آیا راهی برای افزایش شیر مادر وجود دارد؟ یک مادر حاضر است جانش را هم برای فرزندش فدا کند. او نوزاد را از شیره‌ی وجود خودش تغذیه می‌کند تا فرزندش رشد کند و قوی شود. با همه این‌ها، اگر روزی مادر احساس کند که شیرش برای نوزادش کافی نیست، مثل این است که دنیا روی سرش خراب شده است!
اما نگران نباشید. دنیا روی سرتان خراب نشده است! ابتدا اجازه دهید به شما بگوییم که گاهی اوقات مادران به اشتباه چنین فکری می‌کنند و در واقع شیر آنها کم نیست. ثانیاً، اگر شیرتان کم باشد هم ما راه‌هایی برای افزایش شیر به شما معرفی می‌کنیم که صد در صد جواب می‌دهند. پس نگران نباشید و این مطلب از سایت پینوبیبی را تا انتها بخوانید. در هر قسمت از این مطلب چیزی داریم که دانستن آن برای مادرانی که کودک شیرخواره دارند، ضروری است.
آیا می‌توان شیر مادر را افزایش داد؟
داده‌های “مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها” نشان می‌دهد که تقریباً ۷۵ درصد از مادرانی که تازه بچه دار شده‌اند، در ابتدا کودک را از شیر خودشان تغذیه می‌کنند. اما بسیاری از آنها در چند ماه اول کم‌کم به استفاده از شیر خشک و جایگزین‌های این چنینی روی می‌آورند. یکی از شایع‌ترین دلایل این امر در بین مادران، نگرانی از تولید ناکافی شیر است.
بسیاری از مادران شیر کافی برای نوزادشان را تولید می‌کنند. (در ادامه همین مطلب ما به شما کمک می‌کنیم بررسی کنید که آیا واقعاً شیرتان برای نوزاد کم هست یا نه.) با این حال، اگر فکر می‌کنید که واقعاً شیر کمی تولید می‌کنید، راه‌هایی برای افزایش شیر مادر وجود دارد.
در ادامه مطلب چند روش کاربردی را به شما عزیزان یاد می‌دهیم که مادران بر روی آنها قسم می‌خورند! بنابراین خیالتان از بابت مؤثر بودن این روش‌ها راحت باشد.
معجزه افزایش شیر مادر: ۴ روش قدرتمند برای بالا بردن میزان شیر مادر
در ابتدا اجازه دهید بگوییم که روش‌های افزایش میزان شیر مادر ممکن است چند روز زمان ببرند. این که هر روش چقدر طول می‌کشد تا جواب بدهد، بستگی به این دارد که میزان شیر شما در ابتدا چقدر کم بوده است. بعلاوه، علت کم شدن شیر مادر نیز بر روی این موضوع تأثیر دارد. مثلاً اگر علت کم بودن شیر مادر یک بیماری زمینه‌ای باشد، باید ابتدا بیماری را درمان کنید و سپس جهت افزایش شیر اقدام کنید. (در ادامه مطلب انواع دلایل کم شدن شیر مادر را بررسی می‌کنیم.)
اما به طور کلی، اکثر این روش‌ها در ظرف چند روز جواب می‌دهند:
۱. بیشتر به نوزادتان شیر دهید.
به دفعات به کودکتان شیر دهید و به او اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد که چه زمانی شیر خوردن را متوقف کند.
هنگامی که کودک سینه شما را می‌مکد، هورمون‌هایی ترشح می‌شوند که سینه‌های شما را برای تولید شیر تحریک می‌کنند. هر چه بیشتر شیر بدهید، سینه‌های شما شیر بیشتری تولید می‌کنند.
پیشنهاد می‌کنیم که با مشورت پزشک، به نوزاد تازه به دنیا آمده ۸ تا ۱۲ بار در روز شیر بدهید. این کار می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند. البته یادتان باشد که این موضوع بدان معنی نیست که اگر کودکتان بیشتر یا کمتر از این مقدار شیر بخورد، یعنی لزوماً مشکلی وجود دارد.
۲. از هر دو طرف شیر بدهید.
