تست NT یکی از روش‌های پرکاربرد در غربالگری بیماری‌های جنینی است که به کمک امواج صوتی، پلاسمای جنین را بررسی می‌کند. از این تست، برای شناسایی سه بیماری جنینی شایع، یعنی سندرم داون، سندرم پاتو و سایر بیماری‌های کروموزومی، انجام می‌شود. این تست در مدت ۱۱-۱۴ هفته از بارداری قابل‌انجام است و از طریق اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن جنین، اطلاعات مهمی را در مورد ریسک بیماری‌های جنینی فراهم می‌کند.
استفاده از سونوگرافی NT به‌عنوان یکی از روش‌های خوب غربالگری، به مادران این امکان را می‌دهد که با دانش بیشتری در مورد سلامتی جنین خود، در تصمیم‌گیری‌های خود در مورد حفظ یا انجام سقط، بهتر تصمیم بگیرند. در این مقاله، به معرفی اصول سونوگرافی NT، فرایند انجام، نتایج و موارد استفاده این تست پرداخته می‌شود.
سونوگرافی NT چیست؟
سونوگرافی NT یکی از روش‌های پرکاربرد در غربالگری بیماری‌های جنینی است که به کمک امواج صوتی، پلاسمای جنین را بررسی می‌کنند. NT مخفف عبارت “نوار گردنی” (Nuchal translucency) است که به ضخامت مایع پشت گردن جنین اشاره دارد. این نوار در حین بارداری و برای مدت کوتاهی پس از تشکیل سیستم عصبی مرکزی جنین، به دلیل آب‌زدایی از بافت‌های زیر پوستی بین سر و بدن جنین شکل می‌گیرد. تست NT در مدت ۱۱-۱۴ هفته از بارداری قابل‌انجام است و از طریق اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن جنین، اطلاعات مهمی را در مورد ریسک بیماری‌های جنینی فراهم می‌کند.
در این تست، پس از انجام محاسبات و اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن جنین، میزان ریسک ابتلا به سه بیماری جنینی شایع، یعنی سندرم داون، سندرم پاتو و سایر بیماری‌های کروموزومی، برآورد می‌شود. این ریسک بر اساس سن مادر، سن بارداری، ضخامت مایع پشت گردن جنین و برخی عوامل دیگر محاسبه می‌شود. در صورت نیاز، برای تأیید و یا ردیابی نتایج تست، تست‌های دیگری مانند آزمایش‌های خونی یا آمنیوسنتز، انجام می‌شود.
استفاده از سونوگرافی NT به‌عنوان یکی از روش‌های خوب غربالگری، به مادران این امکان را می‌دهد که با دانش بیشتری در مورد سلامتی جنین خود، در تصمیم‌گیری‌های خود در مورد حفظ یا انجام سقط اقدامات لازم را انجام دهد.
در کل، روش NT می‌تواند به مادران و خانواده‌ها در تصمیم‌گیری‌هایشان در مورد جنین کمک کند. اگر نتایج تست NT نشان دهد که ریسک ابتلا به بیماری‌های جنینی بالا است، مادر می‌تواند تصمیم بگیرد که برای تأیید نتیجه و انجام تست‌های تکمیلی مراجعه کند و در صورت تأیید بیماری، تصمیم مناسبی برای نگه‌داشتن جنین خود بگیرد.
به‌علاوه، درصورتی‌که نتایج این نوع سونوگرافی نشان دهد که ریسک ابتلا به بیماری جنینی پایین است، این اطمینان را به مادر و خانواده‌اش می‌دهد که جنینشان به طور نسبی سالم است و آنها می‌توانند با آرامش بیشتری به بارداری خود ادامه دهند.
از طرفی دیگر، برخی افراد نمی‌توانند به دلیل مشکلات مربوط به جنین یا برای دلایل پزشکی دیگر، از سونوگرافی استفاده کنند؛ بنابراین، هرگونه تصمیم‌گیری درباره انجام این تست باید با پزشک مربوطه صورت گیرد و باتوجه‌به موقعیت خاص خودشان تصمیم‌گیری کنند.
آمادگی برای تست NT
برای آمادگی برای تست NT، مادران باید به چند موضوع توجه کنند:
- نگرانی های خود را با پزشک سونوگرافی در میان بگذارید تا او شما را به بهترین شکل راهنمایی کند و از نگرانی های شما درباره این آزمایش بکاهد.
- در روز سونوگرافی NT، لباس‌های راحت و گشاد پوشیده شود. از لباس‌هایی که از بالای شکم جدا می‌شوند و به‌سادگی جلوی شکم باز می‌شوند استفاده کنید بهتر است.
