میگرن، نوعی سردرد است که زمانی که شما انتظارش را ندارید، به خصوص به فرزندانتان ضربه می‌زند. تفاوت بین سردرد و میگرن، فقط این است که میگرن بسیار بدتر از آن چیزی هستند که فکر می‌کنید. میگرن کودکان شما ممکن است بین ۳۰ دقیقه تا ۶ ساعت و گاهی حدود ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول بکشد! این سردردها اغلب توسط بسیاری مربیان در مدارس و جامعه نادیده گرفته می‌شوند، به همین دلیل است که آگاهی از آنها بسیار مهم است زیرا بر زندگی تحصیلی و بهره‌وری روزانه کودکان تأثیر می‌گذارد. هنگامی که در مورد این سردردها مراقبتی انجام نشود، کیفیت سبک زندگی کودک به خطر می‌افتد.
پینو بیبی دقیقاً آن چه را که باید در مورد سردردهای میگرنی، رژیم غذایی و تغذیه بدانید و کارهایی که می‌توانید برای پیشگیری از آنها در وهله اول انجام دهید، را در این مقاله پوشش خواهد داد. این مقاله حاوی مطالب مفیدی است که باید در مورد سردردهای شدید در کودکان بدانید.
میگرن چیست؟
میگرن زمانی اتفاق می‌افتد که تغییری در فعالیتهای عصبی در مغز ایجاد می‌شود که در نتیجه تغییرات پیچیده عصبی با الگوهای تفکر عادی تداخل می‌کند. سردرد کودک شما ممکن است یک بار در ماه، یک بار در هفته یا حتی یک بار در سال رخ دهد. میگرن مزمن فعالیتهای کودکان را مختل می‌کند و در واقع ۱۵ حمله میگرنی و سردرد در ماه یا بیشتر تشخیص داده می‌شود. کودکانی که والدینی با سابقه این بیماری دارند، ۵۰ درصد احتمال دارد که در طول دوران کودکی خود به سردردهای میگرنی مبتلا شوند.
میگرن در کودکان چقدر شایع است؟
میگرن در کودکان و به ویژه در دخترانی که به دلیل بلوغ دچار تغییرات فیزیولوژیکی می‌شوند بسیار شایع است. سردرد در کودکان بر اساس سن آنها به اشکال مختلف ظاهر می‌شود و با شروع ناگهانی آن مشخص می‌شود. پسرها حتی قبل از چهار سالگی به میگرن مبتلا می‌شوند در حالی که دختران به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بلوغ دچار آن می‌شوند. حدود ۳.۵ تا ۵ درصد از کودکان این سردردها را در سراسر جهان تجربه می‌کنند. پسرها بیشتر قبل از بلوغ میگرن شدید را تجربه می‌کنند و نوزادان از ۱۸ ماهگی مستعد ابتلا به این بیماری هستند. کودکان علائم بیماری را از طریق مشکلات مربوط به بینایی ضعیف، استشمام بوهای قوی، افزایش سردرد به دلیل صداهای بلند و اغلب با صحبت در مورد احساس دل پیچه در معده همراه با حساسیت شدید به نور نشان می‌دهند. نوزادان ۸ ماهه تا دو ساله نیز مستعد ابتلا به میگرن هستند!
علل میگرن در دوران کودکی
علل شایع سردردهای میگرنی در کودکان عبارت هستند از:
- بلوغ و تغییرات هورمونی در دختران
- عوامل ژنتیکی و وراثت
- استرس عاطفی و اضطراب
- ضربه به سر یا آسیب به سر
- بیماری‌‌ها‌یی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا
- عفونت‌‌ها‌یی مانند عفونت گوش و سینوس
- تومورهای مغزی
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌‌ها‌ی حاوی نیترات یا افزودنی MSG
- صداهای بلند و چراغ‌‌ها‌ی چشمک زن
- افسردگی مزمن
- اختلال در الگوهای خواب
محرک‌‌ها‌ی رایج میگرن
این سردردها محرک‌‌ها‌ی خاصی دارند که آنها را فعال می‌کند و به افزایش شدت آن کمک می‌کند. با آگاهی از این محرک‌‌ها، می‌توانید تعداد دفعات میگرن را در کودکان خود کاهش دهید. شایع‌ترین محرک‌‌ها در کودکان عبارت هستند از:
- چرخه‌‌ها‌ی خواب نامنظم: نخوابیدن و بیدار نشدن به موقع باعث سردردهای میگرنی در کودکان می‌شود. با تنظیم برنامه خواب و زمان چرت زدن کودکان می‌توان از آنها اجتناب کرد.
