آشنایی با بیماری ویروسی ارویون و راهکارهای مقابله با بیماری
اوریون یک بیماری مسری است که توسط ویروس ایجاد می‌شود. این بیماری ویروسی باعث بروز تب و تورم غدد بزاقی می‌شود. این ویوس می‌تواند باعث تورم دردناک در غدد بزاقی پاروتید (پاروتیت) شود. درمان اوریون بر کاهش علائم تمرکز دارد و این بیماری باید دوره خود را طی کند تا بهبودی حاصل شود. بیشتر علائم اوریون خفیف هستند، اما ممکن است عوارض جدی ایجاد شود. واکسن MMR بدن را در برابر ویروسی که باعث اوریون می‌شود محافظت و مقاوم می‌کند. با مجله پینو بیبی همراه باشید تا بیشتر راجع به اوریون بدانید.
اوریون چیست؟
اوریون یک بیماری مسری است که توسط ویروس اوریون ایجاد می‌شود که متعلق به گروهی از ویروس‌ها به نام پارامیکسو ویروس است. این بیماری با علائم خفیفی مانند سردرد، تب و خستگی شروع می‌شود. اما معمولاً منجر به تورم شدید در برخی غدد بزاقی (پاروتیت) می‌شود که باعث پف کردن گونه‌ها و فک می‌شود و این نواحی را حساس و متورم می‌کند.
اوریون یک بیماری بسیار شایع دوران کودکی بود. پس از این که واکسن اوریون در سال ۱۹۶۷ میلادی در دسترس قرار گرفت، تعداد موارد ابتلا به این بیماری به طور قابل توجهی کاهش یافت. با این حال، شیوع اوریون هنوز هم رخ می‌دهد، به ویژه در میان افرادی که تماس نزدیک طولانی مدت دارند با سایر افراد دارند، مانند افرادی که در مجتمع‌های خوابگاهی و مدارس شبانه‌روزی تحصیل می‌کنند.
والدین می‌توانند با دریافت واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) از کودک خود محافظت کنند. اگر چه اوریون معمولاً یک بیماری خفیف است، اما ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد.
ویروس اوریون چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
اوریون بیشتر کودکان ۲ تا ۱۲ ساله که واکسن اوریون دریافت نکرده‌اند را مبتلا می‌کند. با این حال، نوجوانان و بزرگسالان با وجود واکسینه شدن در برابر اوریون می‌توانند به اوریون مبتلا شوند. علت ابتلای افراد واکسینه به این دلیل است که ایمنی واکسن پس از چندین سال کاهش می‌یابد. بهترین راه برای محافظت در برابر عفونت اوریون، واکسینه شدن کامل است.
علائم اوریون چیست؟
اولین علائم اوریون اغلب خفیف هستند. بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند و نمی‌دانند که آلوده شده‌اند. علائم نیز بلافاصله ظاهر نمی‌شوند. دوره کمون (زمان بین آلدوه شدن به عفونت و بروز بیماری) از ۷ تا ۲۵ روز متغیر است.
علائم خفیف اوریون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- سردرد
- دردهای عضلانی
- خستگی
- از دست دادن اشتها
چند روز بعد، تورم دردناک غدد پاروتید ممکن است رخ دهد. غدد پاروتید، یکی از غدد بزاقی است که بین گوش و فک انسان قرار دارند. تورم این غدد که به عنوان پاروتیت شناخته می‌شود، می‌تواند در یک یا هر دو طرف صورت ایجاد شود. این علامت کلاسیک اوریون شبیه به «گونه‌های سنجاب» است زیرا گونه‌های افراد مبتلا به اوریون پف می‌کند و فک متورم می‌شود. پاروتیت در بیش از ۷۰ درصد موارد اوریون رخ می‌دهد.
مهم است که به یاد داشته باشید که بسیاری از ویروس‌ها و باکتری‌های مختلف می‌توانند باعث پاروتیت شوند. بنابراین همیشه پاروتیت به معنای عفونت توسط ویروس اوریون نیست.