- در صورت امکان، قبل از انجام این سونوگرافی، دفعات زیادی از آب بنوشید و به تنش و استرس کمتری تحت‌فشار قرار بگیرید.
- درصورتی‌که بدلیل بارداری دائما استراحت داشته‌اید و عضلاتتان بی‌حرکت مانده است پیشنهاد می‌شود که کمی راه بروید تا عضله های بدنتان به حالت نرمال برگردد.
- برای انجام تست NT، حتما به شما گفته می‌شود که تا ۳ الی ۴ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید وترجیحا فقط از مایعات استفاده کنید تا نتیجه تست دچار اشکال نشود.
همچنین برای آمادگی برای سونوگرافی NT، مادران باید به موارد زیر نیز توجه کنند:
اطمینان حاصل کنید که به پزشک خود اطلاع دهید درصورتی‌که دارای هرگونه بیماری یا مشکلی هستید، مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، یا اختلالات خونی. همچنین باید به پزشک خود اطلاع دهید که درصورتی‌که در دوران قبلی بارداری تجربه خود را از افتادن بارداری داشتید، به‌منظور پیشگیری از این مشکل، چهار هفته قبل از سونوگرافی NT بهتر است اقدام به مصرف داروهای خاصی کنید که پزشکتان به شما تجویز کرده است.
سعی کنید به خواب کافی برسید و در روز سونوگرافی تا آن زمان از هرگونه فعالیت شدیدی خودداری کنید.
اگر شما یا همسرتان سابقه اختلالات ژنتیکی یا اختلالات سندرم داون در خانواده دارید، بهتر است با پزشک خود در این زمینه صحبت کنید و احتمال ابتلا به این اختلالات را با وی مطرح کنید.
در نهایت، باید در نظر داشته باشید که انجام این آزمایش، فقط یک احتمال ممکن است و نتایج دقیق را تضمین نمی‌کند بلکه به‌منظور پیداکردن مشکلات پزشکی مرتبط با بارداری مانند سندرم داون و بیماری‌های قلبی انجام می‌شود. توصیه ما این است که به راهنمایی های پزشک خود پایبند بوده و از نظرات افراد غیر متخصص استفاده نکنید.
فرایند انجام سونوگرافی NT
سونوگرافی NT یکی از تست‌های پیش زایمانی است که در جریان بارداری به‌منظور تشخیص احتمال وجود اختلالات کروموزومی در جنین انجام می‌شود. این تست با استفاده از سونوگرافی (تصویربرداری با امواج صوتی) بر روی نوار گردن جنین صورت می‌گیرد.
فرایند تست NT به شرح زیر است:
ابتدا مادر در حالت خوابیده روی تخت سونوگرافی قرار می‌گیرد و ژلی روی نوار گردن جنین می‌ریزند. سپس روی شکم شخص باردار ژل می‌مالند و پروب را روی شکم مادر گذاشته و بعد از آن می‌توانند نوزاد را در مانیتور ببینند. در نوع
برای اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن جنین، پروب سونوگرافی امواج صوتی را از بین دونقطه در نوار گردن جنین ارسال می‌کند و این امواج صوتی از بافت‌های نرم و مایعات جنین عبور کرده و به پروب برمی‌گردد.
سیستم سونوگرافی نوار گردن جنین را تصویربرداری کرده و ضخامت آن را اندازه‌گیری می‌کند. این ضخامت به‌عنوان یکی از موثر ترین پارامتر های موجود اختلالات کروموزومی در جنین استفاده می‌شود.
پزشک سونوگرافی به‌عنوان نتیجه تست، میزان احتمال وجود اختلالات کروموزومی در جنین را به مادر اعلام می‌کند.
به‌طورکلی، روش NT برای مادرانی که در دوران بارداری هستند، یک تست ساده و غیرتهاجمی است که بادقت بالایی انجام می‌شود و به دلیل مزایایی که دارد، برای تشخیص احتمال وجود اختلال‌های احتمالی در جنین نیاز است.
تفسیر و نتایج سونوگرافی NT
سونوگرافی NT، یک تست اسکرینینگ است که به‌منظور شناسایی بیماری‌های کروموزومی در جنین انجام می‌شود. نتایج سونوگرافی بر اساس اندازه فضای نواری پشت گردن جنین برآورد می‌شود که به‌عنوان سندرم داون (Down Syndrome) شناخته می‌شود. نوار NT یا نوار ناحیه گردنی، میزان مایعات یا آب درون بافت گردن جنین است که در سونوگرافی قابل‌مشاهده است.
