سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک به نوعی بیماری گفته می‌شود که باعث احساس درد یا ناراحتی طولانی مدت در مثانه و ناحیه شکم شما همراه با علائمی از جمله تکرر ادرار و بی اختیاری ادرار فوریتی می‌شود. پزشکان نمی‌دانند که دقیقا چه چیزی باعث ایجاد این بیماری می‌شود، اما دلایل بروز آن ممکن است شامل بیماری‌های خود ایمنی، حساسیت و مشکل در پوشش مثانه شما باشد.
سیستیت بینابینی چیست؟
سندرم مثانه دردناک که اکنون به عنوان سندرم مثانه دردناک (IC/BPS) شناخته می‌شود، به درد مزمن (طولانی مدت)، احساس فشار یا ناراحتی در ناحیه مثانه (ناحیه بالای استخوان شرمگاهی) گفته می‌شود. علاوه بر این عوارض، این بیماری حداقل به مدت شش هفته باعث احساس نیاز مکرر به ادرار (تکرر ادرار) و میل ناگهانی به ادرار کردن (بی اختیاری فوریت ادراری) می‌شود.
سندرم مثانه دردناک چه افرادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
همه افراد ممکن است مبتلا به سیستیت بینابینی شوند. با این حال، افرادی که جزو گروه‌های زیر هستند، امکان دارد در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به این بیماری قرار داشته باشند:
- زنان
- افرادی که ۳۰ سال یا بیش‌تر دارند.
- افرادی که دارای بیماری دیگری هستند که باعث درد مزمن می‌شود.
سیستیت بینابینی چقدر رایج است؟
سیستیت بینابینی یا سندرم درد مثانه بسیار شایع است. این بیماری تقریباً ۱ تا ۴ میلیون از مردان و ۳ تا ۸ میلیون از زنان در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم سندرم مثانه دردناک چیست؟
علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌باشند:
- احساس درد در ناحیه مثانه شما
- احساس فشار یا ناراحتی در زمانی که مثانه شما پر می‌شود.
- تکرر ادرار
- بی اختیاری ادرار فوریتی
- فقط مقدار کمی ادرار کردن
علائم سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. این علائم ممکن است خفیف یا شدید باشند. آن‌ها همچنین ممکن است ثابت باشند یا فقط گاهی اوقات ظاهر شوند.
در صورتی که شما زن باشید، علائم و نشانه‌های بیماری اغلب در زمان عادت ماهانه شدیدتر می‌شوند.
سیستیت بینابینی چه حسی دارد؟
سندرم مثانه دردناک ممکن است در هر فرد با سایر افراد متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به این بیماری فقط ناراحتی خفیفی را احساس می‌کنند. اما برخی دیگر احساس درد زیادی را تجربه می‌کنند و میل ناگهانی و مکرر برای ادرار کردن (تکرر ادرار) دارند.
دلایل ابتلا به سندرم مثانه دردناک چیست؟
پزشکان و محققان در زمینه پزشکی به طور کامل نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد سیستیت بینابینی می‌شود. آن‌ها مشکوک هستند که این دلایل ممکن است به وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مربوط باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- وجود بیماری‌های خود ایمنی
- حساسیت
- نقص در پوشش مثانه شما
- بیماری عروقی (واسکولیت)
- ناهنجاری در سلول‌های ماست (سلول‌های ایمنی که باعث علائم حساسیت می‌شوند) شما
- وجود مواد غیر طبیعی در ادرار شما، از جمله سطح بالای پروتئین (پروتئینوری)
- وجود عفونت‌های شناسایی نشده
آیا سیستیت بینابینی مسری است؟
خیر، سندرم مثانه دردناک مسری نیست.
سندرم مثانه دردناک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص سیستیت بینابینی وجود ندارد. با این حال، جهت تشخیص این بیماری، یک پزشک آزمایشاتی را برای رد وجود سایر انواع عفونت‌ها یا بیماری‌ها تجویز می‌کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سابقه پزشکی: پزشک شما ممکن است از شما درخواست کند که علائم و نشانه‌های خود را در یک دفترچه یادداشت کنید. او همچنین ممکن است از شما درخواست کند که چه چیزی می‌نوشید، چه مقدار می‌نوشید و چه مقدار ادرار می‌کنید.
