بارداری دوران حساسی است از این رو تمام جوانب زندگی مادر و حتی اطرافیان جنین تحت تاثیر رشد و تولد عضو کوچک خانواده قرار می‌گیرد. امروزه نگهداری از حیوانات خانگی به یک فرهنگ و رویه معمول در زندگی افراد جامعه بدل شده است. بیشتر بانوان به محض شنیدن خبر بارداری خود به این فکر می‌کنند که آیا نگهداری حیوان خانگی‌شان برای جنین مخاطراتی به همراه دارد، از طرفی جدایی از حیوان خانگی نیز ممکن است برای بانوی باردار سخت و غم‌انگیز باشد. تیم متخصص پینو بیبی در این مقاله به برررسی چالش‌ها نگهداری از انواع حیوانات خانگی در دوران بارداری و روش‌های ایمن همزیستی با آن‌ها پرداخته است.
مراقبت از حیوانات خانگی در زمانی که باردار هستید
بسیاری از خانواده‌ها حیوانات خانگی خود را به عنوان یک عضو خانواده تصور می‌کنند. حیوانات خانگی می‌توانند سرگرمی و شادی زیادی را به خانه بیاورند اما زمانی که باردار هستید، حضور هر حیوانات خانگی در اطراف شما مناسب نیست. زنان باردار باید مراقب انواع حیواناتی باشند که در خانه خود نگهداری می‌کنند و بدانند که چگونه با خیال راحت از آن‌ها نگهداری کنند. یاد بگیرید که چگونه در هنگام بارداری در کنار حیوانات خانگی و سایر حیوانات سالم بمانید، آیا می‌دانستید که افراد باردار بیشتر در معرض ابتلا به برخی میکروب‌هایی هستند که حیوانات ناقل آن هستند؟ برخی از این بیماری‌ها می‌توانند باعث عوارض بارداری مانند نقایص مادرزادی شوند. شما می‌توانید با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی در کنار حیوانات خانگی خود دوره بارداری ایمن و بدون دغدغه‌ای را سپری کنید.
آیا حیوان خانگی در دوران بارداری می‌تواند بانوی باردار را آلوده کند؟
حیوانات خانگی خطر ابتلا به بیماری‌های مشترک انسان و دام را ایجاد می‌کنند، بیماری‌های عفونی که بین انسان و حیوانات مشترک هستند و منتقل می‌شوند. پاتوژن‌های رایج شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها هستند
تقریباً هر پستاندار یا پرنده‌ای می‌تواند به انگل آلوده شود. راه اصلی انتقال اغلب از طریق دستگاه گوارش است، مانند خوردن گوشتی که به طور کامل پخته نشده است و خوردن غذا با دست‌های آلوده (دست‌های نشسته) پس از تماس با فضولات حیوان.
اکثر عفونت‌های انگلی در انسان فقط علائم خفیف دارند و یا اصلاً علامتی را نشان نمی‌دهند. با این حال، اگر مادر در سه ماه اول بارداری آلوده شود، سقط جنین، مرده‌زایی یا ناهنجاری‌های متعدد جنینی ممکن است اتفاق بیفتد. در صورت بروز عفونت در سه ماهه دوم بارداری، آسیب شدیدی در مغز، چشم و سایر سیستم‌های بدن جنین نیز ممکن است رخ دهد.
آیا حیوانات خانگی باعث بروز آلرژی می‌شوند و یا می‌توانند سبب جراحت پوستی شوند؟
علاوه بر بیماری‌های عفونی، حیوانات خانگی نیز می‌توانند باعث ایجاد حساسیت و یا ایجاد جراحت پوستی (خراش و زخم) شوند.
بسیاری از حیوانات خانگی در طول بهار و تابستان مو و شوره می‌ریزند که می‌تواند به آلرژن‌های ترشح شده توسط حیوانات آلوده شود. هنگامی که فرد با این مواد تماس داشته باشد، ممکن است واکنش آلرژیک رخ دهد. در حال حاضر، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آلرژن‌های حیوانات خانگی مستقیماً روی جنین تأثیر می‌گذارد. اما افراد باید نگران این باشند که آیا حیوان خانگی آن‌ها باعث واکنش‌های آلرژیک در زنان باردار می‌شود یا خیر.
لباس‌هایی که مردم تمایل دارند در خانه بپوشند نسبتاً نازک هستند و به راحتی توسط چنگال و دندان حیوان خانگی پاره می‌شوند. اگر چه ایجاد جراحت توسط یک حیوان خانگی سالم باعث گسترش بیماری نمی‌شود، اما زخم می‌تواند توسط باکتری عفونی شود. علاوه بر بیماری‌های عفونی، حیوانات خانگی نیز می‌توانند باعث ایجاد حساسیت و خراش شوند.
