کاهش سریع هورمون‌های پس از زایمان، کم خوابی و مراقبت از نوزاد می‌تواند منجر به طیف وسیعی از تغییرات احساسی و فیزیکی پس از زایمان شود. ممکن است سوال کنید که آیا هرگز دوباره احساس «طبیعی» خواهید کرد؛ اما باید بدانید پس از زایمان یک دوره سازگاری را پشت سر خواهید گذاشت که موقت است و همه چیز در نهایت آرام می‌شود و به شما کمک می‌کند بیشتر شبیه خود قبلی‌تان باشید.
در این مقاله پینو بیبی تغییرات هورمونی را که پس از زایمان اتفاق می‌افتد، چگونگی تأثیر آنها بر شما، جدول زمانی برای تثبیت هورمون‌ها و نکات عملی مقابله با شرایط مشکل‌ساز را توضیح می‌دهد. پیشتر در مقاله‌ای دیگر در مجله اینترنتی پینو بیبی ما به بررسی تغییرات هورمونی در دوران بارداری پرداختیم و در این مقاله روند تغییرات هورمونی پس از زایمان و تولد نوزاد را ارائه خواهیم کرد. با پینو همراه باشید.
هورمون‌ها و اثرات نوسان پس از زایمان
در حالی که بیشتر علائم هورمونی در دوران پس از زایمان ناشی از کاهش استروژن و پروژسترون است، چند هورمون کلیدی دیگر نیز وجود دارد. در اینجا به تفکیک هر کدام می‌پردازیم:
- گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) هورمونی است که در تست بارداری تشخیص داده می‌شود. سطح HCG با بارداری و در طول سه ماهه اول افزایش می‌یابد و به بدن شما می‌گوید که پوشش رحم خود را حفظ کند و تخمک گذاری را متوقف کند. سطوح بعد از زایمان کاهش می‌یابد اما معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند.
- سطح استروژن در دوران بارداری برای کمک به رشد رحم و جفت افزایش می‌یابد. پس از زایمان، سطح آن کاهش می‌یابد و به طور بالقوه باعث نوسانات خلقی، گریه، ریزش مو، خستگی، خشکی واژن و کاهش میل جنسی می‌شود.
- پروژسترون در دوران بارداری افزایش می‌یابد تا پوشش رحم را آماده کند، از تخمک گذاری جلوگیری کند و به شما کمک کند احساس آرامش کنید. پس از زایمان، سطح آن کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث تحریک پذیری، نوسانات خلقی، خستگی و ریزش مو شود.
- پرولاکتین، هورمون تولید شیر، در طول بارداری افزایش می‌یابد. پس از تولد، هر بار که کودک شما شیر می‌دهد، پرولاکتین افزایش می‌یابد و به بدن شما کمک می‌کند تولید شیر را حفظ کند و گاهی اوقات باعث خستگی می‌شود.
- کورتیزول هورمون استرس است که به طور طبیعی در دوران بارداری افزایش می‌یابد و می‌تواند پس از زایمان هم چنان بالا بماند، زیرا شما با مراقبت از نوزاد تازه متولد شده سازگار می‌شوید. سطوح بالای کورتیزول می‌تواند منجر به حفظ وزن، اضطراب، افسردگی و خستگی شود.
- اکسی توسین یا هورمون «عشق» به عنوان هورمون «کار» نیز شناخته می‌شود زیرا در هنگام زایمان برای کمک به انقباضات رحمی افزایش می‌یابد. برای تقویت پیوند و کاهش استرس پس از زایمان هم چنان بالاست.
- هورمون‌های تیروئید در دوران بارداری برای پاسخگویی به نیازهای جنین در حال رشد افزایش می‌یابد. پس از زایمان، سطوح کاهش می‌یابد و بر انرژی، وزن، خلق و خو و تنظیم دما تأثیر می‌گذارد.