- آزمایش ادرار: شما یک نمونه ادرار را به آزمایشگاه خود ارائه خواهید کرد. آزمایشگاه نمونه ادرار شما را با میکروسکوپ بررسی می‌کند و به دنبال وجود خون در ادرار شما (هماچوری) و نشانه‌های عفونت مانند وجود ارگانیسم، میکروب، چرک یا گلبول‌های سفید می‌گردد. پزشک شما برای درمان هرگونه عفونت، آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. در صورتی که ادرار شما هفته‌ها یا ماه‌ها پس از درمان استریل باشد و علائم شما همچنان باقی بماند، ممکن است پزشک سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک را در شما تشخیص دهد.
- بیوپسی: پزشک ابتدا شما را تحت فرآیند بیهوشی قرار می‌دهد. سپس از یک سوزن نازک برای برداشت نمونه از بافت دیواره مثانه و مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار از طریق آن از بدن شما خارج می‌شود) استفاده می‌کند تا وجود سایر بیماری‌ها از جمله سرطان مثانه را رد کند.
- سیستوسکوپی: پزشک، داخل مثانه شما را با سیستوسکوپ معاینه می‌کند تا احتمال وجود سرطان مثانه را رد کند. سیستوسکوپ یک لوله نازک و نورانی است که یک چشمی در یک سر آن قرار دارد. پزشک به آرامی این وسیله را تا مثانه وارد مجرای ادرار شما می‌کند. او از طریق چشمی دستگاه، مجرای ادرار و مثانه شما را بررسی می‌کند. شما در طول این عمل، تحت بیهوشی نخواهید بود. با این حال، اگر پزشک شما بیوپسی مثانه را همراه با سیستوسکوپی درخواست کند، احتمال این وجود دارد که نیاز به بیهوشی داشته باشید.
- سیستوسکوپی با هیدرو دیستنشن مثانه تحت بیهوشی: پزشک شما ممکن است عمل سیستوسکوپی را با هیدرو دیستنشن (کشش) مثانه انجام دهد. پزشک عمل سیستوسکوپی را انجام می‌دهد و طی این عمل، مثانه شما را با پر کردن آن با آب تا حد ممکن بزرگ می‌کند (حداکثر ظرفیت). انجام این کار ممکن است زخم یا ترک موجود در مثانه شما را آشکار کند. این عمل نیاز به بیهوشی دارد؛ زیرا گشاد شدن مثانه، فرآیندی دردناک است. علائم سیستیت بینابینی یا سندرم درد مثانه دردناک در بسیاری از افراد پس از این عمل به طور موقت تسکین پیدا می‌کنند.
چگونه سیستیت بینابینی را درمان کنیم؟
امکان درمان کامل یا رفع سندرم مثانه دردناک وجود ندارد. با این حال، روش‌های زیادی برای کنترل علائم و نشانه‌های این بیماری وجود دارند. هدف از این روش‌های درمانی، تسکین علائم و نشانه‌های شماست. پزشک شما برای تصمیم گیری و انتخاب مناسب ترین روش درمانی با شما همکاری خواهد کرد. در برخی موارد، او حتی ممکن است چند نوع درمان را با یکدیگر ترکیب کند.
پزشک نمی‌تواند پیش بینی کند که بدن شما به هر درمان چگونه واکنش نشان می‌دهد. به همین دلیل، شما یک فرآیند آزمون و خطا را با روش‌های درمانی مختلف تجربه خواهید کرد تا پزشک بررسی کند که بدن شما چگونه به هر درمان پاسخ می‌دهد. علائم شما ممکن است از بین بروند یا ممکن است شدیدتر شوند. حتی اگر علائم شما ناپدید شوند، ممکن است بعداً در زمان دیگری عود کنند.