این نوار در هر جنین وجود دارد، اما در برخی جنین‌های دارای بیماری‌های کروموزومی بیشتر می‌شود. در این تست، پزشک یک اسکنر سونوگرافی از جنین را بررسی می‌کند و سپس نتیجه آن بر اساس میزان NT و سایر معیارها ارزیابی می‌شود. نتیجه این تست به‌صورت احتمالی اعلام می‌شود، به این معنی که اگر نتیجه مثبت باشد، احتمال ابتلا به سندرم داون وجود دارد ولی نیاز به تست‌های تأییدی دیگر دارد. اگر نتیجه منفی باشد، به این معنی است که احتمال بیماری کروموزومی در جنین کمتر است، اما نیاز به تست‌های تأییدی دیگر نیز وجود دارد.
باید توجه داشت که سونوگرافی NT، تشخیص نهایی برای بیماری‌های کروموزومی در جنین نیست و صرفاً یک تست اسکرینینگ است. درصورتی‌که نتایج این تست نشان‌دهنده وجود خطر بالای ابتلا به بیماری کروموزومی باشد، تست‌های تأییدی دیگری مانند آمنیوسنتز (amniocentesis) یا کوردوسنتز (chorionic villus sampling) برای تأیید دقیق بیماری وجود دارد.
این تست، در صورت شناخته‌شدن بیماری کروموزومی در جنین، فرصت بهتری برای درمان و مراقبت از جنین و آمادگی برای تولد دارد. اما باید توجه داشت که هر چند این تست ساده و غیرتهاجمی است، اما برخی عوارض مانند تشدید نگرانی و اضطراب برای والدین، خطای تشخیص و یا نتایج غلط ممکن است رخ دهد.
بنابراین، قبل از تصمیم‌گیری در مورد انجام این تست، بهتر است با پزشک خود در مورد مزایا و معایب آن صحبت کنید و در صورت نیاز، مشاوره و راهنمایی متخصصان را دریافت کنید.
مزایای تست NT برای شناسایی بیماری‌های جنینی
همان‌طور که گفته شد، تست NT یکی از تست‌های اسکرینینگ جنینی است که به شناسایی بیماری‌های کروموزومی در جنین کمک می‌کند. برخی از مزایای این تست عبارت‌اند از:
- غیرتهاجمی: NT یک تست غیرتهاجمی است، به این معنی که نیازی به نمونه‌برداری مستقیم از جنین نیست. برای تأیید نتایج، ممکن است تست‌های تأییدی تهاجمی مانند آمنیوسنتز یا کوردوسنتز صورت گیرد، اما این تست‌ها با خطرات خود همراه هستند.
- قابل‌دسترسی: سونوگرافی NT به‌راحتی در دسترس است و در اکثر مراکز پزشکی ارائه می‌شود.
- عدم نیاز به پایه‌های خاص: برای انجام این نوع سونوگرافی نیازی به تجهیزات خاص و پایه‌های خاص نیست. همچنین، این تست در مراکزی که امکانات پزشکی پیشرفته وجود ندارد نیز قابل‌انجام است.
- قابلیت تشخیص زودرس: این نوع تست، در هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری قابل‌انجام است و به شناسایی زودرس بیماری‌های کروموزومی در جنین کمک می‌کند. این امر به مادران اجازه می‌دهد که در صورت نیاز، به‌سرعت اقدام به تشخیص و درمان بیماری کند.
- نرخ خطای کم: نرخ خطای مثبت و منفی تست NT بسیار کم است و به شناسایی دقیق بیماری‌های جنینی کمک می‌کند. اما همچنان نیاز به تست‌های تأییدی دیگر برای تأیید نتایج وجود دارد.
- تسهیل در برنامه‌ریزی: شناخت بیماری‌های جنینی باعث تسهیل در برنامه‌ریزی مادر برای فارغ شدن بهتر و مدیریت کامل‌تر بارداری خود می‌شود. با شناسایی زودرس بیماری‌های جنینی، مادران می‌توانند بهترین تصمیم‌گیری‌های ممکن را درباره درمان و مراقبت از جنین خود بگیرند.
این تست همچنین به مادران امکان می‌دهد تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای روند بارداری خود داشته باشند و از قبل به احتیاجات خود و جنین خود برای درمان و مراقبت بیشتر توجه کنند. در کل، روش تشخیص NT یکی از تست‌های مهم و دقیق در شناسایی بیماری‌های جنینی است که به مادران در مدیریت بهتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر بارداری خود کمک می‌کند.