- کم آبی بدن: عدم نوشیدن آب کافی منجر به سردردهای میگرنی در کودکان می‌شود. از مسئولین مدرسه اجازه بگیرید تا کودکتان در ساعات کلاس درس بتواند آب بنوشد و از کودک برای نوشیدن آب سر کلاش جلوگیری نشود.
- به اندازه کافی غذا نخوردن: خوردن غذاهای ناسالم یا غذاهای فرآوری شده، میان وعده‌‌ها‌ی شیرین و حذف وعده‌‌ها‌ی غذایی باعث عود میگرن می‌شود. بین وعده‌‌ها‌ی غذایی کودک خود را با میان وعده‌‌ها‌ی مغذی تغذیه کنید و رژیم غذایی او را سالم نگه دارید تا از بروز سردرد میگرنی جلوگیری کنید. وقفه‌‌ها‌ی طولانی بین ساعات غذا خوردن نیز ممکن است منجر به سردرد در کودکان شود.
- ورزش شدید: حملات ناگهانی ورزش یا وارد کردن فشار بیش از حد به عضلات منجر به میگرن در کودکان می‌شود. اطمینان حاصل کنید که کودک شما قبل از ورزش هیدراته شده است و به جای انجام دوره‌‌ها‌ی موقت یا ورزش شدید ساعات ورزش را به قسمت‌های منظم در هر روز محدود کنید.
- تغییرات در محیط: کودکان به دلیل تغییرات در محیط خود از جمله قرار گرفتن در معرض چراغ‌‌ها‌ی چشمک زن، صداهای بلند و تغییرات آب و هوا، دچار میگرن می‌شوند. نگرانی در مورد تغییرات محیطی هم چنین منجر به اضطراب می‌شود که باعث میگرن می‌شود.
- سوسو زدن صفحه نمایش و نور خیره کننده: صفحه‌نمایش رایانه‌ها گاهی اوقات سوسو می‌زنند و نور خیره‌کننده مانیتورها نیز می‌توانند باعث بروز سردردهای میگرنی شوند. به فرزندتان بگویید که در زمان استفاده از رایانه یا بازی‌‌ها‌ی ویدیویی برای ساعت‌‌ها‌ی طولانی در بین زمان‌‌ها‌ی استفاده، حتماً دقایقی را استراحت کند.
- مسائل بهداشتی: مسائل بهداشتی مربوط به درد شکم، عفونت سینوسی، سرماخوردگی و آنفولانزا باعث میگرن در کودکان می‌شود. سطح قند خون پایین و قاعدگی غیرعادی نیز باعث آن می‌شود.
- دندان قروچه: از کودک خود بخواهید برای جلوگیری از بروز میگرن، دندان قروچه نکند و یا فک خود را فشار ندهد. تنش فک باعث اسپاسم عضلانی می‌شود که به عنوان یک محرک برای بروز سردردهای میگرنی عمل می‌کند، به همین دلیل است که پینو به فرزندان شما توصیه می‌کند از دندان قروچه یا قفل کردن فک خودداری کنند.
علائم و نشانه‌‌ها‌ی میگرن در کودکان
علائم و نشانه‌‌ها‌ی سردرد میگرنی در کودکان به شرح زیر است:
- اپیزود «کوبیدن سر» در نوزادان
- درد شکم
- تحریک پذیری و حملات گریه
- جست‌وجوی اتاق‌های تاریک و اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور
- استفراغ کردن
- اسهال
- کم آبی بدن
- اِدم
- عرق کردن بیش از حد
- افزایش تکرر ادرار
- افزایش شدت سردرد و ضربان در سر
- فتوفوبیا (نور هراسی)
- آواز هراسی (ترس از صدا)
- افزایش میل به خواب
- حالت تهوع
برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص میگرن در کودکان
اگر احساس می‌کنید فرزندتان میگرن را تجربه می‌کند، به پزشکان فرزندتان مراجعه کنید و برای مشاوره مراجعه کنید. تشخیص شامل موارد زیر است:
- تهیه دفترچه‌ای از زمان و تعداد دفعات میگرن به همراه برنامه غذایی و عادت‌‌ها‌ی سبک زندگی که پزشکان درخواست می‌کنند.
- انجام تست‌‌ها‌ی تصویربرداری مغزی مانند ام آر آی و سی تی اسکن که فعالیتهای عصبی و الگوهای مغز را تشخیص می‌دهد.