روش‌های درمان سندرم مثانه دردناک ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تغییر در رژیم غذایی
برخی از افرادی که سیستیت بینابینی دارند، گزارش می‌دهند که مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها، علائم آن‌ها را شدیدتر می‌کنند و محرک این بیماری هستند. توصیه می‌شود که یک دفترچه یادداشت داشته باشید و هر روز چیزهایی که می‌خورید و می‌نوشید و مقدار آن را یادداشت کنید. توجه به آنچه که می‌خورید و می‌نوشید، پیش از شروع علائم و یا تشدید آن می‌تواند به شما کمک کند که یاد بگیرید از مصرف چه غذاها و نوشیدنی‌هایی اجتناب کنید.
در صورتی که متوجه شدید که غذاها یا نوشیدنی‌های اسیدی از جمله مرکبات، فلفل‌ها، نوشابه‌های گازدار، گوجه‌فرنگی باعث تشدید التهاب می‌شوند، پزشک ممکن است مصرف آنتی اسید را همراه با غذا به شما توصیه کند. آنتی اسیدها میزان اسیدی که وارد ادرار شما می‌شود را کاهش می‌دهند.
غذاها و نوشیدنی‌های رایجی که ممکن است باعث ایجاد علائم سندرم مثانه دردناک شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- الکل
- شیرین کننده‌های مصنوعی
- کافئین
- نوشیدنی‌های گازدار
- شکلات
- گوجه فرنگی
- آب میوه
پزشک همچنین ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند تا به شما در ایجاد بهترین رژیم غذایی برای کاهش علائم این بیماری کمک کند.
فعالیت بدنی
ورزش و فعالیت بدنی می‌توانند به تسکین علائم سیستیت بینابینی شما کمک کند. نمونه‌هایی از تمرینات ورزشی مناسب برای کنترل علائم این بیماری عبارتند از:
- پیاده روی
- دوچرخه سواری
- حرکات کششی ملایم یا یوگا
- کاهش استرس
در صورتی ک مبتلا به سندرم مثانه دردناک هستید، استرس ممکن است باعث عود کردن و شدید شدن آن شود. یادگیری نحوه تشخیص و کنترل استرس ممکن است به کاهش علائم شما کمک کند. ممکن است لازم باشد برای دریافت کمک درمانی در این زمینه با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
فیزیوتراپی
عضلات لگن شما مثانه را در جای خود نگه می‌دارند و به کنترل ادرار کمک می‌کنند. ورزش، حرکات کششی و به خصوص شل کردن عضلات لگن ممکن است به کاهش علائم سندرم مثانه دردناک کمک کنند. پزشک می‌تواند به شما کمک کند که این تمرینات را به درستی انجام دهید. بسیاری از افراد به فیزیوتراپیست کف لگن مراجعه می‌کنند تا مطمئن شوند که عضلات کف لگن آن‌ها به اندازه کافی ریلکس هستند.
بازآموزی مثانه
در صورتی که سندرم مثانه دردناک داشته باشید، امکان دارد که به محض احساس درد یا اضطرار در ادرار، به استفاده مکرر از دستشویی عادت کنید، حتی اگر مثانه شما پر نباشد. در این حالت، بدن شما ممکن است به دستشویی رفتن مکرر با فواصل کوتاه عادت کند. بازآموزی مثانه به شما کمک می‌کند که با نگه داشتن ادرار خود برای مدت طولانی تر، بر این عادت غلبه کنید.
برای تمرین مجدد مثانه، در یک دفترچه یادداشت کنید که چند بار ادرار می‌کنید و هر چند وقت یک بار میل به ادرار کردن دارید. از دفتر خود استفاده کنید تا به شما کمک کند تا به مرور، زمان وقفه بین دستشویی رفتن را افزایش دهید.
مصرف داروهای خوراکی
مصرف داروهای خوراکی زیر ممکن است به درمان علائم سیستیت بینابینی کمک کند:
- داروهای سوزش سر دل: آنتی اسیدهای بدون نسخه (Tums، Rolaids) ممکن است با کاهش میزان اسید در بدن به کاهش علائم شما کمک کنند.
- داروهای ضد افسردگی: دوز پایین یک قرص ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی تریپتیلین (Elavil) ممکن است به کاهش درد و کاهش تکرر ادرار کمک کند.
