بسیاری از افراد مقدار قابل توجهی از زمان خود را در خانه سپری می‌کنند. این به این معنی است که کیفیت هوای داخل خانه ما از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، تحقیقات جدید به خطرات دیده نشده آلودگی هوای داخل خانه و تنفس هوای آلوده در داخل خانه اشاره دارند.
هر ساله آلودگی هوا باعث تولد زودرس بیش از ۶ میلیون نوزاد در سراسر جهان می‌شود و آلودگی هوای داخل خانه تقریباً دو سوم از کل این آمار را تشکیل می‌دهد.
طبق گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA)، پخت و پز، تمیز کردن خانه و حتی نگهداری حیوانات خانگی در خانه از جمله آلاینده‌های رایجی هستند که می‌توانند بر کیفیت هوای داخل خانه تاثیر منفی بگذارند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی اثرات نامطلوبی بر سلامتی دارد و باعث ایجاد عفونت‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی، انواع خاصی از سرطان و حتی مرگ می‌شود.
نوزادان و کودکان، مادران باردار، افراد مسن و افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند، بیش‌ترین خطر را از آلودگی هوای داخل خانه متحمل می‌شوند. در این مقاله ما به بررسی منابع رایج آلودگی هوای داخل خانه می‌پردازیم، در مورد چگونگی تاثیر آن بر سلامت خانواده صحبت می‌کنیم و در نهایت، روش‌هایی را به شما توصیه می‌کنیم که با استفاده از آن بتوانید هوای داخل خانه خود را تمیز کنید.
چرا کیفیت هوای داخل خانه شما مهم است؟
کلمه آلودگی هوا بیش‌تر انتشار مونوکسید کربن از وسایل نقلیه را به ذهن می‌آورد تا آلودگی هوای ایجاد شده از منابع داخل خانه ما. با این حال بهتر است بدانید که هوایی که ما در داخل خانه تنفس می کنیم امکان دارد که تا ۵ برابر آلوده‌تر از هوای بیرون باشد.
بر اساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، احتمال ابتلا به انواع بیماری‌های ناشی از آلودگی هوای داخل خانه به عوامل زیادی از جمله نوع و میزان آلاینده‌ها، وضعیت سلامت شخصی و میزان حساس بودن افراد، شرایط ساختمان، اتاق و تهویه داخلی بستگی دارد.
کارشناسان می‌گویند که امکان دارد پس از یک بار قرار گرفتن در معرض یک آلاینده خاص یا قرار گرفتن مکرر در معرض یک آلاینده یا ترکیبی از آلاینده‌ها، علائمی را در خود مشاهده کنید. از جمله این علائم می‌توان سوزش چشم، بینی و گلو، سردرد، سرگیجه و خستگی را نام برد.
در برخی موارد، زیاد بودن آلاینده، بودن در نزدیکی برخی از آلاینده‌های داخل خانه به مدت زمان طولانی یا به صورت مکرر، با ابتلا به بیماری‌های تنفسی، بیماری قلبی، سرطان و حتی مرگ مرتبط است. برخی از آلاینده‌های هوای داخل خانه نیز می‌توانند بیماری‌های مزمنی مانند آسم را تشدید کنند.
همچنین با توجه به مطالعاتی که در دوران پاندمی بر روی آمار مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ در مناطقی که آلودگی هوا زیاد بود انجام شد، کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم باعث نگرانی است.
آلودگی هوای داخل خانه چه تاثیری بر کودک دارد؟
نوزادان و کودکان از مستعدترین افراد در برابر اثرات منفی کیفیت پایین هوای داخل خانه هستند؛ زیرا ریه‌های آن‌ها هنوز در حال رشد است.
بر اساس گفته محققان، آلودگی، آلرژن‌ها و میکروب‌های عفونی همگی در هوای داخل خانه یافت می‌شوند و همگی می‌توانند بر سلامتی کودک شما تاثیر بگذارند. هوای داخل خانه می‌تواند اثر زیادی بر سلامت کودک ما داشته باشد و باعث احتقان مزمن بینی، سرفه و مشکل در خوابیدن به دلیل علائم تنفسی شود.
