در طول ۱۲ ماه بین سنین یک سالگی تا دو سالگی، مشاهده می‌کنید که کودک شما کم‌تر شبیه یک نوزاد و بیش‌تر شبیه یک کودک خردسال می‌شود. شما شاهد یک دگرگونی فیزیکی در کودک خود خواهید بود هنگامی که کودک یک ساله شما به مرور بر مهارت‌های حرکتی جدیدی تسلط پیدا می‌کند که به او کمک می‌کنند کمی استقلال پیدا کند، احتمالاً شخصیت منحصر به فرد او را خواهید دید. بنا به گفته متخصصان رفتار شناسی، شما در حال قدم گذاشتن در یک زمان زیبا و در عین حال چالش‌برانگیز هستید. نوزادان از محیط خود یاد می‌گیرند و والدین و مراقبان الگوهایی هستند که کودک آن‌ها را مشاهده می‌کند و از آن‌ها پیروی می‌کند تا درباره دنیای اطراف خود بیاموزد.
دانستن این که چگونه حد و مرزها را تعیین کنید، رفتارهای مثبت را تشویق کنید، به کودک کمک کنید محیط پیرامون خود را کشف کند و اجازه دهید هر از چند گاهی کمی شلوغ کند، به شما کمک می‌کند از این مرحله انتقالی به دوران کودکی لذت ببرید.
زبان کودک یک ساله و رشد مهارت‌های شناختی او
احتمالاً در این یک سالگی کودک تغییرات بزرگی را در مورد رشد مهارت‌های شناختی فرزند خود مشاهده خواهید کرد. کودک شما بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی، احتمالاً می‌تواند چیزهایی که نام‌گذاری شده‌اند را مانند گربه یا سگ تشخیص دهد. او همچنین می‌تواند در حد ابتدایی بازی‌هایی که شامل ادا در آوردن یا نقش بازی کردن هستند را انجام دهد و توانایی او در پیروی از راهنمایی‌ها و درخواست‌های شما بهبود پیدا می‌کند. مهارت‌های زبان و شناختی کودک یک ساله با رفتارهای زیر پیشرفت می‌کند:
- به شنیدن نام خود پاسخ می‌دهد.
- سعی می‌کند کلماتی را که می‌گویید تکرار کند.
- در مورد اشیاء روزمره و نحوه کار آن‌ها کنجکاو است.
- می‌تواند اشیاء پنهان را پیدا کند.
- برای خداحافظی دست تکان می‌دهد.
در ادامه نگاهی به برخی از بزرگ‌ترین نقاط عطف رشد مهارت‌های زبان و مهارت‌های شناختی در کودک یک ساله می‌اندازیم.
کودک یک ساله پرحرف تر می‌شود
در پایان یک سالگی کودک شما، او احتمالاً هنوز به روش‌های ارتباطی غیر کلامی مانند اشاره کردن، ادا در آوردن یا پرتاب وسایل تکیه می‌کند. اما صداها و فریادهای اوایل صحبت‌های کودک جای خود را به صداهای کودکانه متمایز مانند “دا”، “با”، “گا” و “ما” می‌دهند. کودک یک ساله شما به آرامی شروع به ترکیب کردن این اصوات با یکدیگر و ساختن کلمات قابل تشخیص می‌کند (از جمله “مامان”، “بابا” یا نام خاص دیگری برای شما) و در تمام این مدت، بیش‌تر از آنچه شما فکر کنید، حتی معنی “نه” را به خوبی درک می کند. با این که ممکن است انتخاب کند که طبق آن عمل نکند. قبل از دو سالگی کودک شما، او احتمالاً می‌تواند جملات ساده با دو تا چهار کلمه را بیان کند و هنگامی که اشیاء مختلف را نام می‌برید، به اشیاء با نام ساده اشاره کند.
از درخواست‌های ساده پیروی می‌کند
در حدود ۱۸ ماهگی، مهارت‌های تفکر کودک خردسال به شدت بهبود پیدا می‌کند. او می‌تواند با به خاطر سپردن وقایع گذشته کارها را تکرار کند و تصاویر ذهنی چیزهایی که از دید او دور هستند را به خاطر بسپارد.