- تشخیص علائم و نشانه‌‌ها‌یی مانند سردردهای مکرر، از دست دادن اشتها و درد در یک یا هر دو طرف سر همراه با پیگیری سابقه پزشکی خانوادگی.
اثرات میگرن بر زندگی فرزند شما
وضعیت میگرن فرزند شما به شدت زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد و حتی ممکن است او را در فعالیت‌‌ها یا لحظات خاصی در زندگی روزمره از کار بیاندازد.
در مدرسه: حملات سردرد مزمن ممکن است در فعالیتهای مدرسه رفتن کودک شما اختلال ایجاد کند. ممکن است فرزند شما از کار کلاس عقب بماند، به همین دلیل مهم است که از قبل به معلمان و سرپرستان دانشگاهی مربوطه اطلاع دهید تا فرزندتان بتواند به تکالیف مدرسه برسد. غیبت مکرر در کودکانی که سردردهای میگرنی مکرر را تجربه می‌کنند، رایج است. عدم تمرکز در کلاس‌‌ها و عدم توانایی در تمرکز مداوم از دیگر عواملی است که کودکان را در نتیجه این سردردها تحت تاثیر قرار می‌دهد.
برقراری ارتباط با دوستان: کودکان ممکن است رویدادهای اجتماعی را از دست بدهند و به دلیل اپیزودهای ناگهانی میگرن از آنها به خانه بازگردانده شوند و این باعث می‌شود آنها احساس دوری و متفاوت بودن کنند. تغییرات خلقی، عدم تمرکز و تحریک پذیری از اثرات میگرن است که ممکن است بر تعاملات آنها در محافل اجتماعی تأثیر بگذارد. برخی از کودکان در تعطیلات آخر هفته هنگام استراحت دچار سردرد می‌شوند که ممکن است در زمان گذراندن با خانواده و دوستان اختلال ایجاد کند.
هنگام ورزش کردن: کودکان به دلیل اسپاسم عضلانی یا انقباض در نتیجه فعالیت بیش از حد، که در نتیجه منجر به میگرن می‌شود، نمی توانند در فعالیتهای ورزشی شدید شرکت کنند. نادیده گرفتن مدرسه و فعالیتهای ورزشی در میان کودکانی که این سردردهای مکرر را تجربه می‌کنند، رایج است.
درمان و مدیریت میگرن در کورکان
شناخت علل و محرک‌‌ها‌ی خاص نقطه شروع سردردهای میگرنی به درمان موثر می‌انجامد. ویژگی‌‌ها‌ی سردرد را یادداشت کنید و برنامه‌‌ها‌ی غذایی و سبک زندگی را یادداشت کنید تا در کمترین زمان در مدیریت میگرن پیشرفت خواهید کرد.
روشهای درمانی و مدیریتی زیر برای سردردهای میگرنی در کودکان موثر خواهند بود:
- از کودک بخواهید در یک اتاق تاریک و ساکت دراز کشیده و سعی کند بخوابد.
- زمان‌‌ها‌ی سخت خواب و بیداری در خانه را مدیریت کنید.
- استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تنفس سریع، تمرکز حواس، مدیتیشن و تکنیک‌های تمدد اعصاب برای کاهش استرس و آرامش ذهن
- غذا خوردن طبق برنامه و اجرای یک رژیم غذایی متعادل سرشار از آنتی اکسیدان‌‌ها، ویتامین‌‌ها و مواد مغذی ضروری.
- ثبت ویژگی‌‌ها و دفعات حملات برای پی بردن به ویژگی‌‌ها‌ی خاص شروع سردرد و جلوگیری از محرک‌‌ها
- آموزش والدین و کودکان در مورد سردردها، علل، علائم و اقداماتی که می‌توان برای کاهش فراوانی آنها انجام داد.
- تجویز مسکن‌‌ها‌یی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و داروهای قوی‌تر مانند بوتالبیتال برای میگرن شدید
- سرما درمانی یا قرار دادن کیسه یخ روی شریان‌‌ها‌ی آسیب دیده یا نواحی ضربان‌دار
- هیپنوتیزم، گوش دادن به موسیقی آرام بخش، و تمرینات آرامش بخش هدایت شده مرتبط با روشهای درمانی غیردارویی به تسکین میگرن کمک می‌کند.
