تیم متخصص پینو بیبی به همه زنانی که قصد بارداری دارند توصیه می‌کند برای بررسی سلامت خود به پزشک عمومی مراجعه کنند تا اطمینان حاصل کنند که هر گونه شرایط یا مشکلات پزشکی که از قبل داشته‌اند دردوران بارداری به طور موثر مدیریت می‌شوند. کنترل بیماری‌های شما و سلامت دوران بارداری جهت یک بارداری سالم و موفق و تولد یک نوزاد سالم بسیار مهم است. وضعیت سلامت مادر پیش از بارداری، علاوه بر آن که به مادر در داشتن یک بارداری موفق کمک می‌کند می‌تواند از عوارض شایع و مشکلات بارداری نیز پیشگیری کند و بدین ترتیب سلامت مادر و جنین کمتر به مخاطره خواهد افتاد. اطلاع از برخی بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها و احتمال وقوع آن‌ها حتی ممکن است سبب شود تا والدین به خاطر مشکلات و عارضه‌های جدی اصلاً به فکر بارداری نباشند، زیرا تولد کودک با نقص‌های جدی بسیار برای والدین دردناک و پر هزینه خواهد بود.
چکاپ قبل از بارداری چیست و چرا مهم است؟
چکاپ قبل از بارداری به پزشک شما کمک می‌کند تا مطمئن شود که بدن شما برای بارداری آماده است. اگر تمایل دارید پیش از بارداری یک چکاپ کلی انجام دهید از پزشک بخواهید آزمایش‌های مربوط به قبل از بارداری را برای شما شرح دهد. شما میتوانید هر زمان که بخواهید، حتی تا یک سال قبل از این که بخواهید باردار شوید یک معاینه قبل از بارداری انجام دهید.
برخی از شرایط پزشکی مانند افسردگی، دیابت، فشار خون بالا و نداشتن وزن مناسب می‌تواند بر بارداری و باروری شما (توانایی شما برای باردار شدن) تاثیر بگذارد. سیگار کشیدن یا سوء استفاده از داروهای آرام‌بخش نیز می‌تواند بر باروری و بارداری شما تأثیر بگذارد. پزشک می‌تواند به شما در مدیریت شرایط سلامتی و ایجاد تغییراتی در زندگی کمک کند تا نوزاد سالمی به دنیا بیاورید.
حتی اگر قبلاً بچه‌دار شده‌اید، یک معاینه قبل از بارداری انجام دهید. ممکن است سلامت شما از آخرین باردار شدن تا به امروز تغییر کرده باشد. اگر در بارداری قبلی مشکلی داشتید، ممکن است پزشک شما بتواند به شما کمک کند که در بارداری بعدی از همان مشکل جلوگیری کنید.
در صورت وجود هر یک از موارد ذیل، معاینه قبل از بارداری الزامی است:
- تولد زودرس: این زایمان قبل از هفته ۳۷ بارداری اتفاق می‌افتد.
- نوزادی با نقص مادرزادی: نقایص مادرزادی شرایطی هستند که در هنگام تولد وجود دارند. آن‌ها شکل یا عملکرد یک یا چند قسمت از بدن را تغییر می‌دهند. نقایص مادرزادی می‌توانند در سلامت کلی، در نحوه رشد بدن یا نحوه عملکرد بدن مشکلاتی ایجاد کنند.
- سقط جنین: سقط زمانی اتفاق می‌افتد که نوزاد قبل از هفته ۲۰ بارداری در رحم می‌میرد.
- مرده‌زایی: زمانی است که نوزاد در رحم قبل از تولد، اما بعد هفته ۲۰ بارداری می‌میرد.
در معاینه قبل از بارداری چه اتفاقی می‌افتد؟
در معاینه قبل از بارداری، پزشک سلامت کلی شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود بدن شما برای بارداری آماده است. شما و پزشک‌تان میتوانید در مورد مسائل زیر گفتگو کنید:
- بررسی بیماری‌ها: شرایط سلامتی که می‌تواند بر بارداری شما تأثیر بگذارد. این موارد شامل دیابت، افسردگی، فشار خون بالا و نداشتن وزن مناسب است.