آلرژن‌های داخلی مانند گرد و غبار یا موهای حیوانات خانگی از عوامل اصلی علائم و حملات آسم در کودکانی که به آن‌ها حساسیت دارند، محسوب می‌شوند.
یک مطالعه در مورد خطر طولانی مدت کیفیت بد هوا بر سلامتی، بودن در معرض میزان زیاد آلودگی در دوران کودکی را با بدتر بودن وضعیت سلامت روان در آینده مرتبط دانسته است. علوم اعصاب در کینگز کالج لندن، دریافته است که بودن در معرض برخی آلاینده‌ها، احتمال ابتلای کودک به اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب را تا زمانی که ۱۸ ساله می‌شود، افزایش می‌دهد.
آلودگی محیط داخل خانه چه تاثیری بر نوزاد و مادر باردار دارد؟
آلودگی هوا برای نوزادان نیز خطراتی را به همراه دارد و اغلب حتی قبل از تولد نوزاد اثر خود را می‌گذارد. یک مطالعه بین المللی در سال ۲۰۱۹ بر روی 6 میلیون نوزاد، تولد زودرس را مرتبط با آلودگی هوا مرتبط دانست.
علاوه بر آن، این مطالعه همچنین در میان ۳ میلیون نوزاد بین آلودگی هوا و وزن کم هنگام تولد که به عنوان وزن کمتر از ۲,۵۰۰ گرم در بدو تولد در نظر گرفته می‌شود، ارتباط پیدا کرد.
بر اساس گفته محققان، میزان آلودگی داخل خانه به طور قابل توجهی نسبت به محیط بیرون بیش‌تر است. بنابراین توصیه می‌شود که مادران باردار به عنوان بخشی از مراقبت‌های اولیه قبل از زایمان، در مورد بودن در معرض آلودگی مضر مراقب باشند.
این اولین بار نیست که دانشمندان مشاهده می‌کنند که آلودگی بر سلامت نوزاد داخل رحم اثر منفی دارد و بین آن‌ها ارتباط پیدا می‌کنند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، نشان می‌دهد که ذرات ریز موجود در هوای آلوده می‌توانند به جفت برسند و احتمال دارد که به جنین منتقل شوند.
آلاینده‌های رایج هوای داخل خانه
شما اغلب نمی‌توانید آلاینده‌ها را در خانه خود ببینید و تعداد و میزان آن‌ها بسته به محیط شخصی و شرایط زندگی شما متفاوت است. منابع رایج آلودگی فضای داخل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
ذرات معلق در هوای خانه
طبق گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، ذرات معلق (PM) اصطلاحی است که برای ذرات ریز موجود در هوا مانند آلاینده‌هایی از جمله گرد و غبار، دود و گازها به کار می‌رود.
ذراتی با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر (PM2.5) یا ریز ذرات، به مراتب مضرتر از ذرات عادی بزرگ‌تر هستند. زیرا به راحتی استنشاق و جذب بدن می‌شوند. این ذرات تقریباً ۳۰ برابر کوچک‌تر از یک تار مو می‌باشند.
منابع رایج این ذرات ریز در داخل خانه شامل محصولات به دست آمده از تنباکو و وسایلی در خانه که می‌سوزند مانند اجاق هیزمی، شومینه زغالی رو باز و حتی شمع هستند.
آلاینده‌های هوای بیرون
بر اساس گزارش انجمن ریه آمریکا، ۴۰ درصد از مردم در ایالات متحده در مکان‌هایی زندگی می کنند که آلودگی ذرات معلق وجود دارد و این هوای آلوده به راحتی می‌تواند به خانه شما نفوذ کند.
