بیش‌تر کودکان کوچک از سنین نوزادی تا خردسالی، از گوش دادن به قصه خوششان می‌آید. این رفتار در کودکان بسیار مفید است، چرا که کتاب خواندن برای رشد، یادگیری و آینده کودک از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، مطالعه برای بسیاری از کودکان بزرگ‌تر می‌تواند یک کار طاقت فرسا باشد. به خصوص زمانی که کودک باید بین مطالعه و استفاده از ابزار الکترونیکی مانند گوشی و تبلت در زمان فراغت خود یکی را انتخاب کند.
مدرسه و پدر و مادر در بیش‌تر اوقات کودکان را مجبور به مطالعه و کتاب خواندن می‌کنند. اما این موضوع بدین معنی نیست که کودکان به دلیل این اجبار عاشق مطالعه می‌شوند. در واقعیت، گاهی اوقات تلاش برای اجبار کردن کودک به کتاب خواندن می‌تواند باعث از دست دادن علاقه و احساس منفی کودک در مورد مطالعه شود.
خوشبختانه، راهکارهای موثر بسیاری وجود دارند که والدین می‌توانند آن‌ها را به کار ببرند تا به فرزند خود کمک کنند که از مطالعه لذت ببرد و از آن زده نشوند. پدر و مادری که در کودک خود تجربه مثبتی را برای کتاب خواندن و مطالعه ایجاد می‌کنند و این کار را برای فرزند خود آسان می‌کنند، زمینه را برای علاقه به کتاب، مطالعه و یادگیری فراهم می‌کنند.
در این مقاله می‌توانید در مورد نحوه تربیت کودکی که به مطالعه علاقه مند است، بیش‌تر بیاموزید.
چرا کتاب خواندن برای کودکان اهمیت دارد؟
از بسیاری جهات، مطالعه پایه و اساس مهارت‌هایی را در زندگی را ایجاد می‌کند که کودک در بزرگ شدن به آن‌ها نیاز خواهد داشت. کتاب خواندن، بخشی جدایی ناپذیر از مدرسه و دانشگاه محسوب می‌شود و همچنین عامل مهمی در آگاهی بیش‌تر از دنیای اطراف ما به شمار می‌رود. به علاوه، می‌تواند به بهتر شدن سلامت روان کمک کند.
عملکرد تحصیلی
مهارت‌های ادبی و مطالعه در کنار هم رشد می‌کنند. بر اساس گفته متخصصان، کتاب خواندن برای کودک او را نسبت به وجود حروف، کلمات و کلیت الفبا آگاه می‌کند.
مطالعه همچنین به عنوان پایه‌ای برای موفقیت در بسیاری از موضوعات تحصیلی دیگر عمل می‌کند. متخصصان کودک می‌گویند که همه موضوعات و زمینه‌های آموزشی دیگر نیز با استفاده از کتاب خواندن آموزش داده می‌شوند.
علاوه بر این، کودکانی که در مطالعه بهتر هستند، پیشرفت و عملکرد تحصیلی بهتری نیز دارند. این شامل عوامل دیگر موفقیت تحصیلی، از جمله نمره‌هایی که معلم به کودک می‌دهد نیز می‌شود. علاوه بر این، مهارت اولیه در مطالعه با احتمال موفقیت در فارغ التحصیلی نیز مرتبط است. متخصصان می‌گویند: «نزدیک به ۲۰ درصد از کودکانی که در کلاس سوم درس می‌خوانند و کم‌تر از حد مناسب درس می‌خوانند، از دبیرستان فارغ‌التحصیل نمی‌شوند.» در حالی که تنها ۴ درصد از کودکان کلاس سوم که در کتاب خواندن خوب هستند، موفق به فارغ التحصیل شدن به موقع نمی‌شوند.
ارتباط با جامعه
تحقیقات نشان می‌دهند که بسیاری از فواید کتاب خواندن، از جمله بیش‌تر بودن هوش هیجانی و حتی طول عمر طولانی تر، فراتر از سواد هستند. مطالعه توانایی ارتباط، دسترسی به دانش و الهام را برای افراد فراهم می‌کند. بر اساس گفته متخصصان در این زمینه، کتاب خواندن همچنین بسیاری از مهارت‌های رشدی، تحصیلی، اجتماعی-عاطفی و شناختی را نیز در کودک تقویت می‌کند.