آمادگی برای بارداری با وجود داشتن حیوانات خانگی
بهترین راه برای جلوگیری از عفونت معاینه قبل از بارداری است. معاینه TORCH، برای توکسوپلاسموز، سایر موارد (HIV، ویروس‌های هپاتیت، واریسلا و پاروویروس)، سرخجه، هرپس سیمپلکس و سیفلیس گزینه‌های خوبی برای شروع هستند.
اگر آزمایش TORCH، عفونت قبلی با هر یک از این موارد را نشان دهد، مادر قبلاً آنتی بادی تولید کرده است و جای نگرانی نیست. اگر آنتی‌بادی تشخیص داده نشد، که به معنای عدم ایمنی است، باید در طول بارداری توجه ویژه‌ای شود.
تست‌های آلرژی را می‌توان در بیمارستان‌ها انجام داد. زنانی که می‌خواهند مادر شوند می‌توانند آزمایش‌های پوستی یا آزمایش آنتی بادی برای آلرژن‌های گربه، سگ و پرنده را انجام دهند. سپس آن‌ها می‌توانند بر اساس نتایج تصمیم بگیرند که آیا تماس با گربه‌ها، سگ‌ها و پرندگان را کاهش دهند یا خیر.
آیا سگ‌ها حیوانات خانگی ایمنی در دوران بارداری هستند؟
در بیشتر موارد، دلیلی وجود ندارد که سگ شما نتواند در زمان بارداری عضوی از خانواده باشد. سگ‌ها گاهاً ناقل یک عفونت ویروسی به نام هاری هستند که به سیستم عصبی مرکزی مغز حمله می‌کند. شایع‌ترین ویروسی سگ‌های خانگی ناقل آن هستند، ویروس هاری است. خوشبختانه با استفاده گسترده از واکسن هاری و مقررات مربوط به حیوانات خانگی، سال به سال میزان ابتلا به هاری در بیشتر مناطق کاهش می‌یابد. اما این مراحل را برای کمک به حفظ ایمنی خود در دوران بارداری انجام دهید:
- اجازه ندهید سگ‌تان روی شکم شما بپرد.
- اگر سگ شما عادات بدی مانند گاز گرفتن یا پریدن دارد، قبل از بچه‌دار شدن به او آموزش دهید که این کارها را انجام ندهد.
- مطمئن شوید که واکسیناسیون سگ شما به روز است. این کار را قبل از تولد فرزندتان انجام دهید.
- اگر شما و سگ‌تان رابطه صمیمی دارید، از همسرتان یا یکی از اعضای خانواده خود بخواهید که زمان بیشتری را با او بگذراند زیرا بعد از تولد نوزاد شما به عنوان مادر بیشترین زمان خود را صرف رسیدگی به نوزاداتان خواهید کرد و لذا وقت چندانی برای بازی و توجه به سگ‌تان نخواهید داشت و این کم توجهی ممکن است در روحیه سگ شما تاثیر منفی داشته باشد.
آیا گربه‌ها حیوانات خانگی ایمنی در دوران بارداری هستند؟
زنان باردار باید هنگام دست زدن به گربه خود مراقب انگل توکسوپلاسما باشند. توکسوپلاسموز یک عفونت است که اغلب توسط گربه‌ها منتقل می‌شود و عامل اصلی بروز آن یک انگل است. عفونت توکسوپلاسموز باعث زایمان زودرس، ناهنجاری‌ها، عقب ماندگی ذهنی و تولد نوزاد کم وزن می‌شود. گربه‌ها این انگل را در مدفوع خود دفع می‌کنند و شما ممکن است با تمیز کردن بستر گربه‌ها یا دست زدن به خاک، مانند خاک باغ، جایی که گربه‌ها در آنجا بوده‌اند، به این عفونت مبتلا شوید. همچنین شما ممکن است از خوردن گوشت نیم‌پز، به ویژه گوشت خوک، بره یا گوزن به توکسوپلاسموز مبتلا شوید.
اگر گربه دارم اکنون چه باید بکنم؟ خبر خوب این است که اگر قبل از بارداری مبتلا به این ویروس شده‌اید، به احتمال زیاد مصون هستید و دیگر مبتلا نخواهید شد. اگر صاحب گربه هستید، ساده‌ترین اقدام این است که از پزشک خود بخواهید آزمایش خون ساده‌ای را برای‌تان انجام دهد تا ایمنی شما را تأیید کند. اگر مصون نیستید، باید اقدامات احتیاطی بیشتری را برای جلوگیری از تماس مستقیم با بستر گربه خود انجام دهید و اطمینان حاصل کنید که گربه شما در تماس با گربه‌های دیگر یا مدفوع آن‌ها قرار نگرفته است که ممکن است باعث شود که گربه آلوده شود. اگر از قبل مصون نیستید، اقدام به نگهداری از یک گربه جدید در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
اگر گربه دارید، از این نکات برای ایمن ماندن از توکسوپلاسموز استفاده کنید:
- از یکی از اعضای خانواده درخواست کنید تا هر روز بستر گربه را تمیز کند.