در هر بار شیردهی به کودک خود از هر دو سینه شیر بدهید. اجازه دهید نوزادتان از سینه اول شیر بخورد تا زمانی که شیردهی آن کاهش یابد. تحریک هورمون‌های تولید شیر در هر دو سینه می‌تواند به افزایش میزان شیر کمک کند.
۳. کوکی‌های شیردهی مصرف کنید.
می‌توانید کوکی‌های شیردهی را در فروشگاه‌های آنلاین پیدا کنید و مصرف نماید. همچنین، می‌توانید خودتان آنها را درست کنید. (دستورالعمل تهیه این کوکی‌ها را در ادامه می‌گوییم.) برخی از مواد تشکیل دهنده این کوکی‌ها برای افزایش شیر مادر مفید هستند. اگر چه تحقیقات بیشتری برای اثبات مؤثر بودن این کوکی‌ها نیاز است، اما امتحان کردن آنها ضرری ندارد!
مواد مغذی موجود در کوکی‌های شیردهی
- جو کامل
- جوانه گندم
- مخمر آبجو
- کنجاله بذر کتان
دستورالعمل ساده کوکی شیردهی
مواد لازم:
- ۲ لیوان آرد سفید
- ۲ فنجان جو دو سر
- ۱ قاشق غذاخوری جوانه گندم
- ۱/۴ فنجان مخمر آبجو
- ۲ قاشق غذاخوری کنجاله بذر کتان
- ۱ فنجان کره ذوب شده
- ۳ عدد زرده تخم مرغ
- شکر سفید ۱/۲ پیمانه
- شکر قهوه‌ای ۱/۲ پیمانه
- ۱/۴ فنجان آب
- ۱ ۱/۲ قاشق چای‌خوری عصاره وانیل خالص
- ۱ قاشق چای‌خوری جوش شیرین
- ۱/۲ قاشق چای‌خوری نمک
دستور پخت:
- فر را با دمای ۳۵۰ درجه فارنهایت (۱۷۵ درجه سانتیگراد) گرم کنید.
- کنجاله بذر کتان را با آب در یک کاسه کوچک مخلوط کنید و بگذارید حداقل ۵ دقیقه خیس بخورد.
- کره و شکر سفید و قهوه‌ای را در یک کاسه بزرگ مخلوط کنید. زرده تخم مرغ و عصاره وانیل را اضافه کنید. با حرارت ملایم به مدت ۳۰ ثانیه یا تا زمانی که مواد با هم ترکیب شوند، هم بزنید. آرد بذر کتان و آب را نیز اضافه کنید و هم بزنید.
- در یک کاسه جداگانه آرد، جوش شیرین، مخمر آبجو، جوانه گندم و نمک را مخلوط کنید. سپس آنها را به مخلوط کره اضافه کنید و فقط کمی هم بزنید تا ترکیب شوند. سپس جو را داخل آن بریزید.
- خمیر را به صورت گلوله‌های ۵ ۵ سانتی متری بغلتانید و با فاصله‌های 5 سانتی متری بر روی یک ورقه پخت قرار دهید.
- اجازه دهید کوکی‌ها به مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه (یا تا زمانی که لبه‌ها شروع به طلایی شدن کنند) در فر باقی بمانند. سپس آنها را بیرون بیاورید و اجازه دهید کوکی‌ها به مدت ۱ دقیقه روی سینی فر بمانند. سپس آنها را روی یک توری سیمی خنک کنید.
- همچنین می‌توانید میوه‌های خشک، چیپس شکلات یا آجیل را برای تنوع به کوکی‌ها اضافه کنید.
۴. سایر غذاها، گیاهان دارویی و مکمل‌ها
به گفته بنیاد تغذیه با شیر مادر کانادا، غذاها و گیاهان دارویی دیگری نیز وجود دارند که ممکن است در افزایش شیر مادر مؤثر باشند. برخی از آنها مانند شنبلیله در کمتر از هفت روز اثر می‌گذارند. این گیاهان دارویی که برای افزایش شیر مادر در طب سنتی
استفاده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- سیر
- زنجبیل
- زغال اخته
- رازیانه
- مخمر آبجو
- خار مبارک
- یونجه
- اسپیرولینا
نکته مهم: همیشه قبل از مصرف داروی جدید با پزشک خود صحبت کنید. (به خصوص در دوران شیردهی.) حتی داروهای گیاهی مانند این ها نیز می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.