بدن شما تغییرات فیزیکی، ذهنی و عاطفی زیادی را در طول دوره پس از زایمان تجربه می‌کند. ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا دوباره احساس کنید که خودتان هستید. مهم است که با خودتان و این که چه احساسی دارید کنار بیایید و در صورت لزوم از دیگران کمک بگیرید. مقالات «چگونه به همسر خود بعد از زایمان کمک کنیم؟ (قسمت اول و دوم)» را بدون هیچ رودربایستی برای همسر خود بفرستید گاهی مردان نمی‌دانند که چگونه باید به شما کمک کنند و خواندن این مقاله بخشی از دغدغه‌های ذهنی شما در خصوص همراهی همسرتان را مرتفع می‌سازد.
قرار نیست یک تنه نوزاد کوچک‌تان را بزرگ کنید، کمک گرفتن از دیگران نشانه ضعف و استیصال شما نیست و همه افراد در شرایطی از زندگی نیاز به کمک دیگران دارند و این همان معنای زندگی اجتماعی و درک متقابل است. اطلاعات خود را در خصوص توانبخشی پس از زایمان بالا ببرید و به خودتان کمک کنید تا سریع‌تر به روند عادی زندگی برگردید. مجله پینو بیبی اطلاعات زیادی در خصوص زیکاوری بعد از زایمان در اختیار شما قرار داده است در قسمت سرچ (جستجوی) مجله (با علامت ذره‌بین مشخص شده است)، عبارت «پس از زایمان» را جستجو کنید تا به طیف وسیعی از مقالات مرتبط دست پیدا کنید.
چه زمانی هورمون‌های پس از زایمان تنظیم می‌شوند؟
در طی ۴۸ ساعت اول پس از زایمان، سطح hCG، استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد. حدود سه هفته پس از زایمان، hCG، اکسی توسین و پرولاکتین به سطح قبل از بارداری بازمی‌گردند. کورتیزول به تدریج کاهش می‌یابد، اما می‌تواند با استرس بیش از حد بالا باقی بماند.
ممکن است حدود سه تا شش ماه پس از زایمان زمانی که استروژن و پروژسترون به سطح قبل از بارداری می‌رسند، احساس می‌کنید بیشتر به خود قبلی‌تان (قبل از بارداری) شبیه هستید. با این حال، سطح استروژن ممکن است تا یک سال طول بکشد تا نرمال شود، به خصوص اگر در دوران شیردهی هستید.
هورمون‌های تیروئید
هورمون‌های تیروئید در عرض چند هفته پس از زایمان تثبیت می‌شوند. با این حال، ۱۰ درصد از والدین دچار تیروئیدیت (ورم تیروئید) می‌شوند. برخی افراد دچار کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) یا پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) می‌شوند. علائم شامل:
- مشکل در تمرکز
- خستگی
- ریزش مو
- عدم تحمل گرما یا سرما
- ضربان قلب تغییر می‌کند
- خلق و خوی تغییر می‌کند
- وزن تغییر می‌کند
اگر این علائم را تجربه کردید، ممکن است پزشک آزمایش‌های خونی هورمون محرک تیروئید (TSH) و آنتی‌بادی تیروئید را برای تشخیص عدم تعادل پیشنهاد کند.
مراقبت پس از زایمان و حمایت از تغییرات هورمونی
در طول ۴۸ ساعت اول پس از تولد، مراقبت‌های پس از زایمان معمولاً بر التیام فیزیکی و مراقبت از نوزاد شما متمرکز است. با گذشت زمان و مقابله با تغییرات هورمونی، ضروری است که مراقبت از خود را در اولویت قرار دهید. در اینجا چند نکته وجود دارد:
- از شریک زندگی یا اطرافیان و خویشاوندان خود کمک بخواهید.
- به دنبال حمایت از یک دولا یا گروه‌هایی مانند حمایت بین المللی پس از زایمان (PSI) باشید.
- آب فراوان بنوشید.
