درد عضلات و مفاصل در دوران بارداری نیز بسیار شایع است. این مشکل می‌تواند نه تنها در پاها، بلکه در ناحیه اطراف پا، لگن و کمر نیز رخ دهد. علت این امر در تغییرات فیزیکی بدن ما نهفته است. افزایش وزن و برآمدگی در حال رشد و همچنین افزایش احتباس آب، همگی می‌توانند منجر به فشار روی اعصاب و مفاصل شوند. علاوه بر این، مرکز ثقل زن جابه جا می‌شود و اندام‌های داخلی با سازگاری بدن برای تحمل وزن اضافی نوزاد در حال رشد، جابجا می‌شوند.
اینها دلایلی هستند که ممکن است در طول بارداری درد و حتی گرفتگی عضلات را تجربه کنید. توصیه می‌کنیم آب فراوان بنوشید و از غذاهای غنی از پتاسیم مانند لیمو، موز، خربزه، هندوانه، سالاد و پنیر پارمزان استفاده کنید. پاهای متورم نیز می‌تواند توسط عادات خاصی در بارداری به وجود بیاید. اغلب ایستادن زیاد، سبک زندگی بی‌تحرک و همچنین گرما. در واقع، این پدیده در زنان باردار در تابستان بیشتر دیده می‌شود.
دلایل ورم پاها در دوران بارداری
حدود ۷۰ درصد از مادران باردار از تورم پاها، رگ‌های واریسی و احتباس آب رنج می‌برند. علل ناشی از عوامل هورمونی و عروقی است.
هورمون‌های خاصی مانند استروژن و پروژسترون در دوران بارداری به مقدار بیشتری تولید می‌شوند تا بدن را برای زایمان آماده کنند. با تجمع بیشتر مایعات در بدن، بافت‌ها نرم‌تر و مفاصل انعطاف پذیرتر می‌شوند. با این حال، مایعات نیز تمایل به تجمع در اندام تحتانی دارند.
علاوه بر این با پیشرفت دوران بارداری، جزء مایع خون (پلاسما) نسبت به جزء پروتئین افزایش می‌یابد. رگ‌های خونی برای تسهیل عبور مایعات از خون به بافت‌های اطراف منبسط می‌شوند.
وزن رحم با رشد کودک افزایش می‌یابد و رگ‌ها را می‌فشارد و جریان خون را از اندام‌ها به سمت قلب دشوار می‌کند.
همه اینها می‌تواند باعث تورم پاها و دست‌ها شود، به خصوص در سه‌ماهه آخر بارداری. تورم در ماه‌های تابستان بیشتر قابل توجه است زیرا گرما باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و بدتر شدن گردش خون می‌شود.
ورم پا در بارداری از چه ماهی شروع می‌شود؟
به طور کل ور مپا در اواخر بارداری به اوج خود می‌رسد. این به این معناست که در اوایل بارداری و نیمه اول بارداری و حتی بیشتر ممکن است مرم پا را تجربه نکنید. با این حال میزان تورم پا و سایر بخش‌های بدن را در ادامه بررسی می‌کنیم.
سه‌ماهه اول
در این دوران سطح پروژسترون بدن شما افزایش خواهد داشت در نتجه شاهد کند شدن هضم خواهید بود. البته این موضوع می‌تواند قبل از آنکه برآمدگی در شکم‌تان نمایان شود موجب نفخ شکم گردد. همینطور ممکن است برخی از زنان باردار در سه‌ماهه اول بارداری شاهد تورم کمی در ناحیه دست و پا باشند که زیاد نیست.
در صورتی که در سه‌ماهه اول بارداری در کنار تورم پاها و دست‌ها علائمی از قبیل سردرد، سرگیجه و یا خونریزی داشتید حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
سه‌ماهه دوم
سه‌ماهه دوم بارداری برابر با هفته ۱۴ و ماه چهارم بارداری است. اگر در این ماه و یا حدود ماه ۵ شاهد تورم پاها و دست‌ها بودید نگران نباشید. این اتفاق به خصوص در زنان بارداری که در هوای گرم فعالیت دارند و یا زیاد روی پا می‌ایستند، دیده می‌شود.