علاوه بر این، رادون (یک گاز رادیواکتیو طبیعی که دومین عامل اصلی سرطان ریه پس از سیگار کشیدن به شمار می‌رود) می‌تواند از طریق درزهای دیوارها و پایه‌های ساختمان وارد خانه شما شود. خبر خوب این است که میزان رادون موجود در خانه را می‌توان آزمایش کرد و یک سیستم کاهش رادون نیز می‌تواند در خانه نصب شود.
کپک و هاگ کپک
کپک در شرایط گرم و مرطوب مانند حمام یا آشپزخانه رشد می‌کند. وجود کپک و هاگ‌های کپک می‌تواند علائم آسم را در افرادی که دارای این بیماری هستند تشدید کند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می‌کند که رطوبت این بخش‌های خانه را کمتر از ۵۰ درصد نگه دارید تا از رشد کپک جلوگیری کنید.
آفات، مانند حشرات و جوندگان
آفات، یا بهتر است بگوییم مدفوع آن‌ها، یکی دیگر از منابع رایج آلودگی داخلی به شمار می‌روند. آلرژن‌هایی که سوسک‌ها، جوندگان و سایر حشرات تولید می‌کنند بر روی گرد و خاک و سایر سطوح می‌نشینند. هنگامی که این ذرات خشک می‌شوند، در هوا معلق می‌شوند و به راحتی قابل استنشاق هستند.
نه تنها آفات یکی دیگر از محرک‌های احتمالی برای مبتلایان به آسم محسوب می‌شوند، بلکه برخی از مطالعات نیز نشان می‌دهند که بودن در معرض مدفوع سوسک می‌تواند در عمل باعث ایجاد آسم در کودکان سنین پیش دبستانی شود.
مونوکسید کربن
مونوکسید کربن (CO) گازی سمی است که طعم و بو ندارد. سالانه حدود ۵۰,۰۰۰ نفر به دلیل مسمومیت تصادفی با مونوکسید کربن به دریافت مراقبت‌های پزشکی نیاز پیدا می‌کنند.
اجاق گاز، تنور یا دیگ بخار خراب، سوختن هیزم در یک شومینه روباز و انتشار گازهای گلخانه‌ای از خودرویی که در گاراژ در حال استارت خوردن است، همگی منابع انتشار گاز مونوکسید کربن هستند. اگر مونوکسید کربن در خانه شما وجود داشته باشد، اولین علامتی که ممکن است تجربه کنید سردرد یا سایر علائم شبیه آنفولانزا است. میزان زیاد مونوکسید کربن می‌تواند کشنده باشد.
به همین دلیل لازم است از نگهداری مناسب وسایل گازسوز، تنور، دودکش و شومینه و نصب دستگاه سنجش مونوکسید کربن در خانه اطمینان حاصل کنید و از خانواده خود در برابر نشت مونوکسید کربن محافظت کنید.
ترکیبات آلی فرار (VOCs)
ترکیبات آلی فرار (VOCs) اغلب مواد شیمیایی ساخته شده توسط انسان هستند که معمولاً در تعداد زیادی از محصولات خانگی از جمله لوازم شوینده‌ها، رنگ‌ها، آفت‌کش‌ها، مصالح ساختمانی و اسباب و وسایل خانه یافت می‌شوند.
VOC ها به صورت گاز منتشر می‌شوند و علائم رایج بودن در معرض این ترکیبات عبارتند از: سوزش چشم، بینی و گلو، سردرد و سرگیجه.
چگونه کیفیت هوای خانه خود را بهبود دهیم؟
این فکر که آلودگی هوا می‌تواند در داخل خانه شما وجود داشته باشد و احتمال دارد به سلامت خانواده شما آسیب برساند، می‌تواند نگران کننده باشد و این حس قابل درک است. با این حال، در عمل تغییرات زیادی وجود دارند که می‌توانید برای تمیز کردن هوا و بالا بردن کیفیت هوای داخل خانه خود ایجاد کنید.