- بیماری‌های ارثی: پزشک شما هم‌چنین در مورد سابقه سلامت خانواده شما می‌پرسد تا دریابد آیا شرایط سلامتی در خانواده شما یا خانواده شریک زندگی شما مطلوب است یا خیر. اگر مشکل پزشکی خاصی در خانواده شما وجود دارد، ممکن است پزشک توصیه کند که به یک مشاور ژنتیک مراجعه کنید. مشاور ژنتیک، فردی است که آموزش دیده است تا به شما کمک کند تا در مورد ژن‌ها، نقایص مادرزادی و سایر مشکلات پزشکی که در خانواده شما وجود دارد و این که چگونه این مشکلات می‌توانند بر سلامت شما و سلامت کودک شما تأثیر بگذارند، اطلاعات لازم را کسب کنید.
- داروهای مصرفی: داروهایی که مصرف می‌کنید پزشک شما می‌خواهد مطمئن شود که هر دارویی که مصرف می‌کنید برای کودک شما بی‌خطر است. این شامل داروهای نسخه‌ای و یا بدون نسخه (OTC)، مکمل‌ها و محصولات گیاهی است. در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید به پزشک خود بگویید.
- واکسیناسیون‌ها: واکسن‌ها حاوی داروهایی هستند که شما را در برابر برخی بیماری‌ها مصون می‌کند. اگر در برابر یک بیماری مصون باشید، به آن بیماری مبتلا نمی‌شوید. عفونت‌هایی مانند آبله مرغان و سرخجه می‌تواند به شما و جنین شما در دوران بارداری آسیب برساند. بهتر است قبل از بارداری در برابر این عفونت‌ها واکسینه شوید.
- مواد افیونی و الکل: سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و سوء استفاده از داروهای تجویزی یا خیابانی همه موارد هستند که باید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر برای ترک سیگار به کمک نیاز دارید، پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند.
- مواد شیمیایی ناایمن: این مواد شیمیایی در خانه یا محل کار ممکن است، یافت شود. برخی از مواد شیمیایی مانند محصولات پاک کننده، رنگ‌ها، حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها می‌توانند برای جنین شما در دوران بارداری مضر باشند. با پزشک خود در مورد نحوه محافظت از خود برای کمک به ایمن نگه داشتن جنین خود صحبت کنید.
- روش‌های ضدبارداری: چه زمانی استفاده از روش ضد بارداری را متوقف کنیم؟ روش ضدبارداری؛ شیوه‌ای است که شما برای جلوگیری از بارداری از آن استفاده می‌کنید که به آن کنترل بارداری و یا پیشگیری از بارداری نیز گفته می‌شود. پزشک شما ممکن است به شما پیشنهاد کند چند ماه قبل از شروع تلاش برای باردار شدن، استفاده از روش‌های کنترل بارداری را متوقف کنید. این به بدن شما اجازه می‌دهد چند چرخه قاعدگی طبیعی داشته باشد. داشتن چرخه‌های طبیعی قبل از بارداری می‌تواند به پزشک کمک کند تا تاریخ زایمان شما را مشخص کند. چرخه قاعدگی شما فرآیندی است که تخمدان‌ها هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند (به نام تخمک‌گذاری). تخمک از طریق لوله‌های فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. رحم (زهدان) جایی است که جنین شما در دوران بارداری رشد می‌کند. اگر تخمک توسط اسپرم مرد بارور نشود، همراه با خون و بافت رحم از واژن عبور می‌کند، به این فرایند قاعدگی، عادت ماهانه و یا پریود می‌گویند.
معاینات و تست‌های پزشکی پیش از بارداری
معاینه فیزیکی
- اندازه‌گیری قد و وزن و تعیین شاخص توده بدنی یا BMI
- معاینه واژن برای بررسی احتمال وجود هر گونه توده، ترشح، عفونت، تبخال یا ضایعه و بررسی هر گونه حساسیت به لمس
- تست پاپ اسمیر؛ سلول‌های دهانه رحم را جهت بررسی سرطان جمع‌آوری می‌کند (اگر یک سال از آخرین تست گذشته است.
- بررسی اندازه غده تیروئید با لمس کردن
- بررسی پوست شما جهت وجود هر گونه بثورات پوستی (لکه، جوش، خال و …)
- معاینه چشم جهت بررسی کم‌خونی احتمالی
- معاینه شکم جهت بررسی اندازه طحال و کبد
- گوش دادن به صدای قلب و ریه شما برای بررسی هر گونه مشکل یا عارضه‌ای
- معاینه پستان جهت بررسی هر نوع توده یا ترشحات غیرعادی
- معاینه لگن: این معاینه اندام‌های لگنی مانند واژن، دهانه رحم، رحم و تخمدان‌ها است تا از سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود. دهانه رحم بخشی از رحم است که در بالای واژن قرار دارد. اگر مشکلی در این اندام‌ها وجود داشته باشد، انجام درمان قبل از بارداری ممکن است به جلوگیری از مشکلات دوران بارداری کمک کند. اگر مشکلات باروری (مشکلات باردار شدن) دارید، این درمان می‌تواند به باروری شما کمک کند.
