رسم و رسوم حمام زایمان در ایران و سایر نقاط جهان

نکاتی که باید در حمام زایمان رعایت نمود

حمام زایمان یکی از رسوم و سنت‌های مرسوم در برخی از فرهنگ‌ها و اقوام است که به مناسبت تولد کودک برگزار می‌شود. این مراسم معمولاً در روزهای ابتدایی پس از تولد کودک و به عنوان جشنی برای تبریک به مادر و نوزاد تازه متولد شده برگزار می‌شود. مراسم حمام زایمان ممکن است در مراحل مختلف و با جزئیات متفاوت در اقوام مختلف و حتی در مناطق مختلف یک کشور برگزار شود. با این حال، چند نکته عمومی در مورد این مراسم وجود دارد. این مراسم معمولاً با حمام کودک آغاز می‌شود. کودک برای اولین بار با آب گرم و لطیف شسته شده و لباس‌های تازه به او پوشانده می‌شود. این فرآیند به عنوان نمادی از تجدید و تازه شدن برای کودک تازه متولد شده تلقی می‌شود. مکانی که حمام زایمان برگزار می‌شود، معمولاً با تزیینات زیبا و گل‌ها آراسته می‌شود. مهمانان هدایایی به مادر و کودک تازه متولد شده هدیه می‌دهند. این هدایا ممکن است لباس، پوشاک، اسباب‌بازی‌ یا هر چیز دیگری باشند که برای کودک لازم و مفید است. معمولاً در مراسم حمام زایمان، غذاها و نوشیدنی‌های مختلفی سرو می‌شود. گاهی از حمام زایمان با عنوان جشن سیسمونی یاBaby Shower نیز یاد می‌شود که باید گفت در فرهنگ ایرانی این سه جشن با هم تفاوت زیادی دارند. البته گاهی جشن بیبی‌شاور در کشورهای مختلف بعد از تولد نوزاد برگزار می‌شود اما به طور معمول این جشن قبل از تولد فرزند برای آمادگی مادر جهت تولد کودک برگزار می‌شود. برای آشنایی بیشتر با جشن بیبی‌شاور و جشن سیسمونی به مقاله موجود با همین نام در سایت پینو ‌بیبی مراجعه کنید.

مراسم حمام زایمان در ایران

رسم حمام زایمان یکی از مراسم مهم و سنتی در فرهنگ ایرانی است. این مراسم به عنوان یکی از جشن‌های مهم و خوشایند در خانواده‌ها و بین دوستان و آشنایان محسوب می‌شود. در ادامه توضیحاتی در مورد نحوه برگزاری این رسم در ایران آورده شده است. برگزاری حمام زایمان به طور معمول توسط خانواده‌ی نزدیک مادر باردار برگزار می‌شود. قبل از برگزاری مراسم، باید مکان مناسبی برای حمام آماده کرد. فضای حمام برای این مراسم معمولاً با تزیینات زیبا آراسته می‌شود. در این مراسم، معمولاً غذاهای مختلفی سرو می‌شود. غذاهای ایرانی مانند انواع خورشت‌ها، کباب، سالاد و دسرها معمولاً جزو غذاهای سرو شده در جشن حمام زایمان هستند. همچنین شیرینی و نوشیدنی‌هایی مانند چای و شربت نیز در این مراسم ارائه می‌شوند. معمولاً در جشن حمام زایمان، شاعران محلی شعرها و قصایدی را اجرا می‌کنند و موسیقی نیز در جریان جشن نواخته و پخش می‌شود تا جشن به تدریج پُر شورتر شود. مادر و کودک در این مراسم به حمام رفته و پس از حمام، معمولاً برتن کودک لباس‌های تازه‌ای پوشانده می‌شود. در این مرحله، مهمانان به مادر و کودک هدایای خود را تقدیم می‌کنند. در ادامه به نمونه‌هایی از رسم حمام زایمان در ایران اشاره می‌کنیم و نکات بهداشتی و ایمنی در خصوص حاما زایمان نیز ارائه خواهد شد.