بر اساس گفته سخنگوی سازمان حفاظت محیط زیست، بهترین راه برای بهبود کیفیت هوای داخل خانه، کاهش آلاینده‌ها و منابع ایجاد آلودگی، تهویه هوا خانه با هوای پاک بیرون و تکمیل این کارها با استفاده از فیلترهای تمیز کننده هوا است. در ادامه نحوه انجام این کار را برای شما توضیح خواهیم داد.
ممنوعیت سیگار کشیدن در داخل خانه
در مورد سیگار کشیدن، توصیه واضح است: هم دود دست اول و هم دود دست دوم (معروف به دود تنباکو محیطی یا ETS) برای سلامتی شما و خانواده شما مضر است. دود دست دو تقریباً ۷,۰۰۰ ماده شیمیایی را در هوا آزاد می‌کند که ۲۵۰ مورد از آن‌ها سمی و ۷۰ مورد دیگر سرطان زا هستند.
تنها تغییری که می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامت کودک شما داشته باشد این است که در خانه سیگار نکشید و اجازه ندهید کسی در خانه سیگار بکشد.
نوزادان و کودکان بیش‌تر در معرض خطر اثرات دود سیگار هستند؛ زیرا ریه‌های آن‌ها هنوز در حال رشد است. بنابراین، اگر قبلاً این کار را نکرده‌اید، اکنون زمان آن رسیده است که سیگار کشیدن را در داخل خانه خود ممنوع کنید تا کیفیت هوای داخل خانه شما بهبود یابد.
دودهای ناشی از آشپزی را تهویه کنید
هنگام پخت و پز یا گرم کردن خانه با گاز، ذرات ریز دی اکسید نیتروژن (NO2) در هوا منتشر می‌شود که می‌توانند علائم تنفسی آسم را در کودکان تشدید کنند. برای پیشگیری از این اتفاق و کاهش آلودگی داخل خانه، هنگام پخت و پز از هواکش یا هود تهویه هوا استفاده کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که تهویه آن به بیرون از خانه باشد.
روش دیگر، باز کردن پنجره برای تهویه گازهای گلخانه‌ای N02 یا استفاده از یک منبع انرژی پاک‌تر مانند برق است.
منابع آلرژن را حذف کنید
بر اساس گفته محققان، تنها راه مؤثر برای بهبود علائم کودکانی که حساسیت شدیدی به آلرژن‌های داخل خانه دارند، حذف منبع آلرژن است.
کارهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث کاهش بودن در معرض یک آلرژن یا کاهش خود آلرژن‌ها شود، اما کاهش میزان آلرژن بدون حذف حیوان (یا کپک) که منبع آلرژن است، دشوار است.
از سیستم فیلتر هوا استفاده کنید
مطالعات نشان داده‌اند که برخی از سیستم‌های تصفیه هوا می‌توانند در کاهش ذرات معلق، گرد و غبار و سایر موارد حساسیت زا در هوا بسیار موثر باشند و می‌توانند عملکرد تنفسی را در بیماران آسمی بهبود دهند.
فیلتر کردن هوا باعث کاهش آلودگی هوا و سطح ویروس در هوا می‌شود. پاک کننده‌های قابل حمل HEPA نیز در صورتی که برای اندازه اتاق مناسب باشند و جنس خوبی داشته باشند، مفید هستند.
پاک کننده HEPA (که مخفف تهویه هوا با کارایی بالا است) نوع خاصی از فیلتر با الیاف بسیار ریز است که می‌تواند گرد و غبار، گرده، کپک، باکتری و هر ذرات معلق دیگری در هوا را با میزان کارایی ۹۹.۷ درصد فیلتر کند.
محققان توصیه می‌کنند که یک پاک کننده HEPA بدون هیچ ویژگی دیگری انتخاب کنید و از آن به درستی نگهداری کنید.