به ندرت، اوریون می‌تواند بر اندام‌های دیگر بدن از جمله مغز، پانکراس، بیضه‌ها یا تخمدان‌ها تأثیر بگذارد. این معمولاً فقط در نوجوانان و بزرگسالان رخ می‌دهد، اما در صورت بروز هر یک از علائم شدید زیر باید فوراً با پزشک اطفال تماس گرفت:
- تب شدید
- گرفتگی گردن
- سردرد شدید
- کاهش وزن
- گیجی
- دل درد
- جویدن دردناک
- بلع دردناک
- استفراغ
- تشنج
چه چیزی باعث بروز اوریون می‌شود؟
ویروس اوریون که نوعی پارامیکسوویروس است باعث ایجاد اوریون می‌شود. ویروس از طریق تماس مستقیم با بزاق آلوده یا از طریق قطرات تنفسی از بینی، دهان یا گلوی فرد آلوده از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند. فرد مبتلا می‌تواند ویروس اوریون را از طریق موارد زیر پخش کند:
- عطسه، سرفه یا صحبت کردن.
- اشتراک‌گذاری اشیاء حاوی بزاق آلوده مانند اسباب بازی، فنجان و ظروف.
- ورزش کردن، رقصیدن، بوسیدن یا شرکت در فعالیت‌های دیگر که شامل تماس نزدیک با دیگران است.
برخی از گروه‌های افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اوریون هستند. این گروه‌ها عبارت هستند از:
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
- افرادی که به سفرهای بین المللی می‌روند.
- افرادی که در برابر ویروس واکسینه نشده‌اند.
- افرادی که در مکان‌های نزدیک به هم زندگی می‌کنند، مانند محوطه‌های دانشگاهی و خوابگاهی.
آیا بیماری اوریون مسری است؟
شوربختانه بله، اوریون یک عفونت ویروسی بسیار مسری است. اوریون از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و به اندازه آنفولانزا مسری است. اگر کودک اوریون دارد، از چند روز قبل از تورم غدد بناگوشی تا پنج روز پس از شروع تورم، در وضعیت مسری است. بنابراین، کودک باید تماس با دیگران را به حداقل برساند. کودکان مبتلا به اوریون نباید به مدرسه یا مهدکودک بروند. تقریباً یک سوم افراد مبتلا به اوریون هیچ علامتی ندارند، اما هم‌چنان می‌توانند ناقل و عامل سرایت بیماری باشند. از آنجا که اوریون به شدت مسری است، بنابراین والدین یا افرادی که از فرد مبتلا به اوریون مراقبت می‌کنند، حتماً باید بهداشت را رعایت کنند. به عنوان مثال، دست‌های خود را به طور مکرر بشویند، به ویژه قبل از دست زدن، تهیه یا خوردن غذا و وسایل فرد مبتلا به اوریون را از بقیه اعضای خانواده جدا کنند.
اوریون بیشتر زمانی پخش می‌شود که قطرات سرفه یا عطسه فرد مبتلا را دیگران بلع یا استنشاق کنند. این ویروس از طریق ادرار نیز منتقل می‌شود. علائم بین ۱۴ تا ۲۵ روز پس از عفونت رخ می‌دهد.
از هر سه نفر یک نفر که به اوریون مبتلا می‌شوند هیچ علامتی ندارند و متوجه بیماری خود نمی‌شوند، اما چنین فردی هنوز عامل سرایت ویروس است و ممکن است بسیاری از افراد دیگر را مبتلا کنند.
اوریون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک اطفال سوالاتی در مورد علائم کودک می‌پرسد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آن‌ها ممکن است بتوانند اوریون را بر اساس غدد بزاقی متورم آن را تشخیص دهند. پزشک کودکان ممکن است آزمایش‌های خاصی را برای تشخیص این بیماری درخواست کند.
چه آزمایشاتی برای تشخیص اوریون انجام می‌شود؟
پزشک کودک ممکن است برای تشخیص اوریون آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) را درخواست کند. پزشک با کشیدن یک سواب (وسیله‌ای شبیه گوش پاک کن است) داخل گونه یا گلوی کودک، نمونه برداری از مخاط او انجام داده و نمونه را جمع‌آوری می‌کند. سپس پزشک نمونه را به آزمایشگاه می‌فرستد، جایی که متخصص آسیب‌شناس آن را بررسی می‌کند. کارشناس آزمایشگاه به دنبال ویروس اوریون در نمونه ارسالی می‌گردد. پزشک همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص اوریون یا رد سایر بیماری‌ها و ویروس‌هایی که می‌توانند باعث پاروتیت شوند، آزمایش خون درخواست کند.
مدیریت و درمان اوریون
درمان اوریون، بر تسکین علائم و نشانه‌های بیماری در فرد تمرکز دارد تا کودک را تا حد امکان از شر این نشانه‌ها و علائم راحت کند.
