نوزادان ممکن است به دلایل مختلفی علائم حساسیت و آلرژی از خود نشان دهند. آن‌ها پوست حساسی دارند و همین موضوع باعث می‌شود که احتمال ایجاد جوش در آن‌ها بیش‌تر شود. حتی یک تحریک خفیف در پوست آن‌ها ممکن است برای ایجاد بثورات پوستی کافی باشد. علائم حساسیت در نوزادان زمانی رخ می‌دهد که بدن نوزاد به یک ماده معمولاً بی ضرر مانند صابون یا یک غذای خاص واکنش نامطلوب و حساسیت نشان دهد. شناسایی علت آلرژی یا حساسیت می‌تواند به والدین و مراقبان کمک کند تا از هرگونه علائم حساسیت بعدی پیش‌گیری کنند.
آلرژی به شیر در نوزادان چیست؟
هنگامی که کودک به شیر حساسیت دارد، به این معنی است که سیستم ایمنی بدن او که به طور معمول با عفونت‌ها مبارزه می کند، نسبت به پروتئین‌های موجود در شیر گاو نیز بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. هر بار که نوزاد شیر می‌خورد، بدن نوزاد فکر می‌کند که این پروتئین‌ها مهاجمان مضری هستند و برای مبارزه با آن‌ها سخت تلاش می‌کند. این موضوع باعث ایجاد علائم حساسیت در نوزاد می‌شود که طی آن بدن نوزاد، مواد شیمیایی مانند هیستامین آزاد می‌کند.
شیر گاو در اکثر شیر خشک‌های کودک وجود دارد. نوزادان مبتلا به آلرژی به شیر اغلب اولین علائم حساسیت را چند روز تا چند هفته پس از دریافت شیر خشک گاو از خود نشان می‌دهند. برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، زمانی که مادر فرآورده‌های لبنی مصرف می‌کند علائم حساسیت نوزاد خود را نشان می‌دهند. افراد در هر سنی ممکن است به شیر حساسیت داشته باشند، اما این آلرژی در کودکان خردسال شایع تر است. این حساسیت در بسیاری از کودکان شدیدتر می‌شود، اما در برخی نوزادان نیز به مرور کم‌تر می‌گردد.
علائم حساسیت در نوزاد چیست؟
در نوزادانی که مدت کوتاهی پس از خوردن شیر علائم حساسیت از خود نشان می‌دهند، نشانه‌های زیر ممکن است در نوزاد ظاهر شوند:
- خس خس سینه
- مشکل در تنفس
- سرفه کردن
- گرفتگی صدا
- ورم گلو
- ناراحتی معده
- اسهال و استفراغ
- خارش، آبریزش یا ورم چشم
- افت فشار خون که باعث سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری می‌شود.
شدت آلرژی به شیر می‌تواند متفاوت باشد. همان کودکی که به شیر حساسیت دارد، می‌تواند پس از هر بار مواجهه مجدد با شیر واکنش متفاوتی از خود نشان دهد. این بدین معنی است که حتی اگر علائم حساسیت در نوزاد خفیف باشد، واکنش بعدی می‌تواند شدیدتر و حتی تهدید کننده زندگی او بشود. نوزادان همچنین می‌توانند به مواد زیر حساسیت داشته باشند:
- عدم تحمل شیر: در آن علائمی مانند مدفوع شل، خون در مدفوع، امتناع از خوردن، تحریک پذیری یا قولنج از چند ساعت تا چند روز بعد ظاهر می‌شود.
- عدم تحمل لاکتوز: زمانی که بدن نوزاد در هضم شیر مشکل دارد، ممکن است نشانه‌های حساسیت بسیار در او خفیف باشند. اما اگر مطمئن نیستید که فرزند شما نسبت به شیر حساسیت دارد یا خیر، بهتر است با پزشک اطفال در این رابطه صحبت کنید و مشورت بگیرید.