متخصصان توضیح می‌دهند که مطالعه همچنین می‌تواند حس کنجکاوی و ارتباط را در مورد دنیای اطراف ما تقویت کند. مطالعه یک فعالیت اجتماعی حیاتی است که جامعه ما و آینده آن بر آن استوار است. علاوه بر آن، کتاب خواندن دایره لغات کودک را افزایش می‌دهد، دانش زمینه‌ای را ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که دیگران را بهتر درک کند.
فواید مطالعه برای سلامت روان
کتاب خواندن همچنین می‌تواند ما را آرام تر و شادتر کند. مطالعات نشان می‌دهند که مطالعه بخش‌هایی از مغز که با زبان مرتبط هستند را فعال می‌کند. کتاب خواندن فواید بسیار بهتری نیز دارد. مطالعات نشان می‌دهند که مطالعه فشار خون را کاهش می‌دهد، مواد شیمیایی عصبی مرتبط با لذت را در کودک ایجاد می‌کند و به کاهش ضربان قلب نیز کمک می‌کند.
همچنین مهم‌تر از همه این فواید، کتاب خواندن برای کودک و همراه با فرزند شما می‌تواند شما را در حین یادگیری به یکدیگر نزدیک‌تر کند. بر اساس گفته افراد فعال در زمینه آموزش، بلند کتاب خواندن برای کودک، پیوند عاطفی بین والدین و کودک را تقویت می‌کند و باعث کمک به رشد اولیه زبان و سواد او می‌شود.
چگونه کودک خود را تشویق به کتاب خواندن کنیم؟
بر اساس گفته متخصصان کتابخوانی و آموزش کودکان، بچه‌ها به سه عامل اصلی نیاز دارند تا به مطالعه علاقه مند شوند: کنجکاوی، زمان، و داشتن الگو. به همین دلیل بهتر است هر روز کتاب خواندن با یکدیگر را به زمانی سرگرم کننده و هیجان انگیز تبدیل کنید.
با صدای بلند برای کودک خود کتاب بخوانید
کارشناسان با یکدیگر توافق دارند که به سادگی کتاب خواندن با کودک خود، بهترین روش برای ایجاد علاقه در او نسبت به مطالعه است. هدف از بلند کتاب خواندن برای کودک این است که مطالعه تبدیل به یک فعالیت اجتماعی شود، نه یک فعالیت انفرادی. با این کار، مطالعه باعث ایجاد ارتباط اجتماعی و همچنین ایجاد دانش و کنجکاوی می‌شود. این فعالیت لازم است سرگرم کننده، تعاملی و جایی برای سوال پرسیدن، گوش دادن، کنجکاوی و ارتباط بیش‌تر برای کودک باشد.
علاوه بر این در صورتی که هدف شما تشویق کودک و ایجاد علاقه به مطالعه در او می‌باشد، به زمان مطالعه به عنوان زمانی برای آموزش مهارت سواد آموزی به کودک خود فکر نکنید. به جای این کار، بر لذت کتاب خواندن و شنیدن داستان تمرکز داشته باشید. فرزند شما به سادگی با گوش دادن به قصه‌ای که برای او می‌خوانید، از آن سود خواهد برد
متخصصان توضیح می‌دهند که در عمل، کودکان به طور طبیعی مهارت‌های اصلی سواد را فقط با مشارکت در بلند کتاب خواندن همراه با شما به دست می‌آورند. کتاب‌هایی که والدین می‌توانند با صدای بلند بخوانند، پیچیده‌تر از کتاب‌هایی هستند که کودکانی که به تازگی الفبا را یاد گرفته‌اند، قادر هستند بخوانند. بنابراین با بلند کتاب خواندن، شما به ایجاد دایره لغات، درک شنیداری و ارتباط عاطفی در کودک ادامه می‌دهید.