علت کم شدن شیر مادر چیست؟
آیا کنجکاو هستید که بدانید چه چیزی باعث کم شدن میزان شیر شما شده است؟ علت کم شدن شیر مادر می‌تواند یکی از این موارد باشد:
۱. عوامل عاطفی
اضطراب، استرس، و حتی خجالت می‌تواند باعث شود شیر کمتری تولید کنید. پیشنهاد می‌کنیم یک محیط خصوصی و آرامش‌بخش برای شیردهی داشته باشید و سعی کنید از تجربه شیردهی به نوزادتان لذت ببرید. ایجاد تجربه‌ای لذت‌بخش و بدون استرس می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند.
۲. شرایط پزشکی
برخی از شرایط پزشکی ممکن است در تولید شیر اختلال ایجاد کنند. این شرایط عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا ناشی از بارداری
- دیابت
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
۳. داروهای خاص
داروهایی که حاوی سودوافدرین هستند، ممکن است تولید شیر مادر را کاهش دهند. (مانند داروهای سینوس و آلرژی، و انواع خاصی از داروهای کنترل بارداری هورمونی)
۴. سیگار و الکل
سیگار کشیدن و نوشیدن مقادیر متوسط تا سنگین الکل می‌تواند در بعضی موارد علت کم شدن شیر مادر باشد.
۵. جراحی قبلی سینه
نداشتن بافت غدد کافی به دلیل جراحی سینه، مانند کوچک کردن سینه، برداشتن کیست یا ماستکتومی، می‌تواند در شیردهی اختلال ایجاد کند. جراحی سینه و سوراخ کردن نوک پستان می‌تواند به اعصابی که با تولید شیر مادر مرتبط هستند آسیب برساند.
۶. از دست دادن خون در زایمان
گاهی اوقات ممکن است در طول زایمان خون بیش از حدی از دست برود. این موضوع می‌تواند باعث شود که ورود شیر به سینه‌های شما چند روز به تعویق بیفتد و یک علت کم بودن شیر مادر محسوب شود.
آیا واقعاً شیر شما کم است یا نگرانی‌تان بیهوده می‌باشد؟
گاهی اوقات نگرانی مادران از بابت کم بودن شیرشان بیهوده است. کم بودن شیر مادر معمولاً اتفاق نادری است. اکثر زنان بیش از یک سوم بیشتر از نیاز نوزادانشان شیر تولید می‌کنند.
گاهی اوقات ممکن است گریه کودک شما در هنگام شیر خوردن باعث شود فکر کنید که شیرتان کم بوده است. اما باید بدانید که دلایل زیادی وجود دارد که کودک شما ممکن است گریه کند، سروصدا کند یا حواسش پرت به نظر برسد. بسیاری اوقات بعید است که دلیل این رفتارهای کودک، کم بودن شیر شما باشد. دندان درآوردن یا حتی خستگی می‌تواند منجر به بی‌قراری نوزاد شود. همچنین با بالا رفتن سن، حواس نوزادان راحت‌تر پرت می‌شود. این موضوع می‌تواند در شیردهی اختلال ایجاد کند و همیشه به معنای کم بودن شیر مادر نیست. پس بهتر است اگر شک دارید، اول با پزشکتان مشورت کنید تا به این نتیجه برسید که آیا واقعاً نیاز به افزایش شیر مادر دارید یا نه. (در تیتر بعدی یک راه سریع و ساده را نیز به شما می‌گوییم که از طریق آن می‌توانید تشخیص بدهید میزان شیرتان کافی است یا نه.)