- گربه خود را در داخل منزل نگه دارید.
- از گربه‌های ولگرد دوری کنید.
- پس از دست زدن به مدفوع گربه یا بعد از باغبانی دست‌های خود را کاملاً با آب و صابون بشویید.
- از دیگران بخواهید تا خاک گربه را تعویض کند. اگر این امکان وجود ندارد، دستکش یکبار مصرف بپوشید و پس از دست زدن به خاک بستر گربه، دستان خود را بشویید.
- اگر جعبه شنی دارید، آن را بپوشانید تا گربه‌ها از آن به عنوان بستر استفاده نکنند.
- به گربه خود گوشت نیم پز ندهید.
آیا همسترها، خوکچه‌های هندی و موش‌ها حیوانات خانگی بی‌خطری در دوران بارداری هستند؟
بسیاری از مردم جوندگان از جمله موش، همستر، سنجاب، خرگوش و خوکچه هندی را به عنوان حیوان خانگی نگه می‌دارند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، بسیار مراقب این حیوانات باشید. آن‌ها ممکن است حامل ویروسی به نام ویروس کوریومننژیت لنفوسیتی (LCMV) باشند که می‌تواند برای شما و جنین شما مضر باشد. LCMV می‌تواند باعث نقص مادرزادی شدید و سقط جنین شود.
موارد زیر، راه‌های ابتلا به ویروس کوریومننژیت لنفوسیتی هستند:
- گاز گرفتگی توسط حیوان آلوده
- لمس ادرار، خون، بزاق، مدفوع یا مواد موجود در لانه حیوان آلوده
- تنفس گرد و غبار یا قطرات آلوده هنگام جارو کردن فضولات یا تمیز کردن قفس
اگر علائم و نشانه‌های کوریومننژیت لنفوسیتی LCMV را دارید به پزشک مراجعه کنید، علائم این عفونت شامل موارد زیر است:
- تب
- سردرد
- خستگی مفرط
- دردهای عضلانی یا سفت شدن گردن
- تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
موش خانگی و موش‌های وحشی که در فاضلاب و در خانه‌ها یافت می‌شوند؛ منبع اصلی انتقال ویروس کوریومننژیت لنفوسیتی LCMV است. حیوانات خانگی مانند همستر و خوکچه هندی می‌توانند از تماس با موش‌های وحشی در یک مرکز پرورش دهنده، در فروشگاه حیوانات خانگی یا حتی در خانه به کوریومننژیت لنفوسیتی آلوده شوند.
برای در امان ماندن از LCMV در دوران بارداری این نکات را مد نظر داشته باشید:
- جوندگان خانگی را در قسمتی جداگانه از خانه خود نگهداری کنید.
- پس از تماس با جوندگان خانگی دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- از سایر اعضای خانواده بخواهید که از حیوان خانگی مراقبت کنند و قفس آن‌ها را تمیز کنند. از آن‌ها بخواهید که قفس را در یک منطقه با تهویه خوب یا بیرون از خانه تمیز کنند. قفس‌ها را تمیز نگه دارید و هرگونه بستر کثیف را بردارید.
- جوندگان دیگر را از حیوانات خانگی خود دور نگه دارید.
- از تماس با جوندگان وحشی خودداری کنید.
اگر خانه شما موش یا موش وحشی دارد، از کنترل آفات (مانند تله‌ها یا خدمات یک شرکت حرفه‌ای کنترل آفات) برای خلاص شدن از شر آن‌ها استفاده کنید. قبل از استفاده از هر گونه مواد شیمیایی کنترل آفات در خانه با پزشک خود مشورت کنید.
اگر بچه دارید (مخصوصاً زیر ۵ سال) رعایت این نکات در تماس با جوندگان الزامی است:
- اطمینان حاصل کنید که یک بزرگسال هنگام حضور در اطراف یا بازی با جوندگان خانگی آن‌ها را از نزدیک تماشا می‌کند.
- اجازه ندهید کودکان، جوندگان و یا سایر حیوانات خانگی را ببوسند یا آن‌ها را نزدیک صورت خود نگه دارند.