تست‌های هماتولوژی
- معاینه کامل خون: این آزمایش نشانه خوبی از سلامت عمومی از جمله سطح هموگلوبین و پلاکت است. هموگلوبین کافی در دوران بارداری مهم است زیرا هموگلوبین اکسیژن را برای جنین فراهم می‌کند.
- بررسی آهن خون: در این آزمایش آهن، فریتین و ترانسفرین سرم را اندازه‌گیری می‌کنند و نتیجه این آزمایش می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای نظارت بیشتر در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد. بررسی سطح آهن بیمار قبل از بارداری مهم است، زیرا کمبود آهن یک مشکل شایع در زنان باردار است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به خستگی و کم خونی شود.
- الکتروفورز هموگلوبین: آزمایش‌هایی برای شرایطی از جمله تالاسمی یا کم خونی سلول داسی شکل.
- بررسی گروه خونی و فاکتور Rh: جهت بررسی گروه خونی و فاکتور Rh لازم است که یک آزمایش خون بدهید. فاکتور Rh پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز یافت می‌شود. اگر فاکتور Rh شما منفی باشد، و فاکتور Rh جنین آینده مثبت باشد، می‌تواند برای جنین شما مشکلاتی ایجاد کند.
تست‌های بیوشیمی
- فولات: ویتامینی است که هر سلول در بدن شما برای رشد و تکامل سالم به آن نیاز دارد. اگر اسید فولیک را قبل از بارداری و در اوایل بارداری مصرف کنید، می‌تواند به محافظت از جنین در برابر نقایص مادرزادی مغز و ستون فقرات (نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا) و نقایص مادرزادی دهان (به نام شکاف کام و لب) کمک کند. قبل از بارداری، هر روز یک مولتی ویتامین با ۴۰۰ میکروگرم حاوی اسید فولیک مصرف کنید. اسید فولیک باید حداقل از یک ماه قبل از بارداری و در طول ۳ ماه اول بارداری شروع شود.
- ویتامین D: اگر شخصی کمبود ویتامین D داشته باشد، بدن او ممکن است به درستی کلسیم را جذب نکند و این کمبود می‌تواند بر سلامت استخوان‌های او و هم‌چنین استخوان‌های در حال رشد جنین تأثیر بگذارد.
- LFT (تست عملکرد کبد) و U&E (تست عملکرد کلیه): این تست‌ها به عنوان پایه برای نظارت بیشتر در دوران بارداری استفاده می‌شود. نتایج غیرطبیعی در دوران بارداری می‌تواند نتیجه اختلالات خاص بارداری مانند پره اکلامپسی باشد.
تست‌های هورمونی
- TSH (هورمون محرک تیروئید): عدم تعادل هورمون تیروئید می‌تواند بر تخمک‌گذاری زن و در نتیجه باروری او تأثیر بگذارد. عملکرد خوب تیروئید مادر برای رشد مغز جنین بسیار مهم است، به ویژه در سه ماهه اول که جنین به تامین هورمون تیروئید مادر وابسته است.
- FSH (هورمون محرک فولیکول) و LH (هورمون لوتئینیزه): این هورمون‌های تولیدمثلی به حفظ چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری سالم کمک می‌کنند.
- AMH (هورمون ضد مولر): جهت بررسی ذخایر تخمدانی بیمار سنجش می‌شود.
تست میکروبیولوژی
- بیماری‌های عفونی:کلامیدیا و سوزاک، تبخال تناسلی و ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، این عفونت‌های مقاربتی (STI) اغلب در ابتدا بدون علامت هستند، در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به عوارض عمده‌ای از جمله ناباروری شوند. کلامیدیا و سوزاک نیز می‌توانند باعث بیماری التهابی لگن (PID) شوند که یکی از دلایل اصلی بارداری لوله‌ای است. پزشک هم‌چنین شما را از نظر عفونت‌هایی مانند توکسوپلاسموز بررسی می‌کند.