دلیل اصلی این تورم در ماه ۴ بارداری می‌تواند افزایش حجم خون و متیعات در بدن باشد. حجم خون در این دوران به میزان ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. همینطور مواردی از قبیل افزایش مایعات برای حفظ و نگهداری از جنین می‌تواند از دلایل ورم پا در ماه ۴ بارداری باشد.
لازم به ذکر است که اگر چه افزایش مایعات می‌تواند باعث شود که انگشتر و کفش شما مناسب دست و پاهایتان نباشد اما به نرم شدن بدن و آماده‌سازی بدن برای زایمان کمک می‌کند. پس از زایمان به مرور و در هفته‌های آتی این مایعات از بدن فرد باردار دفن خواهد شد.
سه‌ماهه سوم
هفته سوم باداری از هفته ۲۸ شروع می‌شود. ورم پا و سایر بخش‌های بدن فرد در این زمان بسیار شایع است و بسیاری از زنان باردار آن را تجربه می‌کنند. با رشد جنین و تجمع مایعات، رحم فرد نیز سنگین‌تر خواهد شد. این موارد می‌تواند جریان خون را از پاها به سمت قبل ضعیف‌تر کند.
لازم به ذکر است که این شرایط نگران کننده نیست، مگر آنکه همراه با علائم دیگری مانند سردرد، سرگیجه و خونریزی باشد که باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر در این دوران پاهایتان زیاد درد می‌کند می‌توانید به دکتر فیزیوتراپ مراجعه کنید.
۱۴ درمان مؤثر برای تسکین ورم پاها در دوران بارداری
عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند به ایجاد تفاوت در ورم پا در دوران بارداری کمک کند، مانند رژیم غذایی و فعالیت بدنی. همچنین اقدامات ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید برای تسکین سنگینی انجام دهید. ما آن‌ها را در زیر فهرست می‌کنیم:
- به مصرف سدیم خود توجه کنید و سعی کنید تا حد امکان از نمک کمتری در غذا استفاده کنید.
- نشستن برای مدت طولانی در یک موقعیت، مانند هنگام کار، باعث ایجاد مایع در پا، مچ پا و ساق پا می‌شود. سعی کنید هر از گاهی بایستید و پاهای خود را دراز کنید.
- ثابت ایستادن در همان حالت نیز برای گردش خون در پاهای شما خوب نیست. اگر نمی‌توان از آن اجتناب کرد، پس سعی کنید هر چند وقت یکبار استراحت کنید و بنشینید.
- پتاسیم در دوران بارداری بسیار مهم است. شما باید غذاهای غنی از پتاسیم مانند سیب زمینی شیرین، موز، سبزیجات برگ سبز، ماهی قزل آلا و ماست بخورید.
- حداقل دو لیتر آب در روز بنوشید.
- هنگام استراحت، پاهای خود را با قرار دادن یک بالش در زیر آن بالا ببرید. پیاده‌روی، شنا، دوچرخه ثابت… بسیاری از فعالیت های بدنی برای زنان باردار قابل دسترسی است و حتی توصیه می‌شود، با سرعتی متناسب با هر کدام. انجام یک ورزش، حتی سبک، در دوران بارداری، علاوه بر کاهش احتباس آب، خطر ابتلا به دیابت بارداری، فشار خون بالا یا تنگی نفس را کاهش می‌دهد.
- از بیرون بودن در گرم‌ترین ساعات روز اجتناب کنید و در آن زیاده روی نکنید.
- اگر هوا بسیار گرم است و به اندازه کافی خوش شانس هستید که در نزدیکی ساحل زندگی می‌کنید، از این فرصت استفاده کنید که می‌توانید در کنار ساحل در آب راه بروید.
- کمی فعالیت بدنی سبک، بدون افراط و فقط انجام فعالیت‌هایی که در دوران بارداری توصیه می‌شود، می‌تواند فوایدی به همراه داشته باشد. بهترین گزینه‌ها شنا، ورزشگاه‌های آبی و پیاده‌روی هستند.