اوریون چگونه درمان می‌شود؟
درمان خاصی برای اوریون وجود ندارد. این بیماری باید سیر و روند طبیعی خود را طی کند و معمولاً طی چند هفته خود به خود از بین می‌رود. درمان اوریون بر کاهش علائم کودک تمرکز دارد تا او در طی روند طبیعی ویروس اوریون بتواند این مدت را راحت‌تر طی کند. مراحل زیر می‌تواند به مدیریت علائم اوریون کمک کند:
- جداسازی کودک مبتلا، برای کاهش خطر گسترش بیماری
- نوشیدن مایعات به مقدار زیاد
- غرغره کردن آب نمک گرم
- خوردن غذاهای نرم و آبکی زیرا جویدن در این شرایط برای کودک سخت و دردناک است.
- خودداری از خوردن غذاهای اسیدی و ترش که دهان کودک را آب می‌اندازند (باعث تحریک ترشح بزاق می‌شود).
- مکیدن یخ برای تسکین گلودرد
- قرار دادن کیسه‌های یخ روی غدد متورم
- برای کاهش تب و کمک به درد، از داروهای غیر آسپرین مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده شود. مصرف پاراستامول برای کاهش درد و تب توصیه می‌شود.
به کودک مبتلا به اوریون نباید آسپرین داد، کودکان مبتلا به ویروس‌هایی مانند اوریون که آسپرین مصرف می‌کنند ممکن است به سندرم ری (Reye’s syndrome) مبتلا شوند، بیماری خطرناکی که باعث نارسایی کبد، تورم مغز و حتی مرگ می‌شود.
آیا می‌توان از اوریون پیشگیری کرد؟
بیماری اوریون به دلیل اثربخشی واکسن اوریون یک عارضه بسیار قابل پیشگیری است. پزشک معمولاً واکسن اوریون را به عنوان بخشی از یک قالب واکسن ترکیبی به کودک می‌دهند که کودک را در برابر سرخک، اوریون و سرخجه محافظت می‌کند.
کودکان معمولاً دو دوز واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR) را به عنوان بخشی از برنامه ایمن‌سازی دوران کودکی دریافت می‌کنند. کودکان اولین دوز را بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دوز دوم را بین ۴ تا ۶ سالگی دریافت می‌کنند.
اوریون یک بیماری نادر در نظر گرفته می‌شود و هر سال تنها چند صد مورد ابتلا به ارویون در سال گزارش می‌شود. با این حال، شیوع بیماری در جهان به طور منظم رخ می‌دهد، به ویژه در مکان‌هایی که تماس نزدیک انسانی وجود دارد، مانند مهد کودک‌ها، مدارس و خوابگاه‌ها. بنابراین، مهم است که کودک برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری واکسینه شود.
شیوع بالای اوریون در محیط‌های پرتراکمی مانند دانشگاه‌ها، مدارس و خوابگاه‌ها علی‌رغم نرخ بالای واکسیناسیون که علیه عفونت رخ داده است به این دلیل است که سطح ایمنی پس از واکسیناسیون بد تردیج کاهش می‌یابد. گاهی اوقات مقامات بهداشت عمومی دوز سوم واکسن اوریون را برای افرادی که در جایی زندگی می‌کنند که در وضعیت شیوع و انتشار ویروس هستند توصیه می‌کنند مانند خوابگاه‌های دانشجویی و مدارس شبانه‌روزی.
واکسن MMR (واکسن اوریون) چقدر ایمن است؟
واکسن ام ام آر (MMR) بسیار ایمن و موثر است و تا ۹۰ درصد از ابتلای افراد به اوریون پیشگیری می‌کند. اکثر کودکان هیچ عارضه جانبی از واکسن را تجربه نمی‌کنند. هر گونه عوارض جانبی که رخ دهد خفیف است. واکسن اوریون ممکن است باعث ایجاد بثورات، تب یا درد خفیف در محل تزریق شود.
به ندرت ممکن است یک کودک به واکسن MMR واکنش آلرژیک نشان دهد. اگر کودک پس از دریافت واکسن دچار مشکل در تنفس، خستگی، از دست دادن رنگ یا خس خس سینه شد، باید فوراً با پزشک تماس گرفت.
