان شیوه رفتار بزرگسالان رفتار می‌کنند. کودکانی که شاهد پرخاشگری یک بزرگسال با عروسک بودند، در تعاملات خود نیز پرخاشگر رفتار می‌کنند. در همین حال، کودکانی که رفتار محبت آمیز بزرگترها با عروسک را تماشا می‌کردند، مهربانی را تقلید کردند.
احتمالاً برای این که ببینید که کودکان از والدین خود تقلید می‌کنند، نیازی به یک آزمایش علمی فانتزی ندارید و هر روز متوجه آن می‌شوید.
هنگامی که در حال جارو کردن زمین هستید، ممکن است متوجه شوید که کوچولوی شما نیز تظاهر می‌کند که زمین را جارو می‌زند. یا ممکن است ببینید که کودک پیش دبستانی، خرس عروسکی خود را به همان صورتی که او را در شب می‌خوابانید، به رختخواب می‌برد. بچه‌ها آنچه را که می‌شنوند، تکرار می‌کنند و آنچه را که می‌بینند، تقلید می‌کنند. به همین دلیل باید مراقب چیزهایی باشید که ناخواسته به کودک خود آموزش می‌دهید.
شما چه رفتاری را برای کودک الگو سازی می‌کنید؟
گاهی اوقات، ممکن است ناآگاهانه رفتارهای ناسالم را برای فرزندان خود الگو کنید. سناریوهای زیر را در نظر بگیرید:
- مادری به صندوقدار رستورانی می‌گوید که پسر ۱۲ ساله اش فقط ۱۱ سال دارد تا بتواند در بوفه تخفیف بگیرد. پسرش یاد می‌گیرد که برای رسیدن به خواسته‌های خود، گاهی اوقات دروغ گفتن اشکالی ندارد.
- پدری شب‌هایش را با تماشای تلویزیون می‌گذراند؛ اما به دختر ۱۴ ساله خود می‌گوید که باید بیش‌تر مطالعه کند.
- والدین به فرزندان خود می‌گویند که با همه با احترام رفتار کنند. با این حال، آن‌ها اغلب در پشت سر بقیه، نظرات انتقادی درباره افراد دیگر می‌دهند.
- یک زوج طلاق گرفته اغلب در مورد مسائل مربوط به حضانت و ملاقات با یکدیگر بحث می‌کنند؛ اما آن‌ها انتظار دارند فرزندانشان با یکدیگر کنار بیایند.
- یکی از والدین به کودک خود می‌گوید که انگشتانش را در دهانش نگذارد؛ اما خود او وقتی عصبی است، ناخن‌هایش را می‌جود.
- مادری به دخترش می‌گوید که با دیگران مهربان باشد؛ اما وقتی فروشگاه از پس گرفتن کالایی که او می‌خواهد برگرداند امتناع می‌کند، سر کارمند فروشگاه فریاد می‌زند.
- پدری به کودک خود می‌گوید که باید سالم غذا بخورد، اما او بعد از این که همه به رختخواب می‌روند دسر دزدی می‌خورد.
- والدین به کودک خود می‌گویند که آنچه را که دارد با دیگران به اشتراک بگذارد و سخاوتمند باشد، با این حال آن‌ها هرگز به نیازمندان کمک مالی نمی‌کنند یا در هیچ نوع کار خیریه یا داوطلبانه شرکت نمی‌کنند.
- پدری سیگار می‌کشد. در حالی که سیگاری در دست دارد، به کودکان خود می‌گوید که سیگار کشیدن ناسالم است و آن‌ها هرگز نباید این عادت را داشته باشند.
- والدین به کودک خود می‌گویند که مسئولیت رفتار و انتخاب‌های خود را بپذیرد. با این حال، وقتی خود آن‌ها قرار ملاقات با دندانپزشک فرزندشان را فراموش می‌کنند، با مسئول پذیرش بحث می‌کنند و به او می‌گویند که او به وضوح در برنامه‌ریزی اشتباه کرده است.