حساسیت به شیر در نوزاد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر فکر می‌کنید نوزاد شما به شیر حساسیت دارد، پیشنهاد می‌کنیم که با پزشک اطفال خود تماس بگیرید. پزشک اطفال نوزاد شما را معاینه می‌کند و ممکن است آزمایش‌های مدفوع و آزمایش خون را تجویز کند. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص آلرژی کودکان ارجاع دهد، که او نیز احتمالاً آزمایش پوست بر روی نوزاد شما انجام خواهد داد. در آزمایش پوست نوزاد، پزشک یا پرستار مقدار کمی پروتئین شیر را روی پوست او قرار می‌دهد، سپس یک خراش کوچک روی پوست ایجاد می‌کند. اگر کودک شما به ماده حساسیت زا واکنش نشان دهد، پوست آن ناحیه مشابه جای نیش حشره کمی متورم می‌شود.
در صورتی که متخصص آلرژی کودکان متوجه شود که نوزاد شما در معرض خطر علائم حساسیت شدید است، تزریق اپی نفرین مانند EpiPen را برای نوزاد شما تجویز می‌کند.
علائم حساسیت در نوزاد چگونه درمان می‌شود؟
اگر کودک شما به شیر یا هر نوع ماده غذایی دیگر حساسیت دارد، در صورت بروز علائم شدید در او همیشه دو دستگاه تزریق خودکار داروی اپی نفرین را در دسترس داشته باشید. دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین یک داروی نسخه‌ای است که در یک ظرف کوچک و با قابلیت حمل آسان عرضه می‌شود. استفاده از آن بسیار آسان است و پزشک به شما نشان می‌دهد که چگونه آن را در مواقع ضروری حساسیت شدید نوزاد خود به کار ببرید. همچنین به کودکانی که به اندازه کافی بزرگ هستند می‌توان نحوه تزریق آمپول را به خود او آموزش داد. در صورتی که اپی نفرین با خود حمل می‌کنید، لازم است آن را در همان نزدیکی نگهداری کنید و در دسترس نگه دارید.
پزشک همچنین می‌تواند یک برنامه درمان آلرژی شیر به شما بدهد که به شما کمک می‌کند خود را برای علائم حساسیت در نوزاد آماده کنید، آن‌ها را تشخیص دهید و درمان کنید. در صورتی که از پزشک خود چنین برنامه‌ای دریافت کرده‌اید، آن را با هر کسی که از فرزند شما مراقبت می‌کند، از جمله بستگان، مهدکودک و پرستار کودک به اشتراک بگذارید.
هر ثانیه در حساسیت شدید مهم به شمار می‌آید. اگر نوزاد شما علائم حساسیت شدید، مانند مشکلات تنفسی از خود بروز داد، فوراً دستگاه تزریق خودکار اپی نفرین را به او بدهید. همینطور در صورتی که علائم حساسیت در نوزاد شامل دو نوع واکنش مختلف در بدن مانند کهیر زدن همراه با استفراغ است، فورا آن را به نوزاد خود بدهید. سپس با ۱۱۵ تماس بگیرید و فرزند خود را به اورژانس انتقال دهید. نوزاد شما در این شرایط لازم است تحت نظارت پزشکی باشد. زیرا حتی اگر این علائم اوج حساسیت به نظر برسند، اما موج دوم علائم شدید نیز ممکن است در نوزاد بروز کند. گاهی اوقات متخصصان آلرژی کودکان، استفاده از آنتی هیستامین‌های بدون نسخه (OTC) را نیز توصیه می‌کنند. زیرا می‌تواند به درمان علائم خفیف حساسیت در نوزادان کمک کند. بنابراین در حالت‌های شدید که خطری زندگی نوزاد را تهدید می‌کند، پس از تزریق اپی نفرین از آنتی هیستامین هم استفاده کنید. دقت نمایید که در آلرژی شدید، آنتی هیستامین فقط می‌تواند پس از اپی نفرین استفاده شود و جایگزین آن نیست.
اگر نوزاد به شیر آلرژی داشته باشد چه کار کنیم؟
اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید و نوزاد شما به شیر حساسیت نشان می‌دهد، نیاز است که با متخصص آلرژی کودکان صحبت کنید تا ببینید که چه تغییراتی لازم است در رژیم غذایی خود ایجاد نمایید.