کودکان مبتلا به ارویون در صورت ابتلا به بیماری‌های جزئی (مانند عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی) یا داشتن علائم بیماری (مانند تب) ممکن است واکسن را دریافت کنند. با این حال، اگر کودک بیماری جدی‌تری داشته باشد، ممکن است پزشک اطفال توصیه کند که واکسن را تا بهبودی کامل کودک به تعویق بیندازد. پزشک ممکن است دریافت واکسن را برای کودکی با شرایط زیر منع کند:
- در گذشته تشنج داشته یا یکی از والدین یا خواهر و برادرش سابقه تشنج دارند
- در حال حاضر داروهایی مصرف می‌کند که ممکن است بر سیستم ایمنی بدن وی تأثیر بگذارد.
- اختلال خونی دارد.
- واکنش بدی به دوز یا واکسن قبلی MMR داشت.
ماندگاری اوریون چقدر است؟
اکثر کودکان در عرض چند هفته به طور کامل بعد از ابتلا به اوریون بهبود می‌یابند. وقتی علائم بهبود یافتند و حدود یک هفته از شروع تورم گذشت، کودک می‌تواند به مدرسه بازگردد.
آیا یک کودک می‌تواند دو بار به اوریون مبتلا شود؟
اگر کودکی مبتلا به اوریون باشد، بعید است که در طول زندگی خود دوباره به آن مبتلا شود. با این حال، بهترین راه برای اطمینان از این که کودک در برابر اوریون محافظت می‌شود، اطمینان از به روز بودن واکسیناسیون آن‌هاست.
اوریون چه عوارضی می‌تواند ایجاد کند؟
درست است که اوریون معمولاً یک بیماری خفیف است، اما می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آرتریت: التهاب مفاصل
- ناشنوایی: کم شنوایی دائمی
- آنسفالیت: التهاب مغز
- مننژیت: التهاب بافت پوشاننده مغز و نخاع
- اوفوریت: التهاب تخمدان‌های کودکان دختر
- اورکیت (یا ارکیدیت): التهاب بیضه‌های کودکان پسر
- پانکراتیت: التهاب پانکراس
- تیروئیدیت: التهاب غده تیروئید
- هپاتیت: التهاب بافت کبد
- میوکاردیت: التهاب عضله قلب
- ماستیت: ورم یا التهاب پستان
ابتلای مادر به اوریون در دوران بارداری
اوریون در دوران بارداری معمولاً بی‌ضرر است (خوش خیم) اما به ندرت ممکن است منجر به سقط جنین، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، نقص مادرزادی یا مرگ جنین شود. اگر بانوی باردار در معرض اوریون قرار گرفت، باید فوراً به پزشک خود مراجعه کند.
اگر بانویی قصد بارداری دارد و قبلاً واکسن‌های MMR یا MMRV را دریافت نکرده است؛ لازم است تا ۲۸ روز پس از واکسیناسیون اوریون از اقدام برای بارداری خودداری کند.
نحوه مراقبت از کودک مبتلا به اوریون
ممکن است کودک برای دو تا سه هفته علائم خفیف اوریون را داشته باشد. از آنجایی که این بیماری مسری است، کودک بیمار باید تا حد امکان از تماس با افراد دیگر خودداری کند. کودکان مبتلا به اوریون نباید به مدرسه بروند یا در فعالیت‌هایی دسته جمعی با دوستان‌شان شرکت کنند.
چه سوالاتی باید از پزشک در مورد کودک مبتلا به اوریون پرسید؟
سوالات زیر را در مورد اوریون از پزشک کودک می‌توان پرسید و پاسخ پزشک می‌تواند برای والدین راهگشا باشد:
- آیا کودک مبتلا می‌تواند قبل از بروز علائم، اوریون را پخش کند؟
- آیا بچه مبتلا به اوریون در معرض هر گونه عارضه یا بیماری جدی است؟
- آیا واکسن اوریون بی‌خطر است؟
- چه کار باید کرد تا کودک احساس بهتری در زمان ابتلا به اوریون داشته باشد؟
سخن آخر
اوریون معمولاً یک بیماری خفیف است. اگر کودک در معرض پارامیکسو ویروس قرار گیرد، ممکن است علائم جزئی شبیه سرماخوردگی داشته باشد. اغلب، کودکان چند روز بعد از در معرض قرارگیری با ویروس عامل اوریون، دچار تورم دردناک در غدد بزاقی می‌شوند. واکسیناسیون خطر ابتلا به اوریون و سرایت آن به دیگران را در کودک کاهش می‌دهد. همچنین احتمال بروز هر گونه عارضه جدی که ممکن است به دلیل بیماری رخ دهد را کاهش می‌دهد.