- اطمینان حاصل کنید که آن‌ها پس از تماس با جوندگان خانگی دست‌های خود را با آب و صابون می‌شویید.
آیا خزندگان و حیوانات خانگی عجیب و غریب در دوران بارداری بی‌خطر هستند؟
برخی از خانواده‌ها دارای خزندگانی مانند مارمولک، مار، لاک‌پشت و ایگوانا به عنوان حیوانات خانگی هستند و یا این خزندگان به عنوان بخشی از اکوسیستم اطراف خانه‌های آن‌ها زندگی می‌کنند. برخی از این حیوانات می‌توانند حامل میکروب‌هایی باشند که انسان را بیمار می‌کند. یکی از بیماری‌هایی که این حیوانات حامل آن هستند سالمونلوز است که عفونت سالمونلا نیز نامیده می‌شود.
بیشتر عفونت‌های سالمونلا از منابع غذایی مانند مرغ، گوشت و تخم مرغ ناشی می‌شود. اما عفونت سالمونلا می‌تواند از طریق تماس با خزندگان نیز منتقل شود. حتی اگر یک خزنده خانگی، آزمایش سالمونلا منفی داشته باشد، به این معنی نیست که حیوان آلوده نیست. ممکن است به این معنی باشد که حیوان در روز آزمایش «سالمونلا» را دفع نکرده است.
زنان باردار و کودکان کمتر از ۵ سال در معرض افزایش خطر ابتلا به عفونت سالمونلا هستند. اگر باردار هستید، هر خزنده خانگی را قبل از به دنیا آمدن نوزادتان از خانه خود خارج کنید.
آیا نگهداری از پرندگان اهلی در دوران بارداری بی‌خطر است؟
پرندگان می‌توانند عفونت‌هایی مانند کمپیلوباکتر و سالمونلا را منتقل کنند که ابتلا به این عفونت‌ها می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند سقط جنین یا مرده‌زایی شود.
اگر پرنده خانگی دارم اکنون چه باید بکنم؟
- پرنده را نزد دامپزشک خود ببرید تا آن را معاینه کند و از لحاظ ابتلا به عفونت، حیوان را بررسی نماید. همچنین، پس از هر گونه دست زدن به پرنده یا قفس آن، همیشه دست‌های خود را با آب گرم و صابون کاملاً بشویید.
- اگر مبتلا به آسم و یا آلرژی هستید بهتر از از پرندگان دوری کنید و یا هنگام نزدیک شدن به آن‌ها حتماً از ماسک استفاده کنید.
حیوانات خانگی سالم، زندگی سالم
همچنین اطمینان از سلامت و رفاه حیوانات خانگی بسیار مهم است. اصول کلی عبارت هستند از:
- حیوان خانگی را به طور مکرر بشویید و به تمیز کردن ناخن‌های پا و گوش او توجه کنید.
- به طور منظم حیوانات خانگی را واکسینه کنید.
- برای تقویت سیستم ایمنی حیوان به او غذای سالم و بهداشتی بدهید.
- بهداشت لانه و ظروف حیوانات خانگی را به خوبی رعایت کنید.
- آفاتی که می‌توانند باعث گسترش بیماری‌ها شوند، مانند کک، سوسک و پشه از بین ببرید.
- معاینه فیزیکی منظم از حیوانات خانگی را انجام دهید.
سخن آخر
در دوران بارداری، خانم‌ها باید به نظافت خود توجه داشته باشند و فاصله معینی را با حیوانات خانگی حفظ کنند تا مبتلا به بیماری‌های ذکر شده، نشوند. شما همچنین باید هر بار که حیوان خانگی را لمس می‌کنید، دست‌های خود را بشویید. همچنین باید از غذا دادن به حیوانات خانگی و لمس مدفوع حیوان خانگی خودداری کنید. نکات ذکر شده در بالا را دنبال کنید و برای ورود عضو جدید خانواده به خوبی آماده باشید. با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی از بارداری و همزیستی با حیوانات خانگی خود لذت ببرید.
همیشه پس از دست زدن به حیوان خانگی، غذا دادن و یا تماس با غذا، یا لوازم حیوان خانگی، دست‌های خود را بشویید. حیوان خانگی خود را به طور مرتب نزد دامپزشک ببرید. حفظ سلامت حیوان خانگی شما را سالم نگه می‌دارد. از تماس با حیوانات ولگرد و بی‌صاحب دوری کنید. از تماس با حیوانات وحشی به ویژه جوندگان خودداری نمایید. اجازه ندهید حیوانات خانگی شما با حیوانات وحشی تماس پیدا کنند. اگر حیوانات خانگی به درستی نگهداری شوند، تأثیر کمی بر تولد نوزاد سالم خواهند داشت.