از قوانین خود پیروی کنید
واقعاً سخت است که همیشه الگوی رفتار مناسب برای فرزندان خود باشید و هیچ کس از شما انتظار ندارد که کامل باشید. اما شما باید سعی کنید قوانین و رفتارهایی را که می خواهید کودک شما از آن‌ها پیروی کند را الگوسازی کنید. به عنوان مثال، اگر نمی‌خواهید بچه‌هایتان در آینده از سیگار استفاده کنند، احتمالاً ایده خوبی نیست که خود شما به استفاده از سیگار ادامه دهید. به همین ترتیب اگر می‌خواهید کودک شما راستگو باشد، خود شما نیز باید سعی کنید صادق باشید. برای مثال اگر به جای راستگویی دروغ‌های مصلحتی بگویید، کودک شما نیز یاد می‌گیرد که دروغ گفتن قابل قبول است.
با الگو سازی در هر فرصتی که به دست می آورید، به کودک خود نشان دهید که چگونه قوانین خانه را دنبال کند. به همین ترتیب نظم و انضباط را به کودک خود آموزش بدهید که جزو مهارت‌های زندگی هستند و توضیح دهید که چگونه این قوانین در آینده به او کمک می‌کنند. اگر به کودک نشان دهید که شما قوانین را رعایت می‌کنید، اثر بخشی استراتژی‌های انضباطی شما افزایش پیدا می‌کند.
ممکن است مواردی وجود داشته باشد که شما نیاز به توضیح هر تصمیمی برای کودک خود داشته باشید که ممکن است گیج کننده باشد. به عنوان مثال، اگر دوستتان برای شما کیک بپزد و شما فکر می‌کنید طعم وحشتناکی دارد، باز هم ممکن است به او بگویید که خوشمزه است تا احساساتش را جریحه دار نکنید. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، باید به کودک خود نیز توضیح دهید که نمی‌خواستید به احساسات دوستتان آسیب برسانید.
مهارت‌های زندگی را برای کودک خود الگو سازی کنید
شما همچنین هر روز فرصت‌هایی دارید تا زندگی ای داشته باشید که ارزش تقلید را داشته باشد. به آنچه می‌خواهید که کودک از شما یاد بگیرد، فکر کنید و سعی کنید آن را در زندگی خود الگو قرار دهید. طبیعتاً مواقعی نیز پیش خواهد آمد که اشتباه می کنید یا کارها را دقیقاً همانطور که برنامه ریزی کرده‌اید انجام نمی‌دهید. اما این اشکالی ندارد. زمانی که این اتفاق افتاد، از فرصت استفاده کنید و با کودک خود در مورد این که کجا اشتباه کرده‌اید و چگونه امیدوارید دفعه بعد متفاوت باشید، صحبت کنید. کودکان درس‌های مهمی از شما یاد می‌گیرند، حتی وقتی اشتباه می‌کنید.
به عنوان مثال، اگر تصمیمات نادرست را با مهربانی انجام دهید و خودتان را ملامت نکنید، کودک شما نیز یاد می‌گیرد که با خودش مهربان باشد. در ادامه چند نمونه از موارد دیگری وجود دارد که می‌توانید برای فرزندان خود الگو کنید. از این ایده‌ها برای تبدیل شدن به یک الگوی خوب استفاده کنید یا ایده‌های خودتان را اجرایی کنید.
زندگی سالمی داشته باشید
وقتی سالم غذا می‌خورید و به طور منظم ورزش می‌کنید، از نظر تغذیه الگوی خوبی برای فرزندان خود هستید. به علاوه اگر در حال اصلاح برنامه غذایی سالم و محدود کردن فست فود هستید، به کودک خود کمک می‌کنید از چاقی دوران کودکی پیشگیری کند. البته سعی کنید در تلاش برای الگو سازی خود زیاده روی یا محدود کننده نباشید. کنترل غذا یا وسواس در مورد ظاهر بدن خود (یا بدن کودک شما) می‌تواند منجر به مشکلات تصویر از بدن و اختلالات خوردن شود.
احترام بگذارید و همدلی را به کودک آموزش دهید
هر پدر و مادری دوست دارد فرزندانی تربیت کند که با دیگران مهربان باشند. این هدف زمانی به واقعیت تبدیل می‌شود که احترام و همدلی را در زندگی خود الگو برداری کنید. برای هر کسی که با آن‌ها تعامل دارید، احترام قائل باشید و به زودی کودک شما نیز همین کار را انجام خواهد داد. خواه صندوقدار، خواربارفروشی یا گارسون در رستوران مورد علاقه تان باشد، به او لبخند بزنید، لطفاً را به زبان بیاورید و تشکر کنید و خیلی زود کودک شما نیز این کار را انجام خواهد داد.