با این که کتاب خواندن برای کودکان کوچک‌تر ضروری است، لازم است به کتاب خواندن برای کودکان بزرگ‌تر نیز ادامه دهید، حتی بعد از این که خود آن‌ها توانایی کتاب خواندن به تنهایی را پیدا کرده‌اند. متخصصان والدین را تشویق می‌کنند که هر شب تا کلاس پنجم برای کودکان خود با صدای بلند کتاب بخوانند. با بزرگ‌تر شدن فرزند شما، می‌توانید طول و پیچیدگی متنی که برای او با صدای بلند می‌خوانید را افزایش دهید. این کار، تخیل او را به چالش می‌کشد و دایره لغات و درک او را تقویت می‌کند.
بلند کتاب خواندن برای کودکان بزرگ‌تر به ویژه از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا مطالعه برای برخی از دانش‌آموزان ابتدایی بزرگ‌تر می‌تواند شبیه به تکلیف باشد. اما خواندن کتاب با صدای بلند برای کودک به فرزند شما این امکان را می‌دهد که به سادگی از داستان لذت ببرد و جنبه سرگرم کننده غرق شدن در کتاب را تجربه کند.
تلاش کنید اطمینان پیدا کنید که زمانی که صرف گوش دادن به کتاب خواندن شما می‌شود نیز جذاب باشد. متخصصان می‌گویند: «کودکان نه تنها از داشتن کتاب در خانه بهره می‌برند، بلکه از کتاب خواندن با صدای بلند و با هیجان و اشتیاق برای آن‌ها نیز سود می‌برند». کودکان انرژی شما را احساس خواهند کرد. هدف این است که کنجکاوی کودک را تحریک کنید و او را به خود جذب کنید تا بتواند به تنهایی مطالعه کند و در تمام طول زندگی خود چیزهای جدید یاد بگیرد.
شما می‌فهمید که چه زمانی باید دست از کتاب خواندن برای کودک بردارید؛ زیرا کودک بزرگ‌تر شما احتمالاً زمانی که از کتاب خواندن شما برای او خسته شد به شما اطلاع می‌دهد. متخصصان در این زمینه توصیه می‌کنند: “در مورد زمانی که باید بلند کتاب خواندن برای کودک را متوقف کنید، از راهنمایی های کودک خود پیروی کنید.” پیشنهاد می‌شود که انتخاب دیگر برای نوجوانان این است که یک زمان خاص مشخص کنید تا بچه‌ها و والدین به طور خانوادگی دور هم جمع شوند تا هر فرد کتاب خودش را بخواند و اگر تمایل داشتید، بعد از آن زمانی را برای بلند کتاب خواندن سپری کنید.
درباره کتاب‌ها صحبت کنید
افراد مطلع در این زمینه توصیه می‌کنند که زمانی که با صدای بلند برای نوزادان و کودکان کوچک کتاب می‌خوانید، زمانی را برای تماشای تصاویر کتاب و صحبت در مورد آنچه که در تصاویر مشاهده می‌کنید صرف کنید،. این کار باعث درک بیش‌تر و تعامل بیش‌تر با کودک می‌شود. همچنین شما می‌توانید از تغییر لحن صدای خود برای نمایش دادن قصه استفاده کنید.
پیشنهاد می‌شود که در حین کتاب خواندن برای کودک مکث کنید و سوال بپرسید. از کودک خود درخواست کنید که پیش بینی کند چه اتفاقی در قصه می‌افتد، آنچه را که تاکنون اتفاق افتاده به طور خلاصه بیان کند و یا افکار خود را در مورد این که چرا یکی از شخصیت‌های داستان کاری را انجام داده است، بیان کند. متخصصان در این زمینه می‌گویند که صحبت در مورد داستان می‌تواند به زنده کردن آن کمک کند و به ایجاد تعامل، مهارت‌های درک، تفکر انتقادی و لذت کلی از کتاب خوانی کمک می‌کند.
به علاوه، در صورتی که داستانی می‌خوانید که ممکن است برای کودک شما نامشخص باشد، می‌توانید کتاب خواندن را قطع کنید و در مورد آن صحبت کنید. با این کار، شما برای فرزند خود الگو می‌سازید که اشکالی ندارد که در حین کتاب خواندن کتاب را کنار بگذارد و به چیزی که خوانده است، فکر کند. به علاوه، صحبت در مورد آنچه که می‌خوانید، سطح درک عمیق تری در کودک ایجاد می‌کند و می‌تواند بین متن، زندگی کودک و دنیای اطراف او ارتباط ایجاد کند.