- تمرینات مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود گردش خون انجام دهید، مانند دایره مچ پا و بلند کردن متناوب انگشتان پا و پاشنه پا.
- حفظ یک رژیم غذایی سالم کم قند و کم چرب برای سلامت مادر و کودک بسیار مهم است و همچنین به کاهش تورم پا کمک می‌کند.
- برای تقویت گردش خون پاهای خود را با روغن معطر مرکبات ماساژ دهید. این باعث از بین رفتن مایعات اضافی می‌شود و به پاهای شما کمک می‌کند سبک‌تر شوند.
- جوراب های فشرده بپوشید. اگرچه تحمل آن‌ها در تابستان دشوار است، اما جوراب‌های فشاری راهی مؤثر برای تسکین ورم پا هستند. اما آن‌ها باید با دقت انتخاب شده و در داروخانه‌ها آزمایش شوند. از روی نسخه تجویز شده توسط پزشک نیز می‌توان آن‌ها را از داروخانه خریداری کرد. فشرده سازی به خون و لنف اجازه می‌دهد تا از رکود در پاها جلوگیری کرده و در نتیجه گردش خون را دوباره شروع کند.
- لباس گشاد بپوشید. برای جلوگیری از فشردگی در دوران بارداری، مهم است که از پوشیدن لباس‌های خیلی تنگ دور کمر و پاها خودداری کنید. بنابراین لباس‌های گشاد و راحت ترجیح داده می‌شوند. علاوه بر این توصیه می‌شود در دوران بارداری کفش یک سایز بزرگ‌تر از حد معمول بپوشید.
پاهای متورم در بارداری: چه زمانی نگران باشیم؟
تورم در قسمت پایین بدن در دوران بارداری نسبتاً شایع است. اگرچه ممکن است آزاردهنده باشد، اما معمولاً به خودی خود نگران کننده نیست. اگر تورم همراه با علائم دیگر ظاهر شود، ممکن است باعث نگرانی شود. پرچم‌های قرمز در پاها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا؛
- تورم فقط در یک پا یا یک ناحیه خاص از ساق پا
- تورم دست‌ها؛
- تورم ناگهانی؛
- گیجی؛
- تغییر دید؛
- سردرد.
این علائم ممکن است نشان دهنده یک وضعیت سلامت جدی باشد. بنابراین، شما باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. علیرغم این واقعیت که پاهای متورم در دوران بارداری معمولاً جای نگرانی نیست، هنوز هم می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و ممکن است بر احساس ما نسبت به خود تأثیر بگذارد.
به همین دلیل است که ما چند روش مختلف را برای کمک به تسکین تورم توصیه کردیم. خودتان آن‌ها را امتحان کنید و ببینید کدام روش برای شما موثرتر است.
سخن آخر
دلایل متعددی می‌تواند وجود داشته باشد که چرا پاها در دوران بارداری، معمولا در سه‌ماهه سوم، متورم می‌شوند. رشد جنین و در نتیجه رحم باعث افزایش فشار در رگ‌های خونی واقع در سطح شکم خواهد شد. گردش خون به طور کلی در این دوره کند می‌شود. از آنجایی که خون با مشکل بیشتری به قلب می‌رسد، می‌تواند در پاها جمع شود.
به این تغییرات هورمونی بارداری اضافه شده است که باعث حفظ مواد معدنی مانند سدیم می‌شود که به مرور زمان باعث احتباس آب در اندام تحتانی خواهد شد. افزایش وزن همراه با بارداری نیز به تشدید این پدیده کمک می‌کند. خوب است بدانید. اگر متوجه تورم ناگهانی، به خصوص در صورت و دست‌ها با مشکلات تنفسی و سردرد و… شدید، فورا با پزشک خود مشورت کنید. این عوارض می‌تواند مشکلاتی باشند که باید فوراً برطرف شود و البته قابل درمان هستند.