به کودک خود اجازه دهید تا شما را با دیگران در حال همدلی و دلسوزی ببیند. از موقعیت‌هایی که در اطراف شما رخ می‌دهد، برای صحبت در مورد احساس دیگران با کودک خود استفاده کنید. آموزش همدلی به کودکان یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از قلدری آن‌ها نسبت به دیگران است.
رسیدگی به زمانی که کودک به تکنولوژی اختصاص می‌دهد
اگر شما هم مانند اکثر والدین باشید، احتمالاً نگران میزان زمانی که کودک شما در هر روز پای صفحه مانیتور می‌گذراند هستید. چه زمانی که کودک کوچک‌تر شما صرف تماشای نمایش‌ها و بازی‌های آنلاین می‌کند، چه زمانی که کودکان بزرگ‌تر در شبکه‌های اجتماعی می گذرانند باشد، هر والدینی نگران این است که فرزندانش به طور مکرر در مقابل صفحه نمایش قرار بگیرند.
اما قبل از این که بتوانید چیزی به فرزندان خود بگویید، به مدت زمانی که خود شما در مقابل یک صفحه نمایش می‌گذرانید، نگاهی بیندازید. برای فرزندان خود الگو باشید. ابتدا به استفاده از فناوری خود توجه کنید و بعد از آن سعی کنید استانداردهایی را برای کودکان تعیین کنید.
برای الگوی کودک بودن سخت کار کنید
ایجاد یک اخلاق کاری مناسب یک مهارت زندگی است که هر کودکی به آن نیاز دارد. کودکان شما در آینده چه در مدرسه، چه در یک کار نیمه وقت یا در یک تیم ورزشی سخت کار کنند، باید اخلاق کاری خوبی داشته باشند. بهترین راه برای آموزش این مهارت این است که ابتدا آن را در خانه برای کودک الگو سازی کنید.
چه هر روز سر کار بروید و چه از خانه کار می‌کنید، به کودک خود اجازه دهید که شما را در حال کار ببیند. حتی انجام کارهای خانه با هم به عنوان یک خانواده راهی عالی برای آموزش اخلاق کاری مناسب به کودک شما به شمار می‌رود.
برای کار خیر داوطلب شوید
وقتی در مرکز خیریه داوطلب می‌شوید، به کودک خود نشان می‌دهید که دنیایی که در آن زندگی می‌کنند برای شما اهمیت دارد. و کودک نیز یاد می‌گیرد که او هم به جامعه خود اهمیت دهد. چه در کارهای مدرسه داوطلب شوید، چه در یک پروژه تمیز کردن محیط شرکت کنید یا غذا و مواد غذایی را به انبار مواد غذایی محلی اهدا کنید، به فرزندان خود نشان می‌دهید که آنچه که در خارج از خانه شما اتفاق می‌افتد، مهم است. و بازگشت تلاش به جامعه برای این که دنیا جای بهتری شود، ضروری است.
شما همچنین می توانید کودک خود را در کار داوطلبانه مشارکت دهید. وقتی او به طور منظم به دیگران کمک می‌کند، حتی اگر این کمک‌ها کوچک باشند کودک یاد می گیرد که قدر آنچه را که دارد، بداند.
مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را به کودک نشان دهید
به مهارت‌های عاطفی و اجتماعی نیز توجه کنید. به کودک خود نشان دهید که چگونه با کسی احوالپرسی کند و چگونه در هنگام سردرگمی سؤال بپرسد. به او آموزش دهید که چگونه با دوستان جدید ملاقات کند و از دیگران دعوت کند تا به او بپیوندند. نحوه مدیریت احساسات مانند ناامیدی یا غم را به کودک خود نشان دهید. زمانی که ناراحت، عصبانی یا غمگین هستید، در مورد احساسات خود صحبت کنید و کودک را تشویق کنید که همین کار را انجام دهد.
به کودک خود مهارت‌های جدید بیاموزید
وقتی می‌خواهید چیز جدیدی به کودک خود بیاموزید، خواه این باشد که چگونه تخت خود را مرتب کند یا چگونه بند کفش‌هایش را ببندد، به او نشان دهید که چگونه این کار را انجام می‌دهید. سپس اجازه دهید کودک آن را به تنهایی تمرین کند. نشان دادن به جای گفتن، می‌تواند بهترین راه برای یادگیری انواع مهارت‌های جدید توسط کودکان باشد.