- غذاهای سالم مانند پروتئین بدون چربی، میوه‌ها و سبزیجات بخورید.
- برای تقویت روحیه خود به پیاده روی بروید.
- برای چیزهایی که از آنها لذت می‌برید وقت بگذارید.
- زمانی که کودک شما می‌خوابد استراحت کنید.
- با پزشک متخصص خود در مورد ویتامین‌های پس از زایمان صحبت کنید.
برای کاهش استرس، از تمرینات تنفس عمیق مانند تکنیک ۴-۷-۸ زیر استفاده کنید:
- ۴: به مدت چهار ثانیه از طریق بینی نفس بکشید.
- ۷: نفس خود را به مدت هفت ثانیه نگه دارید.
- ۸: به مدت هشت ثانیه از طریق دهان نفس بکشید.
هم چنین می‌توانید درمان‌های تکمیلی را امتحان کنید مانند:
- طب سوزنی
- رایحه درمانی (اسطوخودوس به آرامش کمک می‌کند)
- رفلکسولوژی پا
- ماساژ دادن
صمیمیت جنسی پس از زایمان
حتی پس از دوره انتظار شش هفته‌ای، بسیاری از افراد به دلیل خشکی واژن، درد رحم، درد نوک پستان، شکل بدن و کاهش میل جنسی، نگرانی در مورد صمیمیت جنسی دارند. میل جنسی شما به تدریج باز خواهد گشت، اگر چه ممکن است تا یک سال طول بکشد. در عین حال، ارتباط باز با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی و شریک جنسی خود را حفظ کنید و در مورد نگرانی‌های خود با آنها صحبت کنید. اشکال جایگزین صمیمیت فیزیکی را در نظر بگیرید و از روان کننده‌های واژن مبتنی بر آب در طول رابطه جنسی استفاده کنید.
حدود ۵۰ درصد تا ۸۰ درصد از والدین جدید دارای تغییرات هورمونی هستند که باعث ایجاد آن چه به عنوان بلوز کودک (غمگینی، نوسانات خلقی، نگرانی) شناخته می‌شود. اما این معمولاً در عرض یک یا دو هفته برطرف می‌شود.
افسردگی پس از زایمان (PPD) در یک نفر از هر چهار نفر رخ می‌دهد و این زمانی است که علائم افسردگی شدید است و بیشتر از حد انتظار طول می‌کشد. داشتن PPD تقصیر شما نیست یادتان باشد برای غلبه بر این شرایط از دیگران کمک بگیرید. با پزشک خود صحبت کنید زیرا ممکن است درمان سلامت روان یا داروهایی مانند موارد زیر را تجویز کند:
- استروژن
- پروژسترون
- برکسانولون (آلوپرگنانولون)
- داروهای ضد افسردگی
علائم اورژانسی روان پریشی پس از زایمان
روان پریشی پس از زایمان (PPP) یک وضعیت سلامت روان نادر اما جدی است. علت دقیق آن نامشخص است، اما کاهش استروژن پس از زایمان یا سطوح بالای کورتیزول ممکن است به آن کمک کند. علائمی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارت هستند از:
- گیجی
- هذیان (احساس تغییر یافته از واقعیت)
- گفتار عجیب و غریب
- توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)
- پارانویا (مشکوک بودن به نیت افراد)
- افکار خشونت آمیز
اگر فکر آسیب رساندن به خود یا کودکتان دارید، فوراً از شریک زندگی خود یا یکی از نزدیکان خود بخواهید که از کودک مراقبت کنند. اگر افکار خودکشی دارید، با خط زندگی خودکشی و بحران ۱۲۳ با شماره ۱۴۸۰ تماس بگیرید تا از یک مشاور آموزش دیده پشتیبانی و کمک بگیرید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در معرض خطر فوری هستید، با ۱۱۵ تماس بگیرید.