آیا سونوگرافی NT در حاملگی دوقلو مؤثر است؟
تست NT در تشخیص حاملگی نوزاد دوقلو نیز موثر است. به‌عنوان‌مثال، این روش می‌تواند به شناسایی بیماری‌هایی مانند سندرم داون در هر یک از جنین‌های دوقلو کمک کند. درحالی‌که برای تشخیص بیماری‌های کروموزومی در جنین‌های دوقلو، در این نوع سونوگرافی، معمولاً با آزمون پرسش‌نامه سرم (Quad test) همراه می‌شود.
به‌علاوه، NT می‌تواند به تشخیص بیشتر مشکلات سایر ارگان‌های جنینی مانند قلب، مغز، کبد، کلیه و اطراف جنین کمک کند.
بنابراین، روش NT برای پیشگیری و شناسایی اولیه بیماری‌های جنینی در حاملگی دوقلو مؤثر و مفید است. بااین‌حال، باید توجه داشت که سونوگرافی NT نمی‌تواند به‌تنهایی بیماری‌های کروموزومی را تشخیص دهد و باید با آزمون‌های دیگر مانند آزمون پرسش‌نامه ترکیب شود. همچنین، برای تشخیص دقیق بیماری‌های جنینی، ممکن است نیاز به آزمون‌های تکمیلی و پزشکی دیگر نیز باشد.
آیا روش NT باعث آسیب به جنین می‌شود؟
برخلاف برخی تست‌های تهاجمی مانند آمنیوسنتز و کوردوسنتز که نیاز به نمونه‌برداری مستقیم از جنین دارند، روش NT از طریق یک دستگاه سونوگرافی که موجودات صوتی را از جنین به مادران منتقل می‌کند، انجام می‌شود.
بررسی‌ها نشان داده است که این نوع تست، با آسیب رساندن به جنین همراه نیست و برای جنین ایمن است. در واقع، انجام این نوع سونوگرافی برای جنین مشکلی ندارد و به دلیل عدم نیاز به نمونه‌برداری مستقیم، در مقایسه با تست‌های تهاجمی کمترین خطر برای جنین را به همراه دارد.
به‌هرحال ممکن است در برخی موارد خاص مانند تکرار NT در فواصل زمانی کوتاه، مادران باردار به دلیل تأثیر موجودات صوتی بر روی جنین و همچنین نوع و شدت موج‌های صوتی، در برابر این فرایند حساسیت نشان دهند. در این صورت، بهتر است با پزشک خود در مورد نگرانی‌ها و مشکلات مربوط به تست NT صحبت کنید.
مقایسه روش NT با دیگر روش‌های تشخیص بیماری‌های جنینی
سونوگرافی NT یکی از روش‌های غیرتهاجمی برای غربالگری بیماری‌های جنینی است. در این روش، با استفاده از سونوگرافی، سایز فضای زیر پوستی گردن جنین (NT) اندازه‌گیری می‌شود. سایز بزرگ‌تر از حد معمول NT نشان‌دهنده وجود بیماری‌های جنینی است. روش‌های دیگری برای تشخیص بیماری‌های جنینی وجود دارد، از جمله آمنیوسنتز، کوردوسنتز و بیوپسی.
در آمنیوسنتز، نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک که حاوی سلول‌های جنینی است، برای تحلیل ژنتیکی برداشته می‌شود. در کوردوسنتز، با استفاده از سوزنی بلند و نازک، نمونه‌ای از بافت جنین از طریق شکم مادر گرفته می‌شود. در بیوپسی نیز با استفاده از سوزنی نازک، نمونه‌ای از بافت جنین از طریق دیوار شکم و رحم گرفته می‌شود.
مزایای تست NT شامل غیرتهاجمی بودن، عدم نیاز به پایه‌های خاص و دسترسی آسان‌تر به آن نسبت به روش‌های تهاجمی مانند آمنیوسنتز و بیوپسی است. همچنین، این نوع سونوگرافی قابلیت تشخیص زودرس بیماری‌های جنینی را داراست و نرخ خطای کمتری نسبت به روش‌های دیگر را دارد. بااین‌حال، برای تأیید نتایج سونوگرافی NT ممکن است نیاز به آزمایش‌های تأییدی آمنیوسنتز و کوردوسنتز باشد.
بنابراین، هر یک از روش‌های تشخیصی بیماری‌های جنینی دارای مزایا و معایب خود را دارد و استفاده از هر یک از آنها بستگی به وضعیت بیمار و مشکلات جنینی دارد. سونوگرافی NT به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی و سریع، می‌تواند به تشخیص زودرس بیماری‌های جنینی کمک کند و در صورت نیاز به روش‌های تهاجمی برای تأیید نتایج، بکار گرفته شود. اما در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌های جنینی ممکن است نیاز به استفاده هم‌زمان از چند روش تشخیصی باشد.