مدام کتاب بخوانید
متخصصان می‌گویند که داشتن برنامه، ثبات و تکرار در کتاب خواندن برای کودک کمک می‌کند تا به عادت تبدیل شود. در صورت امکان، زمانی را در طول روز برای مطالعه اختصاص دهید. این برنامه لازم است شامل این باشد که کودک به تنهایی به کتاب نگاه کند یا کتاب بخواند و یا این که یک بزرگسال برای او کتاب بخواند. علاوه بر این، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه مطالعه در زمان خواب را در برنامه روزانه کودک جای دهید.
برای کودک خردسال خود کتاب بخوانید، حتی اگر همیشه کاملاً مشارکت نداشته باشد. متخصصان توصیه می‌کنند که ایجاد عادت به مطالعه برای کودکان کوچک‌تر بسیار مهم است، حتی اگر در ابتدا علاقه کمی به آن داشته باشند یا اصلاً علاقه‌ای به این کار از خود نشان ندهند. زمانی که مطالعه به بخشی ثابت از برنامه روزانه کودک تبدیل شود، او به احتمال زیاد آن را به تنهایی انجام می‌دهد و شروع به لذت بردن از آن خواهد کرد.
تسلیم نشوید و از کودک خود انتظار نداشته باشید که بلافاصله مطالعه را دوست داشته باشد. ممکن است زمان ببرد تا او از این کار خوشش بیاید. متخصصان توضیح می‌دهند که کتاب خواندن از این نظر مانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر است و هر چه فرد بیش‌تر آن را انجام دهد، در آن بهتر می‌شود. و هرچه در آن بهتر عمل کند، بیش‌تر دوست دارد این فعالیت را انجام دهد.
در کودک ایجاد کنجکاوی و علاقه کنید
کتاب‌هایی را انتخاب کنید که منعکس کننده علایق کودک شما باشند. چه این علاقه پروانه، ورزش، ابزار، پری‌ها، قورباغه و یا قهرمان باشند. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا در کتاب خواندن مشارکت کند و به آن علاقه مند شود. همچنین می‌توانید به کودک خود اجازه دهید که کتاب‌های خود را خودش انتخاب کند. اگر مطمئن نیستید از کجا شروع کنید، می‌توانید از معلمان، دوستان، کتابداران و سایر والدین توصیه بخواهید.
علاوه بر آن، مطمئن شوید که کتاب‌هایی با شخصیت‌هایی که شبیه به کودک و خانواده شما هستند را پیدا کنید. در صورتی که خانواده شما به زبانی غیر از انگلیسی صحبت می‌کنند، کتاب خواندن با صدای بلند به زبان مادری شما یا پیدا کردن کتاب‌هایی که هم به زبان انگلیسی و هم زبان خود شما نوشته شده‌اند، بسیار مفید است.
دلیل بیزاری از کتاب خواندن کودک خود را بررسی کنید
در صورتی که کودک شما به خصوص در مورد مطالعه یا کتاب خواندن شما برای او رفتار منفی دارد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل اساسی در یادگیری او باشد. متخصصان توضیح می‌دهند: «هر زمانی که کودک رفتار ناامیدکننده‌ای در مورد مطالعه از خود نشان می‌دهد (اجتناب، گریه و غیره)، بهتر است از خود بپرسیم که آیا دلیلی پشت واکنش او وجود دارد یا خیر. بنابراین، در صورت داشتن هر گونه نگرانی و در صورتی که قصد دارید احتمال وجود مشکلاتی مانند نارساخوانی یا دیسلکسیا را رد کنید، حتماً با معلم او در این رابطه صحبت کنید.
همچنین بهتر است انتظارات خود را در این زمینه که توقع دارید کودک شما چه زمانی خواندن را یاد بگیرد، بررسی کند. یادگیری خواندن ممکن است تا کلاس اول برای برخی از کودکان اتفاق بیفتد، اما برخی از کودکان نیز تا کلاس سوم یا بعد از آن، خواندن را یاد نمی‌گیرند. بهتر است بدانید که هر دوی این حالت‌ها در محدوده طبیعی قرار دارند و لزوماً نشان دهنده مشکل در مهارت سواد آموزی فرزند شما نیستند.