- هیدروکسی زین: هیستامین ممکن است باعث بروز علائم سندرم مثانه دردناک شود. هیدروکسی زین یک نوع آنتی هیستامین است که به حذف هیستامین از مثانه کمک می‌کند.
القای مثانه
پزشک شما یک کاتتر را در مجرای ادرار تا مثانه شما قرار می‌دهد. سپس مثانه شما را با ترکیبی از داروها پر می‌کند که ممکن است شامل دی متیل سولفوکسید (DMSO)، یک داروی استروئیدی و یک داروی بی حس کننده باشد. دی متیل سولفوکسید یک داروی مایع است که به کاهش علائم این بیماری کمک می‌کند.
کشش مثانه (هیدروستنشن)
پزشک، مثانه شما را با آب استریل پر می‌کند تا مثانه شما کشش داشته باشد و میزان ادراری که می‌تواند نگه دارد را افزایش دهد. این درمان همچنین ممکن است پایانه‌های عصبی بیش فعال که به مغز شما پیام می‌دهند مثانه شما درد دارد را آرام کند یا از بین ببرد. طی این عمل به شما داروی بیهوشی داده می‌شود تا بیدار نباشید و دردی احساس نکنید.
تحریک عصبی
تحریک عصبی (نورومدولاسیون درمانی) با کاهش فوریت ادرار و دفعات تخلیه مثانه به تنظیم مثانه کمک می‌کند. گاهی اوقات این روش باعث کاهش درد در ناحیه مثانه یا شکم شما نیز می‌شود.
تزریق سم بوتولینوم
پزشک شما سم بوتولینوم (Botox) را از طریق سیستوسکوپ به عضله مثانه شما تزریق می‌کند. مقدار کم بوتاکس عضلات این ناحیه را به طور سطحی فلج می‌کند و به کاهش درد کمک می‌کند. ممکن است هر چهار تا نه ماه یک بار نیاز به تزریق بوتاکس داشته باشید.
عمل جراحی
در صورتی که علائم شدید دارید و درمان‌های دیگر بر روی شما اثر ندارند، ممکن است پزشک شما جراحی تهاجمی‌تری را به شما توصیه کند. او ممکن است بخشی یا تمام مثانه شما را بردارد (سیستکتومی).
سایر ملاحظات
علاوه بر درمان مثانه و کف لگن، پزشک شما اختلالات و بیماری‌های دیگری از جمله عدم تعادل هورمونی، اندومتریوز یا مشکلات روده را که ممکن است باعث بخشی از درد شما شود، در نظر می‌گیرد.
آیا سیستیت بینابینی هرگز از بین نمی‌رود؟
بستگی دارد. اکثر افرادی که مبتلا به سیستیت بینابینی هستند، در تمام مدت زمان زندگی خود نیاز به درمان دارند. اگر درمان نشوند، علائم آن‌ها ممکن است بازگردد. این علائم حتی ممکن است در حالی که فعالانه در حال درمان سندرم مثانه دردناک هستید عود کنند.
برخی از افراد به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند. علائم آن‌ها به آرامی بهبود پیدا می‌کند و حتی از بین می‌رود.
سریع‌ترین روش برای کنترل علائم سندرم مثانه دردناک چیست؟
توصیه می‌کنیم که در این رابطه با یک پزشک صحبت کنید. او می‌توانند به شما بگوید که چه درمان‌هایی ممکن است سریع ترین روش برای تسکین علائم شما باشند.
چقدر بعد از درمان احساس بهتری خواهم داشت؟
ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد تا علائم شما شروع به بهتر شدن کنند.
چگونه از سیستیت بینابینی پیشگیری کنم؟
پزشک شما و محققان پزشکی نمی‌دانند که چگونه می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند یا از عود علائم جلوگیری کنند. شما ممکن است بتوانید از عود کردن علائم و نشانه‌های خود با اقدامات زیر پیشگیری کنید:
- یادداشت روزانه رژیم غذایی، شناسایی غذاهایی که ممکن است علائم را ایجاد یا تشدید کنند و اجتناب از آن‌ها
- درمان خود را حتی پس از از بین رفتن علائم ادامه دهید.
- کاهش استرس در زندگی شما