با این حال مفیدترین پیشرفت برای شما، توانایی جدید کودک یک ساله در پیروی از درخواست‌های ساده است. او ممکن است خودش به یاد نیاورد که قبل از بیرون رفتن کت خود را بردارد، اما اگر از او بخواهید که برود و آن را بیاورد، متوجه می‌شود. البته که ممکن است همیشه به درخواست شما گوش نکند.
کودک یک ساله مستقل تر می‌شود
کودک یک ساله شما سعی می‌کند به روش‌های مختلف مستقل شود. او ممکن است اصرار داشته باشد که خودش لباس بپوشد و ممکن است بخواهد مهارت‌های فیزیکی جدید خود را آزمایش کند.
با این حال، او همچنان به احتمال زیاد به شما زیاد می‌چسبد و هنگام احساس خستگی، ترس یا تنهایی به دنبال شما می‌آید تا او را آرام کنید. زمانی که کودک شما به دومین تولد خود نزدیک می‌شود، احتمالاً رفتارهای سرکشانه را از او مشاهده خواهید کرد. زیرا کودک بر انجام آنچه که می‌خواهد پافشاری می‌کنند؛ حتی زمانی که شما به او “نه” می‌گویید.
رشد حرکتی، دست و انگشتان کودک یک ساله
یک سالگی کودک احتمالاً به معنای تغییرات بزرگی برای فرزند شما خواهد بود. در مدت زمان کوتاهی، او احتمالاً از خزیدن به راه رفتن رو می‌آورد و قبل از این که متوجه شوید، سعی می‌کند از پله‌ها بالا برود و بدون هیچ کمکی در خانه حرکت کند. مهارت‌های فیزیکی کودک یک ساله شامل موارد زیر می‌باشد:
- بازی هایی مانند قایم باشک را انجام می‌دهد.
- دوست دارد اشیاء را درون و بیرون ظروف قرار دهد.
- سعی می‌کند خط خطی کردن را تقلید کند.
- با انگشت اشاره به چیزها اشاره می‌کند.
- اگر فنجان را برای او نگه دارید، از فنجان روباز نوشیدنی می‌نوشد.
در ادامه چند مورد از بزرگ‌ترین نقاط عطف فیزیکی برای کودک یک ساله شما قرار داده شده است:
اولین قدم‌ها را برمی‌دارد
برخی از نوزادان در حدود ۱۲ ماهگی شروع به راه رفتن می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر کمی بیش‌تر برای شروع آن صبر می‌کنند (حدود ۱۴ تا ۱۵ ماهگی). بدون توجه به این که چه زمانی این اتفاق می‌افتد، نشانه‌های خاصی وجود دارند که نشان می‌دهند کودک یک ساله شما ممکن است برای برداشتن اولین قدم های هیجان انگیز آماده باشد:
- بالا کشیدن خود از یک پایه
- حرکت کردن با کمک یا نگه داشتن چیزی (مثل میز) در حین راه رفتن
- ایستادن بدون کمک
چند کار وجود دارد که می‌توانید برای کمک به یادگیری کودک خود در راه رفتن انجام دهید. هنگامی که او ایستادن را یاد می‌گیرد، می‌توانید دستان او را در حالی که تکان می‌خورد، نگه دارید. وقتی صحبت از بهترین اسباب‌بازی‌ها برای کودکان یک ساله می‌شود، اسباب‌بازی‌هایی که چرخ دارند و به صورتی طراحی شده‌اند که توسط کودک قابل هل دادن باشند، می‌توانند بسیار سرگرم‌کننده باشند. به دنبال اشیاء محکمی باشید که به کوچولوی شما کمک می‌کنند تا هنگام آزمایش مهارت‌های حرکتی جدید، تعادل خود را حفظ کند.
با تمرکز بیش‌تر بازی می‌کند
بازی برای رشد فرزند شما در یک سالگی کودک بسیار مهم است. مهارت تازه کشف شده کودک یک ساله او را مشتاق می‌کند تا اشیاء نزدیک را بررسی کند.
آلات موسیقی که کودک شما بتواند آن را تکان دهد یا بکوبد و اسباب بازی‌هایی که دارای اهرم، چرخ و قطعات متحرک هستند، همگی در یک سالگی کودک از محبوب بسیاری برخوردارند. بلوک‌های اسباب بازی نیز همیشه انتخاب خوبی به شمار می‌روند؛ به خصوص زمانی که کودک شما برجی را که با هم می‌سازید، خراب می‌کند، به او خوش می‌گذرد.