برای الگوی کودک بودن صادق باشید
صداقت و درستکاری ویژگی‌های مهمی هستند که والدین باید داشته باشند. نه تنها به این دلیل که الگوی خوبی برای فرزندانشان باشند، بلکه به این دلیل که این مهارت‌ها می‌توانند به ایجاد اعتماد و تقویت ارتباط کمک کنند. زمانی که کودکان می‌بینند که والدینشان با آن‌ها صادق هستند، به آن‌ها احساس امنیت می‌دهد و اجازه می‌دهد با هر مشکل یا نگرانی راحت به سراغ پدر و مادر خود بیایند.
والدینی که درستکاری هستند، حس قوی درست و نادرست بودن چیزها را به کودک خود آموزش می‌دهند. این ویژگی می‌تواند به کودک کمک کند تا زمانی که با انتخاب های دشواری روبرو می‌شود، تصمیمات درستی بگیرد و همچنین می‌تواند اهمیت مسئولیت پذیری در قبال اعمالش را به او بیاموزد. صداقت و درستکاری ویژگی‌های ضروری برای هر پدر و مادری است که می‌خواهند تأثیر خوبی بر فرزندان خود داشته باشند.
در ارتباط خوب باشید
وقتی والدین بتوانند به طور مؤثر با کودک خود ارتباط برقرار کنند، به کودک خود آموزش می‌دهند که ابراز وجود و شنونده فعال بودن مهم است. مهارت‌های ارتباطی خوب می‌تواند به جلوگیری از سوء تفاهم کمک کند و به والدین و کودک امکان این را بدهد تا مشکلات و اختلافات را به طور سالم حل کنند.
الگوبرداری از این رفتارها هنگام تربیت کودک می‌تواند به بچه‌ها کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی قوی‌ای را در خود رشد و تکامل دهند که برای آن‌ها در طول زندگی مفید است.
به دیگران احترام بگذارید
احترام گذاشتن به دیگران ویژگی مهمی برای همه ما به شمار می‌رود؛ اما والدین باید این رفتار را برای کودک خردسال خود الگو سازی کنند. به هر حال، کودکان با مثال یاد می‌گیرند، و چه راهی برای آموزش احترام به کودک از نشان دادن رفتار با دیگران با مهربانی و ادب بهتر است؟
والدین با احترام گذاشتن به خود، می توانند پایه محکمی برای تربیت کودک خود ایجاد کنند تا رشد و تکامل شخصیت کودک بر آن بنا شود. الگوبرداری از رفتار محترمانه به کودک کمک می‌کند تا اهمیت احترام به دیگران را درک کنند، خواه احترام به اعضای خانواده، دوستان یا حتی غریبه باشد.
نگرش مثبت را برای کودک خود الگو کنید
کودکان مانند اسفنج هستند و همه چیز اطرافشان را جذب می‌کنند. والدین باید بدانند که نگرش آن‌ها بیش از هر چیز دیگری بر فرزندانشان تأثیر می‌گذارد. برای مثال اگر والدین همیشه شکایت کنند، کودک فکر می‌کند که شکایت کردن یک رفتار عادی است.
از سوی دیگر، اگر والدین دیدگاه مثبتی نسبت به زندگی داشته باشند، کودک آن‌ها نیز خوش بین بودن را یاد خواهد گرفت. نگرش برای کودک همه چیز است و با الگو بودن والدین شروع می‌شود.
نگرش خوش بینانه به کودک نشان می‌دهد که اشتباه کردن اشکالی ندارد و اگر نگرش مثبت باشد، کودک می‌تواند بر هر مانعی غلبه کند. خوش بینی مسری است؛ بنابراین نه تنها خلق و خوی خوب والدین بر کودک تأثیر می‌گذارد، بلکه کودکی با نگرش مثبت نیز شروع به بهبود خلق و خوی اطرافیان خود می‌کند. آموزش طرز فکر پیشرفت به کودک کمک می‌کند تا چالش‌ها را فرصتی برای یادگیری و رشد بداند.
سخن آخر
وظیفه اصلی شما به عنوان والدین این است که به کودک خود کمک کنید تا به افرادی مهربان، محترم، صادق و دلسوز تبدیل شود و گاهی اوقات ساده ترین روش برای انجام این کار این است که یک الگوی خوب برای کودک باشید. این ممکن است به معنای نگاه دقیق تر به عادت‌های خود و ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی و رفتار شما باشد. اما اگر این کار را انجام دهید، هم شما و هم کودک شما از آن سود خواهید برد.