- داروهای خاص برای پیشگیری از میگرن مانند ریبوفلاوین، آمی تریپتیلین، پروپرانولول، ضد تشنج‌‌ها و ضد افسردگی‌‌ها‌ی سه حلقه‌ای
- هیدراتاسیون درمانی و آرام بخش
- مسدود کننده‌‌ها‌ی بتا و عواملی مانند متی سرژید و سیپروهپتادین برای پیشگیری از میگرن در کودکان موثرترین هستند و گیرنده‌‌ها‌ی سروتونین ۵-HT2 را مسدود می‌کنند.
- به کودک خود اجازه دهید در هنگام حمله بخوابد
درمان‌‌ها‌ی خانگی برای کنترل سردردهای میگرنی در کودکان
اگر کودک شما شروع ناگهانی میگرن را تجربه می‌کند، از درمان‌‌ها‌ی خانگی زیر استفاده کنید و تفاوت را خواهید دید:
- به کودک خود استراحت کافی بدهید و به او اجازه دهید در طول حملات میگرنی بخوابد و گردن و شانه‌‌ها‌یش را ماساژ دهید. کیسه‌‌ها‌ی یخ را روی نواحی ضربان‌دار ماساژ دهید و پارچه‌‌ها‌ی مرطوب را روی قسمت‌‌ها‌یی از سر که درد می‌کند قرار دهید.
- پرده‌‌ها را ببندید، سطح سر و صدا را در اتاق کاهش دهید و به کودک خود اجازه دهید دراز بکشد و بخوابد یا در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت کند.
- دوش آب گرم و دادن ویتامین‌های خاصی مانند مکمل‌های ویتامین B2، داروهای منیزیم و کوآنزیم Q10 به کودکتان باعث کاهش دفعات میگرن می‌شود.
پیشگیری از بروز حملات میگرن در کودکان
شما می‌توانید با روشهای زیر به کودک خود کمک کنید تا از سردردهای میگرنی پیشگیری کند و حتی دفعات آن را کاهش دهید:
- با محرک‌‌ها، تفاوت‌‌ها‌ی ظریف و ویژگی‌‌ها‌ی سردردهای میگرنی فرزندتان آشنا شوید و یاد بگیرید که چگونه از محرک‌‌ها‌ی شروع کننده حملات میگرنی برای جلوگیری از سردرد در کودکتان جلوگیری کنید. از محرک‌‌ها‌ی مربوط به نور، صدا و بوی مربوط به آنها اجتناب کنید.
- فوراً با پزشک مشورت کنید و برای تعیین نوع و شدت سردرد در کودک خود، یک تشخیص یا آزمایش تصویربرداری مغزی انجام دهید. پزشک شما هم چنین توصیه‌‌ها‌ی دارویی را بر اساس نوع میگرن فهرست می‌کند. داروها بر اساس سن کودکان هستند.
- محیطی به دور از تشنج و آرام را در خانه ایجاد کنید که عاری از سر و صدا و استرس باشد. در هنگام سردرد میگرنی از نظر عاطفی و روانی کودک خود را آرام کنید و با مراقبت، محبت و احساس امنیت او را فراهم کنید. در طول حملات میگرنی کودک ملایم، مراقب و صبور باشید.
- سبزیجات برگ سبز، آجیل، دانه‌‌ها و میوه‌‌ها را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید. داشتن دوز سالم از ویتامین‌‌ها و مواد معدنی باعث کاهش دفعات میگرن و در طی یک دوره زمانی – حتی از بین بردن آنها می‌شود.
- زمان ورزش را به دفعات کوچک محدود کنید و از شرکت فرزندتان در تمرینات با شدت بالا و فعالیتهای بدنی شدید جلوگیری کنید. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان قبل از انجام فعالیتهای بدنی هیدراته شده باشند و مدت و شدت آن را به عنوان یک اقدام احتیاطی محدود کنید.
سخن آخر
با درک نکات منفی سردردهای میگرنی و تبدیل شدن به والدینی مهربان و صبور، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید سردردهای خود را در هر زمان و هر کجا که می‌رود مدیریت کند. با یک پزشک یا متخصص مربوطه صحبت کنید تا نیازهای فرزندتان را ارزیابی کرده و تشخیص میگرن را انجام دهید. جنبه مهم درمان، آماده شدن برای طولانی مدت و ایجاد تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی برای تطبیق با روشهای درمانی است. صبور باشید، از محرک‌‌ها جلوگیری کنید، رژیم غذایی سالم و چرخه خواب باکیفیت کودک را مدیریت کنید، و داروهای تجویز شده توسط پزشک متخصص را به موقع به فرزندتان بدهید تا در مسیر مدیریت سالم میگرن قرار بگیرید.