آزمایش های تریپل تست (Triple Test)
آزمایش :B-Hcg
B-HCG (بتا هورمون گونادوتروپیک) یک آزمایش خونی است که برای اندازه گیری سطح هورمون B-HCG در خون انجام می شود. این آزمایش در بسیاری از موارد استفاده می شود، از جمله:
تشخیص بارداری: سطح هورمون B-HCG در خون بسیار بالا می شود و این آزمایش می تواند به عنوان یکی از روش های تایید بارداری استفاده شود.
تشخیص بیماری های جنینی: در برخی از بیماری های جنینی مانند بیماری های تروفوبلاستیک، سرطان رحم و سایر بیماری های مرتبط با افزایش سطح هورمون B-HCG در خون، این آزمایش به عنوان یکی از روش ها مورد استفاده قرار می گیرد.
درمان سرطان: در برخی از سرطان ها مانند سرطان رحم، سرطان تخمدان و سرطان بیضه، هورمون B-HCG تولید می شود. در این موارد، اندازه گیری سطح هورمون B-HCG در خون ممکن است به عنوان یکی از روش های درمان استفاده شود.
بررسی عملکرد کیست تخمدان: در برخی از کیست های تخمدانی، هورمون B-HCG تولید می شود. در این موارد، اندازه گیری سطح هورمون B-HCG در خون می تواند به عنوان یکی از روش های بررسی عملکرد کیست تخمدان استفاده شود.
آزمایش آلفا فتوپروتئین
یا آزمایش AFP یکی از سه آزمایش اصلی غربالگری در دوران بارداری است. در این آزمایش، سطح پروتئین AFP در خون مادر بررسی می‌شود. هدف اصلی این آزمایش، تشخیص احتمال خطر ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی در جنین است.
سطح پروتئین AFP در خون بارداران در حالت طبیعی بالا است و با گذر از هفته‌های اولیه دوران بارداری کاهش می‌یابد. در صورتی که سطح این پروتئین در خون مادر بیش از حد معمول باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند اختلالات لوله عصبی جنین، سایر بیماری‌های ژنتیکی و نارسایی رشد جنین افزایش می‌یابد. بنابراین، آزمایش AFP به همراه سایر آزمایش‌های خونی غربالگری مانند آزمایش تری‌پلوئید و آزمایش NT، به پزشکان و متخصصان بهداشتی کمک می‌کند تا به تشخیص احتمال خطر ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی در جنین برسند و در صورت نیاز، آزمایش‌های پیشرفته و جایگزین ترتیب دهند.
آزمایش استریول آزاد (Free Estriol)
آزمایش استریول آزاد (Free Estriol) یکی از آزمایش‌های خونی غربالگری بارداری است که برای بررسی سطح استریول آزاد در خون بانوان باردار صورت می‌گیرد. استریول آزاد یکی از سه استروژن اصلی در بدن بانوان است که در دوران بارداری تولید می‌شود.
در هفته‌های پایانی بارداری، سطح استریول آزاد افزایش یافته و به عنوان یک شاخص برای پایش سلامت جنین و بررسی سلامت مادر استفاده می‌شود. در صورتی که سطح استریول آزاد بالا باشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود خطر برای جنین و یا مادر باشد. برای مثال، افزایش سطح استریول آزاد ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود یکی از بیماری‌های جنینی مانند سندرم داون باشد.
دیگر دلایل استفاده از این آزمایش:
- بررسی سلامت جنین
- بررسی رشد جنین
- بررسی وضعیت پلاکنتا
- بررسی وضعیت رحم
- تشخیص عوارض بارداری
- بررسی وضعیت گردش خون
نتیجه‌گیری
باتوجه‌به مزایا و معایب روش‌های مختلف تشخیص بیماری‌های جنینی، سونوگرافی NT به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی و دارای دقت و نرخ خطای کمتر نسبت به روش‌های دیگر، می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مفید برای غربالگری بیماری‌های جنینی در دوران بارداری مورداستفاده قرار گیرد. بااین‌حال، در صورت نیاز به تأیید نتایج، آزمایش‌های تهاجمی مانند آمنیوسنتز و کوردوسنتز نیز لازم است. در کل، استفاده از تست NT به‌عنوان یک ابزار مفید برای تشخیص زودرس بیماری‌های جنینی و پیشگیری از آنها در دوران بارداری می‌تواند به بهبود سلامت مادر و جنین کمک کند.