تسلط بر برداشتن صحیح اشیاء
برداشتن صحیح اشیاء (pincer grasp) به توانایی کودک نوپای شما برای برداشتن اشیاء با انگشت شست و سبابه اشاره می‌کند. ممکن است متوجه شده باشید که کودک قبل از تولد یک سالگی خود تلاش می‌کرد که این کار را انجام دهد؛ اما اکنون او در حال حرفه‌ای شدن در این کار است. این مهارت به ویژه در زمان غذا خوردن و بازی با اسباب بازی‌ها مفید است. همچنین کودک را برای نگه داشتن مداد در آینده آماده می‌کند.
رشد مهارت‌های عاطفی و اجتماعی یک سالگی کودک
با این که ممکن است متوجه شوید که کودک یک ساله شما نسبت به غریبه‌ها کمی محتاط شده است، اما میل زیادی برای تعامل با دیگران، به ویژه خواهر و برادر و مراقبان در او خواهید دید. حتی ممکن است کودک شما از دیدن کودکان دیگر مثلاً در زمان قصه خواندن در کتابخوانه بخش کودک یا زمین بازی هیجان زده شود.
در ادامه چند نقطه عطف رشد مهارت‌های عاطفی و اجتماعی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید:
به کودکان دیگر علاقه نشان می‌دهد
در بیش‌تر موارد کودکان یک ساله ترجیح می‌دهند که در کنار بچه‌های دیگر بازی کنند، نه با آن‌ها. به این نوع بازی کردن بازی کردن موازی گفته می‌شود. اما ممکن است مشاهده کنید که گاهی اوقات کودک یک ساله شما بچه‌های دیگر را نیز وارد بازی خود می‌کند.
مطمئناً کودک یک ساله شما معنای به اشتراک گذاشتن را نمی‌فهمد و ممکن است نسبت به اسباب بازی‌های خود بسیار کنترلگر باشد. اصرار نکنید که آن‌ها را با بچه‌های دیگر به اشتراک بگذارد. در عوض، چند وسیله را به او بدهید که دست زدن به آن‌ها برای دیگران ممنوع باشد و باقی وسایل بین بچه‌ها مشترک باشد تا کودک شما احساس کند که روی بازی خود کنترل دارد.
به احساسات واکنش نشان می‌دهد
شما متوجه خواهید شد که کودک یک ساله شما در واکنش به شخص دیگری یا در حال بازی با اسباب بازی لبخند می‌زند و می‌خندد. این باعث می‌شود که بازی کردن با او حتی سرگرم کننده‌تر شود.
از طرف دیگر، ممکن است وقتی کودک شما بچه دیگری را ناراحت می‌بیند، او هم گریه کند. اما این چیز بدی نیست؛ تحقیقات نشان داده است که کودکان خردسال می‌توانند از خود همدلی نشان دهند. به این معنی که به درد دیگران طوری واکنش نشان می‌دهند که انگار برای خود آن‌ها اتفاق افتاده است.
از کتاب لذت می‌برد
در این سن، کودک شما دوست دارد همراه با شما به کتاب نگاه کند. خواندن کتاب برای کودک فقط سرگرم کننده نیست؛ بلکه راهی عالی برای آماده کردن او برای دوران پیش دبستانی است. کودکانی که در دوران خردسالی بیش‌تر برایشان کتاب خوانده می‌شود، اغلب در مدرسه نیز بهتر عمل می‌کنند.
پس از یک سالگی کودک، او در حین یادگیری حروف، شکل‌ها، رنگ‌ها، آب و هوا، حیوانات، فصول و غیره، قدم‌های بزرگی در یادگیری کلمات جدید برمی‌دارد که همه این‌ها را می‌توان در کتاب‌های تصویری مناسب کودک پیدا کرد.