مراسم حمام زایمان در مازندران، ده حمام

در مراسم ده حمام با پذیرایی از مهمانان و سرو نهار برگزار می‌شود. در این مراسم زنان فامیل و دوستان و همسایگان شرکت کرده و خانواده عروس به ویژه مادر وی وسایل، لباس‌ها و گهواره نوزاد را در این روز به نوه خود تقدیم می‌کند. لباس‌های نوزاد در مجمعه مسی گذاشته شده و در کنارش کله قند، شیرینی، صابون، حنا، انواع میوه جات و … گذاشته می‌شود. پایان‌بخش مراسم در حمام روستا، غسل مولود است. کودک در این مراسم پس از شستشو غسل داده می‌شود.

مراسم حمام زایمان در اصفهان

حمام زایمان در اصفهان با نام حمام زالون مشهور است. هر چند که این رسم سنتی تا حدودی کمرنگ شده است اما هنوز خانواده‌هایی هستند که این مراسم را برگزار می‌کنند. حمام زالون در حمام عمومی محل برگزار می‌شود. دلاک بقچه حمام زائو را به حمام می‌برد و استاد حمامی اسفند دود می‌کند و از مهمان‌ها با شربت پذیرایی می‌شود. بعد از حمام هم معمولاً ۷ عدد خرما و هفت مغز به مادر می‌دهند که شامل مغز بادام، پسته، گردو، فندوق، نخودچی، شاهدانه و شکر است. اگر کودک پسر باشد ماش‌ پلو و اگر دختر باش عدس پلو داده می‌شود. امروزه رفتن به حمام عمومی منسوخ شده و همین مراسم در منزل مادربزرگ نوزاد و یا منزل خود نوزاد برگزار می‌شود.

مراسم حمام زایمان در کاشان و دامغان

آیین گل غلتان یکی از مراسم سنتی مربوط به شهر دامغان و کاشان است که شباهت زیادی به رسم حمام زایمان دارد با این تفاوت که در اولین بهار زندگی کودک برگزار می‌شود. در فصل بهار پس از جمع‌آوری گل‌ها چیده شده و پرپر کردن آن، نوزاد را در خانه حمام کرده و پس از خشک کردن تن و بدن کودک او را در پارچه سفیدی که برگ‌های گل ریخته شده است می‌خوابانند و مولودی‌خوانی را آغاز می‌کنند. پس از پایان مراسم مهمانان با شربت و شیرینی پذیرایی می‌شوند. در گذشته این مراسم برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می‌شدند، در روز دهم تولد، در حمام عمومی محل، پس از غسل روز دهم انجام می‌شد.

مراسم حمام زایمان در ایران در مناطق مختلف کشور و با توجه به فرهنگ و سنت‌های خانواده‌ها تغییراتی داشته است، اما در کل، این مراسم نمادی از خوشامد به ورود نوزاد به این جهان و شادی خانواده برگزار می‌شود.

مراسم حمام زایمان در سایر کشورهای جهان

مراسم حمام زایمان و مراسم‌های مشابه با نام‌ها و روش‌های مختلف در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد. هر کشور و منطقه‌ای ممکن است دارای سنت‌ها و تفاوت‌های مختلفی در برگزاری این مراسم باشد.

در برخی کشورها مانند ایران، ترکیه، مصر، هند و کشورهای عربی، حمام زایمان به عنوان یک سنت مهم و پراهمیت شناخته می‌شود و به شکل‌های مختلفی برگزار می‌شود. در بعضی از کشورها ممکن است این مراسم به شکل مذهبی و دینی برگزار شود و در بعضی دیگر یک رسم خانوادگی و فرهنگی تلقی شود. به طور کلی، حمام زایمان و مراسم‌های مشابه نمایانگر فرهنگ و تاریخ مردم در اقلیم‌های مختلف جهان است و در هر کشور و منطقه به شکل خاص خود برگزار می‌شود.

مراسم حمام زایمان در فرهنگ کهن اروپایی

حمام زایمان در فرهنگ کهن اروپایی نیز وجود داشته است، اما با گذر زمان و تغییرات فرهنگی و تکنولوژی، این رسم به تدریج کاهش یافته و در بسیاری از کشورهای اروپایی از دست رفته و فراموش شده است. در قدیم حمام زایمان در این مناطق، به عنوان یک جشن تبریک به مناسبت تولد کودک برگزار می‌شد.