هورمون‌های پس از زایمان در حوالی یائسگی
قبل از یائسگی زمانی است که منجر به یائسگی می‌شود (زمانی که پریود نشدید). تغییرات استروژن و پروژسترون در طول دوره پس از زایمان و قبل از یائسگی می‌تواند باعث شود:
- اضطراب یا افسردگی
- خستگی
- ریزش مو
- گرگرفتگی
- میل جنسی کم
- نوسانات خلقی
- مشکل در خواب
- خشکی واژن
اگر زایمان را در دوران پیش از یائسگی تجربه می‌کنید، بهبود هورمونی پس از زایمان ممکن است بیشتر طول بکشد. تغییرات هورمونی پس از زایمان نیز می‌تواند به طور موقت علائم قبل از یائسگی را بدتر کند.
کنترل بارداری هورمونی
متخصصان توصیه می‌کنند تا شش ماه پس از زایمان باردار نشوید و حداقل ۱۸ ماه قبل از بارداری صبر کنید. کنترل بارداری هورمونی یک انتخاب رایج برای جلوگیری از بارداری است. گزینه‌های فقط پروژستین در دوران شیردهی بی‌خطر هستند، اما استروژن اینطور نیست.
برای کسانی که در دوران پیش از یائسگی یا با شرایطی مانند اندومتریوز (شرایطی که در آن بافتی مشابه رحم در خارج از رحم رشد می‌کند)، کنترل بارداری هورمونی می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها، پریود و درد قاعدگی شما نیز کمک کند.
سوالات متداول
- چه تغییرات هورمونی در دوران نفاس رخ می‌دهد؟
سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون پس از زایمان جفت به سرعت کاهش می‌یابد. استروژن تا ۳ هفته پس از تولد به فاز فولیکولی می‌رسد، تا زمانی که زن شیرده نباشد. تخمک گذاری ممکن است ۲۷ روز پس از زایمان اتفاق بیفتد.
- کدام هورمون در حین زایمان و بعد از زایمان فعال می‌شود؟
اکسی توسین اغلب به عنوان «هورمون عشق» شناخته می‌شود زیرا با عشق ورزی، باروری، انقباضات در حین زایمان و تولد و ترشح شیر در شیردهی درگیر است. اکسی توسین به شما کمک می‌کند احساس خوبی داشته باشید و احساسات و رفتارهای پرورش دهنده را تحریک می‌کند.
- چه هورمونی در اواخر بارداری تغییر می‌کند؟
با ایجاد هورمون اکسی توسین در اواخر بارداری، بدن شما را برای زایمان آماده می‌کند. این هورمون رحم را تحریک می‌کند تا منقبض شود. این هورمون بیشتر به عنوان یک هورمون پیوند شناخته می‌شود که هنگام در آغوش گرفتن، عاشق شدن یا هیجان جنسی ترشح می‌شود.
- تغییرات بعد از زایمان چیست؟
ممکن است پس از زایمان تغییرات خاصی را تجربه کنید، از جمله لوچیا (ترشحات)، احتقان سینه، ناراحتی در ناحیه پرینه و یبوست.
- تغییرات فیزیولوژیکی بلافاصله پس از تولد چیست؟
درجه حرارت کمی تا ۳۷.۲ درجه سانتیگراد (۹۹ فارنهایت) همراه با افزایش لرز، تعریق یا استفراغ در ۲۴ ساعت اول افزایش می‌یابد و در عرض ۱۲ ساعت عادی می‌شود.
سخن آخر
تغییرات هورمونی پس از زایمان، به ویژه تغییرات در استروژن و پروژسترون، می‌تواند باعث تغییرات شدید احساسی و فیزیکی شود. هورمون‌های شما در نهایت طی چند هفته تا چند ماه تثبیت می‌شوند و بدن شما تنظیم می‌شود. مراقبت از خود را در اولویت قرار دهید و از ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، شریک زندگی، خانواده، دوستان یا گروه‌های حمایتی خود کمک بگیرید.