- تست غربالگری دهانه رحم: در صورت لزوم، آزمایش غربالگری دهانه رحم را در بررسی سلامت قبل از بارداری تکمیل کنید. این آزمایش برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک ویروس رایج است که می‌تواند سلول‌های دهانه رحم را تغییر داده و در موارد نادری به سرطان دهانه رحم تبدیل شود، استفاده می‌شود.
تست‌های سرولوژی
- سرخک، اوریون، سرخجه و واریسلا زوستر، هپاتیت B، دیفتری، کزاز و سیاه سرفه همگی بیماری‌های هستند که لازم است میزان ایمنی شما در مورد آن‌ها بررسی شود. ایمن‌سازی باید برای زنان بدون ایمنی کامل برای هپاتیت B، سرخجه و واریسلا در نظر گرفته شود. هپاتیت B بسیار مسری است و به راحتی در زمان زایمان به نوزاد منتقل می‌شود. سرخجه و واریسلا می‌توانند باعث ناتوانی‌های مادام العمر در نوزادان متولد نشده شوند.
- اچ‌آی‌وی: نوزادی که از مادری با HIV مثبت به دنیا می‌آید، تقریباً ۱ در ۴ احتمال دارد که بدون درمان به ایدز مبتلا شود. با این حال، احتمال انتقال را می‌توان با مداخلات مناسب تقریباً به صفر رساند.
- سیفلیس: شناسایی و درمان سیفلیس قبل از بارداری مهم است، زیرا سیفلیس مادرزادی می‌تواند منجر به سقط جنین، مرده‌زایی و مشکلات سلامتی در آینده برای نوزاد شود.
- آنتی بادی‌های توکسوپلاسموز: یک عفونت که بیشتر از طریق گربه و یا گوشت آلوده منتقل می‌شود. خطر سقط جنین یا آسیب به سیستم عصبی جنین را افزایش می‌دهد.
- آنتی‌بادی‌های پارو ویروس: اگر شخص در دوران بارداری به این عفونت مبتلا شود، احتمال سقط جنین به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
- آنتی‌بادی‌های سیتومگالو ویروس: CMV اگر مادر برای اولین بار در دوران بارداری به این ویروس مبتلا شود، می‌تواند مشکلات رشدی را برای جنین ایجاد کند.
بررسی شجره‌نامه (ژنوگرام) پزشکی خانواده
توصیه می‌کنیم در صورتی که مشکل خاصی در خانواده شما وجود دارد به یک مشاور ژنتیک مراجعه کنید. یک مشاور ژنتیک آموزش‌هایی دیده است که به شما کمک می‌کند تا در مورد ژن‌ها، نقایص مادرزادی و سایر شرایط پزشکی که در خانواده‌ها وجود دارد و این که چگونه می‌توانند بر سلامت شما و سلامت کودک‌تان تأثیر بگذارند، اطلاعات مفیدو جامعی کسب کنید.
آزمایش‌های ژنتیکی
قبل از بارداری، میتوانید آزمایش‌های غربالگری حامل را انجام دهید که خون یا بزاق شما را بررسی می‌کند تا دریابند آیا ناقل برخی از بیماری‌های ژنتیکی هستید یا خیر. بیماری‌های ژنتیکی از طریق ژن‌ها از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. ژن‌ها بخش‌هایی از سلول‌های بدن شما هستند که دستورالعمل‌هایی را برای نحوه رشد و عملکرد بدن ذخیره می‌کنند. اگر ناقل هستید، خودتان این عارضه را ندارید، اما یک تغییر ژنی برای آن دارید که میتوانید آن را به نوزادتان منتقل کنید.
اگر هم شما و هم همسرتان ناقل یک بیماری هستید، خطر ابتلای کودک‌تان به این بیماری افزایش می‌یابد. انجام آزمایش قبل از بارداری می‌تواند به شما و همسرتان کمک کند تا خطرات جنین خود را بررسی کرده و در مورد باردار شدن تصمیم بگیرید. شریک زندگی شما نیز می‌تواند آزمایش شود. غربالگری حامل انتخاب شماست. اگر تمایل به انجام آن ندارید، مجبور نیستید این کار را انجام دهید، حتی اگر پزشک شما آن را توصیه کند.
تمام زنانی که به باردار شدن فکر می‌کنند می‌توانند غربالگری شوند:
- فیبروز کیستیک (CF): فیبروزکیستیک وضعیتی است که بر تنفس و هاضمه تأثیر می‌گذارد. هضم روشی است که بدن شما غذایی را که می‌خورید پردازش می‌کند و آن را به اجزای کوچک‌تر بدل می‌کند تا به عنوان سوخت برای انجام فرایندهای متابولیسمی مورد استفاده قرار بگیرد.