در کشورهای اروپایی، به ویژه در دوره‌های مختلف تاریخی، تولد کودکان مسئله مهمی بوده و جشن‌ها و مراسم‌های مختلفی به مناسبت تولد کودکان برگزار می‌شده است. حمام زایمان یکی از این رسوم است که در آن مادر و کودک تازه متولد شده به حمام آورده می‌شد و پس از حمام کودک به عنوان «انسانی تازه» با لباس‌های تازه‌ای که به او پوشیده می‌شد، شناخته می‌شد. حمام زایمان در اروپای کنونی به طور معمول به شکل یک سنت مذهبی یا فرهنگی که در برخی اقوام دیگر مانند ایران و مناطق آسیایی رایج است، ادامه نیافته است. اکنون تولد کودکان در اروپا به طور معمول در بیمارستان‌ها و محیط‌های پزشکی برگزار می‌شود و جشن‌های تولد بیشتر در خانه‌ها یا رستوران‌ها برگزار می‌شود.

مراسم حمام زایمان در لتونی: ماساژ نوزاد با شیر مادر

در کشور لتونی (کشوری در شمال اروپا) مراسمی قدیمی در روز هشتم تولد کودک انجام می‌شود. در این مراسم ابتدا کودک در حمام آب گرم با گیاهان مختلف حمام کرده و پس از آن کمر نوزاد با مقداری از شیر مادر ماساژ داده می‌شود. مردم کشور لتونی معتقدند که اجرای این مراسم پس از غسل تعمید نوزاد سبب آرامش و خواب بهتر نوزاد می‌شود.

مراسم حمام زایمان در نیجریه: ماساژ نوزاد با روغن نخل

در قبیله Yoruba در نیجریه (کشوری در آفریقا) اولین حمام نوزاد توسط مادربزرگ پدری انجام می‌شود. این کار شامل تمیز کردن پوست نوزاد و مساژ پوست او با روغن نخل است. مردم در این قبیله بر این باور هستند که کودک اگر شروع خوبی داشته باشد تا پایان عمر داری پوستی لطیف و شاداب خواهد بود.

مراسم حمام زایمان در هند: ماساژ نوزاد با روغن و بخور سنتی Sambrani

بر اساس اعتقادات مردم هند حمام آب‌گرم و ماساژ بدن نوزاد با روغن‌های گیاهی سبب ایجاد آرامش در روح نوزاد می‌شود. در این حمام، کودک روی پاهای کسی که او را حمام می‌کند، قرار می‌گیرد و او بدن کودک را به آرامی با روغن ماساژ می‌دهد. در هند برای حمام کودک از محصولات شیمیایی استفاده نمی‌کنند و از ترکیبات سنتی خودشان مانند آرد گرم، پودر عدس و دیگر پودرها برای حمام کودک استفاده می‌کنند. پس از حمام کودک از بخور هندی به نام Sambrani استفاده کرده و بدن کودک را با آن بخور می‌دهند.

نکات مهم در اولین حمام پس از زایمان

چه نکاتی را باید در اولین حمام کودک رعایت کرد؟

هنگامی که قصد دارید کودک خود را برای اولین بار حمام کنید، باید برخی نکات ایمنی و مراقبتی را رعایت کنید تا تجربه حمام برای کودک شما ایمن و خوشایند باشد. در ادامه به برخی از نکات مهم در هنگام اولین حمام کودک اشاره شده است:

• مطمئن شوید که مکان حمام گرم و بدون وجود جریان هوای سرد است.
• وسایل حمام از قبیل وان حمام، حوله نرم و صندلی حمام کودک را آماده کنید.
• آب حمام باید به دمای مطلوب (حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد) باشد. برای اطمینان از دمای مناسب، از یک ترمومتر حمام استفاده کنید.
• تخلیه مثانه و روده کامل کودک از قبل حمام ضروری است. همچنین اگر کودک ناف‌گیر دارد، از نظر بهداشتی محافظت کافی را از ناف کودک به عمل آورید.
• حمام کودک را در زمانی انجام دهید که او آرام بوده و گرسنه نباشد تا تجربه حمام برای او خوشایند باشد.
• برای شستشوی بدن کودک، از محصولات خاص کودکان و شامپوهای ملایم و بدون الکل استفاده کنید. استفاده از محصولات هایپو آلرژنیک پینو بیبی انتخاب مطمئن و ایمنی است.
• از ورود آب به دهان و چشم کودک جلوگیری کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که اجسامی که به کودک می‌دهید، ایمن و مناسب سن او باشند.
• پس از حمام، کودک را با دقت خشک کرده و به او لباس تمیز بپوشانید.
• هیچ وقت کودک را تنها در وان حمام نگذارید و همیشه در کنار وی باشید.
• حمام کودک را به مدت کوتاهی انجام دهید تا گرمای حمام برای او آزاردهنده نشود.
• اگر کودک در حین حمام گریه کند یا علائم ناراحتی داشته باشد، باید فوراً او را از وان حمام بیرون بیاورید.
• برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص حمام نوزاد و استفاده از تجهیزات ایمنی حمام کودک مقاله مربوطه را در مجله اینترنتی پینو بیبی مطالعه کنید.

اولین حمام مادر بعد از زایمان

زن باردار پس از زایمان نیاز به مراقبت‌های بهداشتی خاصی دارد تا فرآیند بهبود و بازگشت به حالت عادی برای او بهتر و سالم‌تر اتفاق بیافتد. در اولین حمام پس از زایمان، زن باردار باید به نکات بهداشتی زیر توجه ویژه داشته باشد:

آماده‌سازی محیط حمام: محیط حمام باید پیش از این که مادر به آن وارد شود، تمیز و ضد عفونی شده باشد. اطمینان حاصل کنید که تمامی وسایل و ابزارهای مورد نیاز برای حمام (مانند صابون، شامپو، حوله نرم و …) در دسترس باشند.

درجه حرارت آب: دمای آب حمام برای تازه مادر باید دلپذیر باشد. دمای آب را بر اساس ترجیحات مادر تنظیم کنید.

شستشو با دقت: طی اولین حمام پس از زایمان، زائو باید با دقت و بسیار ملایم بخش‌های بدن خود را شستشو دهد. برای پاکسازی بدن مادر باید از صابون‌ها و محصولات شستشوی غیر حساسیت‌زا و استاندارد استفاده کرد.

مراقبت از بخیه‌ها: باید ناحیه مربوط به برش‌های سزارین و بخیه‌های زایمان (اپیزیوتومی) با دقت و ملایمی شسته شود و در آخر آن را آرام و ملایم خشک کنید.

خشک کردن بدن: بعد از حمام، بدن زائو را با یک حوله نرم و تمیز خشک کنید. تماس حوله با پوست باید ملایم و آرام باشد. حوله باید تمیز باشد در غیر این صورت احتمال بروز عفونت و انتقال باکتری به نواحی حساس مانند زخم‌ها و بخیه مادر وجود دارد.

پوشیدن لباس‌ مناسب: برای پیشگیری از عفونت، پس از حمام از لباس‌های مناسبی استفاده کنید. از پوشاک نرم و گشاد که برای حمام زنان پس از زایمان طراحی شده‌اند، استفاده کنید.

توجه به احساسات: پس از زایمان، زائو ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کند. توجه به احساسات مادر در این شرایط بسیار مهم است و خوب است که اولین حمام مادر پس از زایمان به تنهایی انجام نشود و این کار با همراهی اقوام نزدیک صورت بگیرد. شاید وجود مراسم خاص برای اولین حمام مادر و نوزاد بی‌ارتباط با این موضوع نباشد.

کمک از دیگران: مادر در اولین حمام پس از زایمان، به کمک و پشتیبانی دیگران نیاز دارید. اگر امکان دارد، بهتر است شخص دیگری مادر را در انجام این کار و مراقبت از کودک یاری دهد.

سخن آخر

به عنوان یک نکته مهم، توجه به بهداشت شخصی و احتیاط‌هایی که پس از زایمان باید انجام دهید، به بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عفونت و مشکلات پس از زایمان کمک می‌کند. همچنین، به مراقبت از خود و توجه به احساسات خود اهمیت دهید تا فرآیند بهبود روانی و جسمی بهتری را تجربه کنید. در مورد هرگونه علائم نگران‌کننده مانند عفونت یا ایجاد مشکلات بعد از زایمان، باید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.