اگر نوزاد شما از شیر خشک تغذیه می‌کند، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که شیر خشک نوزاد را تغییر دهید و به جای آن از شیر خشک حاوی پروتئین هیدرولیز شده یا شیر خشک مبتنی بر آمینو اسید که در آن پروتئین‌ها به ذرات کوچک‌تر به نام اسید آمینه (کوچک‌ترین واحد پروتئین) تجزیه می‌شوند، تغییر دهید تا شیر خشک کم‌تر احتمال ایجاد آلرژی در نوزاد را داشته باشد. همچنین ممکن است در داروخانه شیر خشک‌های “نیمه هیدرولیز شده” را مشاهده کنید. اما این شیر خشک‌ها ضد حساسیت نیستند و می توانند منجر به حساسیت شدید شوند. اگر نگران آلرژی نوزاد خود به شیر هستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با پزشک اطفال صحبت کنید و برای انتخاب شیر خشکی که برای کودک شما بی خطر است، از او مشورت بگیرید. سعی نکنید شیر خشک را در خانه بسازید. فرمول شیر خشک‌های تجاری توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شده و از طریق یک فرآیند بسیار تخصصی تولید می‌شوند که در خانه قابل انجام نیست. دقت کنید که سایر انواع شیر که ممکن است برای یک کودک بزرگ‌تر مبتلا به آلرژی به شیر بی‌خطر باشد، برای نوزادان می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل لازم است در انتخاب شیر خشک برای نوزاد خود دقت بسیاری داشته باشید.
وقتی کودک شما به سنی می‌رسد که شروع به استفاده از غذاهای جامد آماده می‌کند، بهترین راه برای اطمینان از این که غذای او بدون شیر می‌باشد خواندن بسته غذای کودک است. تولید کنندگان غذاهای جامد کودک موظفند روی برچسب خود قید کنند که آیا این غذا حاوی شیر است یا خیر. بنابراین لیست مواد تشکیل دهنده غذاهای کودک را حتماً بررسی کنید. در برخی از غذاها و فرآورده‌های کودک، اثری از شیر در لیست مواد تشکیل دهنده دیده نمی‌شود، اما غذا در حین تهیه ممکن است با شیر تماس داشته باشد. بنابراین در حین چک کردن مواد تشکیل دهنده، به دنبال عباراتی که به تماس با شیر اشاره داشته باشد نیز بگردید. در آخر در صورتی که سوال یا نگرانی در این رابطه دارید، با پزشک اطفال خود صحبت کنید.
شیر خشک آمینو اسید برای حساسیت در نوزاد چیست؟
در این نوع شیر خشک، پروتئین‌های موجود در شیر خشک نوزادان با حساسیت خفیف‌تر به ذرات کوچک‌تری تجزیه می‌شوند و احتمال ایجاد آلرژی در نوزادان مبتلا به حساسیت به شیر گاو را کاهش می‌دهند. پردازش و تجزیه پروتئین‌های شیر خشک، هضم این پروتئین‌ها را برای نوزاد آسان‌تر می‌کند.
شیر خشک هیدرولیز شده چیست؟
شیر خشک هیدرولیز شده، برای نوزادانی که در هضم پروتئین‌های موجود در شیر گاو مشکل دارند طراحی و تولید می‌شود. حساسیت به پروتئین شیر گاو و مشکل در هضم آن یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در نوزادان به شمار می‌رود.
با این حال، بسیاری از شیر خشک‌های هیدرولیز شده هنوز با شیر گاو ساخته می‌شوند و مانند شیر خشک بدون لاکتوز نیستند. اما پروتئین‌های این نوع شیر خشک به طور کامل هیدرولیز می‌شوند. بنابراین در شیر خشک‌های هیدرولیز شده، پروتئین‌های شیر گاو از پیش هضم شده هستند که احتمال مشکل در هضم و ایجاد آلرژی را در نوزاد کاهش می‌دهد. با این که شیر خشک هیدرولیز شده برای نوزادان دارای حساسیت به پروتئین شیر گاو تولید شده است، اما برخی از نوزادان ممکن است همچنان به آن واکنش نشان دهند. در این موارد، مادر و پدر و مراقبان لازم است برای دریافت اطلاعات بیش‌تر در مورد سلامتی و پیدا کردن شیر خشک جایگزین مناسب با پزشک اطفال خود مشورت کنند.