نیازهای هر نوزاد متفاوت است. اکثر نوزادان تازه متولد شده به ۸ تا ۱۲ بار شیر خوردن در ۲۴ ساعت نیاز دارند. برخی از نوزادان حتی بیشتر از این شیر می‌خورند. همان‌طور که کودک شما بزرگ‌تر می‌شود، تغذیه او نیز مؤثرتر می‌شود. یعنی ممکن است مدت زمان شیردهی کوتاه‌تر باشد، اما کودک در زمان کمتری شیر بیشتری دریافت می‌کند. سایر نوزادان دوست دارند مدت طولانی‌تری درنگ کنند و بمکند. گاهی اوقات نوزادان دوست دارند تا زمانی که جریان شیر تقریباً متوقف شود، به مکیدن ادامه دهند. در هر صورت مشکلی نیست و جای نگرانی وجود ندارد. اجازه دهید کودک خودش نیازش را به شما نشان دهد. تا زمانی که کودک شیر خوردن را متوقف کند، به شیر دادن به او ادامه دهید.
آیا من شیر کافی تولید می‌کنم یا نه؟ یک راه سریع و ساده برای فهمیدن این موضوع
تا زمانی که کودک شما به اندازه کافی وزن اضافه می‌کند و نیاز به تعویض پوشک به طور منظم دارد، احتمالاً به این معنی است که شما شیر کافی تولید می‌کنید.
هنگامی که کودک شما به اندازه کافی شیر دریافت می‌کند، نشانه‌های زیر را از خود بروز می‌دهد:
- وزنش بر طبق انتظار افزایش پیدا می‌کند. (یعنی ۵.۵ تا ۸.۵ اونس یا همان ۱۵۵ تا ۲۴۰ گرم در هفته تا ۴ ماهگی)
- تا ۴ روزگی هر روز سه یا چهار بار مدفوع دارد.
- در روز دوم پس از تولد، در طول ۲۴ ساعت دو پوشک خیس می‌کند. بعد از روز پنجم نیز شش پوشک (یا بیشتر) خیس می‌کند.
معاینات منظم با پزشک اطفال کمک می‌کند متوجه شوید که آیا شیر شما کم است، کافی است، یا این که کودکتان سوء تغذیه دارد. پیگیری تغذیه و میزان تعویض پوشک نیز می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا میزان شیر شما کمتر از آنچه باید باشد هست یا خیر. پس بهتر است آماری از این موارد داشته باشید و سپس به پزشک مراجعه کنید.
اگر شیر شما کم است، مصرف مکمل یا شیر خشک ممکن است یک گزینه برای شما و کودکتان باشد. البته حتماً در این مورد ابتدا با پزشکتان صحبت کنید.
متخصص شیردهی می‌تواند یک برنامه مکمل برای افزایش شیر مادر به شما بدهد. به این صورت می‌توانید به تدریج شیر خود را افزایش دهید و میزان مصرف مکمل را کم کنید.
علائمی که نشان می‌دهند کودکتان شیر کافی دریافت نمی‌کند
علائم زیر نشان می‌دهند که کودک شما شیر کافی دریافت نمی‌کند. البته یادتان باشد که دریافت نکردن شیر کافی توسط کودک، همیشه به معنای کم بودن شیر مادر نیست. گاهی اوقات ممکن است کودک شرایطی داشته باشد که نتواند به خوبی شیر بخورد. یا مثلاً ممکن است که شما بیشتر به برنامه غذایی مورد نظرتان برای کودک پایبند باشید تا به تقاضای او.
در هر حال، علائم زیر نشان می‌دهند که کودک شما به اندازه کافی شیر دریافت نمی‌کند:
۱. افزایش وزن با سرعت کم
طبیعی است که نوزادان در چند روز اول ۵ تا ۷ درصد از وزن خود را از دست بدهند. برخی از نوزادان در این مدت تا ۱۰ درصد وزن خود را از دست می‌دهند. با این حال، پس از آن، معمولاً نوزاد باید حداقل ۲۰ تا ۳۰ گرم (۰.۷ تا ۱ اونس) در روز اضافه کند و تا روز دهم الی چهاردهم به وزن تولد خود برگردند. اگر نوزاد شما ۱۰ درصد یا بیشتر از وزن هنگام تولدش را از دست داده است، یا در روزهای پنجم تا ششم شروع به افزایش وزن نکرده است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
۲. پوشک‌های خیس یا کثیف ناکافی
تعداد دفعاتی که کودک شما در روز ادرار و مدفوع دارد، نشانگر خوبی برای دریافت یا عدم دریافت شیر کافی است. اگر متوجه شده‌اید که او کمتر از قبل پوشک خیس یا کثیف می‌کند، بهتر است در این مورد با پزشک صحبت کنید. گاهی اوقات این موضوع ممکن است به دلیل کم بودن شیر دریافتی باشد و نیاز به افزایش شیر مادر وجود داشته باشد.