سایر نقاط عطف دیگر برای کودک یک ساله شما
در ادامه موارد دیگری قرار داده شده است که باید در مورد رشد کودک ۱ ساله خود بدانید:
غذاهای جدید را امتحان می‌کند
اکنون که کودک شما در غذای جامد حرفه‌ای شده است، ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چه نوع غذای دیگری را می‌توانید در این سن شروع کنید.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که نوزادان و کودکان نوپا یک رژیم غذایی ثابت متشکل از چربی‌های سالم مانند چربی‌های موجود در آووکادو، روغن زیتون، ماهی، کره‌های آجیل و لبنیات داشته باشد. سعی کنید تا حد امکان از مصرف چربی‌های اشباع و ترانس از جمله غذاهای سرخ شده، فست فودها و بسیاری از غذاهای بسته بندی شده خودداری کنید. یادداشت کردن کالری دریافتی روزانه فرزندتان در حدود ۱۰۰۰ کالری باید از تغذیه بیش از حد و افزایش خطر افزایش وزن جلوگیری کند؛ اما نیازی نیست کالری دریافتی او را بشمارید. انواع غذاها را به او پیشنهاد دهید و به کودک خود اجازه دهید علائم گرسنگی و سیری خود را دنبال کند.
دچار اضطراب جدایی می‌شود
این یک سناریوی کاملاً آشنا است: شما فقط برای یک لحظه اتاق را ترک می‌کنید و کودک شما به طور غیرقابل کنترلی گریه می‌کند. به این حالت اضطراب جدایی گفته می‌شود. کودک یک ساله شما بسیار به شما وابسته است و این بخشی طبیعی از رشد او به شمار می‌رود.
اگرچه ممکن است وقتی مجبور هستید کودک خود را با یکی از اعضای خانواده، پرستار کودک یا در مهدکودک بگذارید، دزدکی دور شدن وسوسه انگیز باشد. اما بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با فرزند خود خداحافظی کنید و به او اطمینان دهید که برمی‌گردید. هر چه در این مورد ثابت قدم عمل کنید، این فرآیند برای هر دوی شما راحت تر خواهد بود.
تهاجمی‌تر می‌شود
ممکن است متوجه شوید که کودک یک ساله شما از نظر فیزیکی قوی‌تر شده است. کودکان در این سن درک نمی‌کنند که افراد دیگر نیز احساسات دارند؛ بنابراین ممکن است بدون این که متوجه شوند که به شخص دیگری آسیب می‌رسانند، ضربه بزنند. بسیاری از والدین شروع به پرسیدن این سوال می‌کنند که چگونه برخی از رفتارهایی را که معمولاً با کودکان نوپا مرتبط است، مدیریت کنند. وقتی کودکان ما مستقل‌تر می‌شوند، شخصیت‌های خود را نیز نشان می‌دهند. آن‌ها موقعیت‌های ناامیدکننده زیادی را در این سال تجربه می‌کنند؛ بنابراین والدین ممکن است طغیان‌های عاطفی و لحظات چالش‌برانگیزی را در یک سالگی کودک خود مشاهده کنند.
وقتی این نوع چالش‌ها ظاهر می‌شوند، توصیه می‌شود تلاش کنید که چگونه رفتار کودک را درک کنید. می‌توانید با پزشک اطفال خود تماس بگیرید، منابعی را به صورت آنلاین پیدا کنید یا با یک متخصص رفتار تماس بگیرید تا شما را در این مرحله راهنمایی کند.
به شیر خوردن ادامه می‌دهد
متخصصان توصیه می‌کنند که در صورت امکان، حداقل تا یک سالگی به کودک خود شیر بدهید. شیردهی فواید زیادی برای کودک شما دارد. تحقیقات نشان داده است که شیردهی می‌تواند خطر اسهال، عفونت گوش و مننژیت باکتریایی را در کودک کاهش دهد یا باعث کم‌تر شدن علائم شدید در آن‌ها شود. همچنین ممکن است از کودکان در برابر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، دیابت، چاقی و آسم نیز محافظت کند.
با این حال، شیردهی بعد از یک سال برای همه مادران مناسب نیست. اگر در مورد تمایل خود به توقف شیردهی احساس گناه می‌کنید، بدانید که تنها نیستید. تصمیم به توقف شیردهی در هر سنی می‌تواند به دلایل متعددی ناراحت‌کننده باشد؛ غم و اندوه از رشد کودک، ترس از دست دادن ارتباط خاص با او و نبود زمان با هم بودن و احساس گناه. در یک سالگی کودک، هر مقدار زمانی که شیردهی داشته باشید خوب است.