تغذیه نوزاد با شیر مادر نیز یک گزینه برای نوزادانی به شمار می‌رود که به شیر گاو حساسیت دارند. با این حال، مادران باید لبنیات و سویا را از رژیم غذایی خود حذف کنند. زیرا نوزاد ممکن است به هر گونه پروتئین که وارد شیر مادر می‌شود نیز واکنش نشان دهد که باعث بروز علائم حساسیت در او می‌گردد.
انواع شیر خشک ضد آلرژی
سه نوع شیر خشک ضد حساسیت برای نوزادان وجود دارند:
- شیر خشک نیمه هیدرولیز شده
- شیر خشک هیدرولیز شده
- شیرخشک آمینو اسید
این شیر خشک‌ها بر اساس نحوه پردازش پروتئین‌های موجود در شیر گاو دسته بندی می‌شوند و همه آن‌ها تغذیه کاملی برای نوزادان به شمار می‌روند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که شیر خشک‌های نیمه هیدرولیز شده واقعاً ضد حساسیت نیستند و همچنان می‌توانند نشانه‌ها و علائم حساسیت قابل توجهی را در نوزاد ایجاد کنند. به همین دلیل شیر خشک‌های نیمه هیدرولیز شده برای نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند استفاده نمی‌شوند.
شیر خشک‌های هیدرولیز شده، کازئین، پروتئین موجود در شیر گاو را به قطعات کوچک‌تری تجزیه می‌کنند که نوزادان می‌توانند آن را راحت‌تر هضم کنند. حدود ۹۰ درصد از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند، می‌توانند این شیرخشک ها را به آسانی هضم کنند.
حدود ۱۰ درصد از نوزادان ممکن است به شیر خشک هیدرولیز شده هیپوآلرژنیک آلرژی داشته باشند؛ زیرا هنوز حاوی پروتئین شیر است. نوزادانی که همچنان به دلیل حساسیت به شیر گاو نمی‌توانند شیر خشک‌های هیدرولیز شده را تحمل کنند، به احتمال زیاد با شیر خشک‌های حاوی آمینو اسید سازگاری خوبی از خود نشان می‌دهند. در این نوزادان، آلرژی به شیر گاو ممکن است به حدی شدید باشد که باعث تورم و مشکلات تنفسی یا آنافیلاکسی شود. این شیر خشک‌ها از کوچک‌ترین واحد پروتئین به نام اسیدهای آمینه ساخته شده‌اند و برای نوزادانی که به شیر گاو و سویا حساسیت دارند مناسب هستند. این فرمول ها با پپتیدهای شیر گاو ساخته نمی‌شوند.
چه زمانی از شیر خشک ضد حساسیت استفاده کنیم؟
اگر کودک شما علائم حساسیت به شیر گاو یا آلرژی به سویا را از خود نشان دهد، پزشک ممکن است تغییر نوع شیر خشک، شیردهی و تغذیه نوزاد با شیر مادر یا ترکیبی از هر دو را به شما توصیه کند. اگر برخی از نوزادان حساسیت بسیار شدیدی به شیر گاو داشته باشند، ممکن است بهتر باشد به جای شیر خشک‌های هیدرولیز شده، از شیر خشک های حاوی سویا یا شیر خشک های مبتنی بر اسید آمینه استفاده کنند. نوزادانی که به شیرخشک ضد حساسیت روی می آورند، معمولاً درگیر عوارض جانبی کمی می‌شوند و به زمان زیادی برای انتقال از شیر خشک قبلی خود به شیر خشک ضد حساسیت نیاز ندارند. اما مهم است که پیش از تعویض شیر خشک نوزاد با پزشک اطفال خود صحبت کنید تا در مورد بهترین راه انتقال کودک به رژیم غذایی جدید راهنمایی دریافت کنید.