۳. کم آبی بدن (در صورت وجود این علائم)
اگر کودک شما ادرار تیره، خشکی دهان یا زردی (زردی پوست یا چشم‌ها) دارد، ممکن است دچار کم آبی شده باشد. همچنین، اگر بی‌حال است و تمایلی به شیر خوردن ندارد، این موضوع نیز می‌تواند نشانگر کم آبی بدن او باشد. البته تب، اسهال و استفراغ یا گرمازدگی نیز می‌تواند باعث کم آبی در نوزاد شود. پس ابتدا باید تشخیص بدهید که آیا دلیل کم آبی، کم بودن شیر مادر بوده است یا خیر. در صورت نیاز، پزشکتان شما را جهت افزایش شیر مادر راهنمایی می‌کند. همچنین، می‌توانید از راهکارهایی که در این مطلب گفتیم نیز برای بالا بردن میزان شیر مادر استفاده نمایید.
باورهای غلط در مورد کمبود شیر مادر: گول این باور‌ها را نخورید!
آیا کسی به شما گفته است که یکی از موارد زیر به این معناست که شیر شما کم است؟ یادتان باشد که این موارد همگی طبیعی هستند و نشانه کمبود شیر مادر محسوب نمی‌شوند:
- کودک شما می‌خواهد مرتباً شیر بخورد.
- نوزاد نمی‌خواهد شیر خوردن را متوقف کند و پایین بیاید.
- کودک شما در هنگام شب بیدار است.
- کودک شما هر بار به مدت کوتاهی شیر می‌خورد.
- کودک شما هر بار به مدت طولانی شیر می‌خورد.
- سینه‌های شما نرم‌تر از هفته‌های اولیه به نظر می‌رسند.
- از سینه‌های شما شیر نشت نمی‌کند.
- شما نمی‌توانید شیر زیادی پمپاژ کنید.
- شما سینه‌های کوچکی دارید.
این موارد هیچ کدام دلیل بر کم بودن شیر مادر محسوب نمی‌شوند. در صورتی که این موارد را تجربه می‌کنید و مشکل دیگری وجود ندارد، نیازی به تلاش برای افزایش شیر مادر نیست.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
آیا نگران این هستید که کودک شما شیر کافی دریافت نمی‌کند؟ آیا احساس می‌کنید که کودکتان به خوبی رشد نمی‌کند؟ در این صورت با پزشک خود صحبت کنید یا با متخصص شیردهی کودکان مشورت نمایید. اگر نیاز به افزایش شیر مادر وجود داشته باشد، این موضوع ممکن است به سادگی با ایجاد تغییراتی در روش تغذیه یا مصرف دارو حل شود.
اگر شیر شما کم است یا مشکل دیگری با شیردهی دارید، خودتان را ناراحت نکنید. بعضی از مادران از بابت این که نمی‌توانند خودشان به کودکشان شیر دهند، زیادی خودشان را ناراحت می‌کنند. یادتان باشد که مهم‌ترین چیز این است که کودکتان تغذیه مورد نیازش را دریافت کند. تا زمانی که کودک به خوبی تغذیه می‌شود، جای نگرانی نیست و شیر مادر یا شیر خشک هر دو خوب هستند.
شما چه راه‌هایی را برای افزایش شیر مادر امتحان کرده‌اید؟ تجربیاتتان را در قسمت نظرات این مطلب از سایت پینوبیبی برای ما بنویسید تا دیگران نیز استفاده کنند.
منابع:
https://www.medela.com/breastfeeding/mums-journey/low-milk-supply
https://www.healthline.com/health/parenting/how-to-increase-breast-milk#seek-help