- آتروفی عضلانی نخاعی (SMA): آتروفی عضلانی – نخاعی، بیماری است که در آن سلول‌های بدن خود فرد به سلول‌های عصبی در نخاع حمله می‌کند در نتیجه ماهیچه‌ها را ضعیف می‌شوند، می‌تواند بر حرکت، تنفس و بلع تأثیر بگذارد. این بیماری نوعی بیماری خود ایمن است.
- هموگلوبینوپاتی‌ها: اختلالات خونی ارثی هستند که بر هموگلوبین اثر می‌گذارند.
- تالاسمی‌ها: شرایط خونی هستند که باعث می‌شوند بدن گلبول‌های قرمز سالم کمتر و هموگلوبین کمتری نسبت به حالت طبیعی بسازد. هموگلوبین یک پروتئین در گلبول‌های قرمز است.
- کم‌خونی داسی شکل: در این بیماری گلبول‌های قرمز به جای این که کروی و گرد باشند به صورت هلال ماه یا داس هستند، در نتیجه این گلبول‌ها بهم می‌چسبند و عملکرد مطلوبی ندارند.
برخی از زنان برای شرایط خاصی که در خانواده‌ها یا گروه‌های قومی وجود دارد، غربالگری ناقل انجام می‌دهند. یک گروه قومی را گروهی از مردم، اغلب از یک کشور، که زبان یا فرهنگ مشترک دارند، می‌گویند.
عارضه‌های مرتبط با خانواده یا گروه قومی
- سندرم X شکننده: این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نمی‌تواند پروتئین کافی برای رشد و تکامل مغز را تولید کند. اگر سندرم X شکننده در خانواده شما وجود داشته باشد، پزشک شما ممکن است آزمایش حامل را توصیه کند.
- بیماری تای ساکس: این وضعیتی است که باعث مرگ سلول‌های عصبی در مغز و ستون فقرات می‌شود. در افرادی مانند یهودیان اروپای مرکزی و شرقی (یهودیان اشکنازی)، فرانسوی-کانادایی، لوئیزیانا کاجون یا آمیش‌های قدیمی پنسیلوانیا، این سندرم شایع‌تر است.
لقاح مصنوعی IVF
اگر شما یا همسرتان ناقل یک بیماری ژنتیکی هستید و در حال انجام درمان باروری به نام لقاح آزمایشگاهی (IVF) هستید، ممکن است به آزمایشی به نام آزمایش قبل از لانه گزینی (تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی یا PGD) علاقه‌مند باشید. در IVF، یک تخمک و اسپرم در آزمایشگاه برای ایجاد یک جنین (تخمک بارور شده) ترکیب می‌شوند که سپس در رحم شما کاشته می‌شود. این آزمایش سلول‌های جنین را برای تغییرات ژنی قبل از کاشت در رحم بررسی می‌کند. فقط جنین‌های سالم (بدون تغییر ژن) کاشته می‌شوند. پزشک یا مشاور ژنتیک شما می‌تواند به شما در درک نتایج آزمایش و احتمال انتقال یک بیماری ژنتیکی به کودک‌تان کمک کند.
آیا نیاز به معاینه دندان قبل از بارداری دارید؟
پاسخ مثبت است. معاینات منظم دندان‌پزشکی خود را قبل و در طول بارداری انجام دهید. برخی از مطالعات ارتباط بین بیماری لثه و تولد نوزاد نارس یا کم وزن را نشان می‌دهد. وزن کم هنگام تولد به این معنی است که وزن نوزاد شما در هنگام تولد کمتر از ۵/۲ است. اگر بیماری لثه دارید، انجام درمان قبل از بارداری ممکن است از بروز مشکلات سلامتی در شما و کودک‌تان جلوگیری کند. وقتی به دندان‌پزشک خود مراجعه می‌کنید، به او بگویید که قصد بارداری دارید. هنگامی که در دوران بارداری به دندان‌پزشک خود مراجعه می‌کنید، مطمئن شوید که او می‌داند شما باردار هستید.
برای طاسی و کوررنگی هم آزمایش تشخیص قبل از بارداری وجود داره؟ یا اصلا قبل از ازدواج که ببینیم بچه مون هم طاس یا کور رنگ میشه؟