لباس‌ها را در فضای باز خشک کنید
در ماه‌های سردتر و مرطوب‌تر زمستان، بسیاری از ما لباس‌های خود را در داخل خانه خشک می‌کنیم. با این حال، کارشناسان هشدار داده‌اند که این کار می‌تواند بر سلامت ما تاثیر منفی بگذارد و شواهد نشان می‌دهند که آویزان کردن لباس‌های شسته شده در داخل خانه، محیط مناسبی را برای رشد کپک‌ها و کنه‌های گرد و غبار ایجاد می‌کند.
یک مطالعه انجام شده در اسکاتلند نشان می‌دهد که خشک کردن لباس‌های شسته شده در داخل خانه باعث افزایش رطوبت در خانه تا ۳۰ درصد می‌شود. زیرا یک سبد لباس شسته شده تا ۲ لیتر آب را در خود جای می‌دهد.
برای جلوگیری از این اتفاق، بهتر است از خشک کن استفاده کنید یا در روزهای آفتابی لباس‌ها را در فضای باز خشک کنید. اگر مجبورید لباس‌های خود را در داخل خانه خشک کنید، پنجره را باز کنید تا هوا تهویه شود.
از گرد و غبار و موهای حیوانات خانگی دوری کنید
وجود گرد و غبار می‌تواند علائم آسم را در افرادی که از آن رنج می‌برند، تشدید کند. جارو کشیدن منظم با جاروبرقی همراه با شستن ملحفه‌های تخت یک بار در هفته و استفاده از بالش‌های ضد حساسیت می‌تواند به کاهش سطح گرد و غبار هوای داخل خانه کمک کند.
گرد و خاک روی سطوح می‌نشیند و می‌تواند در هوا پخش شود. بنابراین اگر مبتلا به آسم هستید، ممکن است ایده خوبی باشد که سطوح خانه را تا جایی که می‌توانید تمیز و شفاف نگه دارید. و به خاطر داشته باشید که کنه‌های گرد و خاک در شرایط مرطوب رشد می‌کنند، بنابراین سعی کنید تهویه خانه را بخشی از برنامه روزانه خود قرار دهید.
یک پنجره را باز کنید
به شرطی که هوای بیرون تمیزتر از هوای داخل خانه باشد (که در مورد ویروس‌هایی مانند کووید-۱۹ صدق می‌کند)، باز کردن پنجره یک راه مناسب تهویه در خانه است.
این کار علاوه بر کاهش رطوبت، هوای داخل خانه را با هوای بیرون جایگزین می‌کند و این به بهبود کیفیت هوای داخل خانه، به خصوص در هنگام استفاده از محصولات حاوی ترکیبات عالی بالا مانند رنگ یا محصولات پاک کننده کمک می‌کند. جریان هوا به پراکندگی دودها نیز کمک می‌کند.
آیا گیاهان آپارتمانی واقعا هوای خانه را تصفیه می‌کنند؟
در مورد نحوه پاکسازی و تصفیه هوای داخل خانه توسط گیاهان آپارتمانی، مطالب زیادی نوشته شده است که بیش‌تر آن‌ها برگرفته از یک مطالعه انجام شده در سال ۱۹۸۹ توسط ناسا است. با این حال، برخی از دانشمندان این شواهد را رد کرده‌اند. در یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ تخمین زده می‌شود که برای تصفیه هوای خانه، نیاز است در هر متر مربع از خانه بین ۱۰ تا ۱,۰۰۰ گیاه خانگی داشته باشید.
همچنین بر اساس اطلاعات سازمان حفاظت از محیط زیست، گیاهان آپارتمانی برای تصفیه هوای داخل خانه کاربرد زیادی ندارند و هیچ مدرک محکمی برای پشتیبانی از این نظریه وجود ندارد. علاوه بر آن، محققان می‌گویند که داشتن گیاهان آپارتمانی می‌تواند به طور ناخواسته به مشکل آلودگی هوا دامن بزند. زیرا رطوبت کلی را افزایش می‌دهند که این محیط مناسبی را برای رشد کپک‌ها و سایر موجودات زنده ایجاد می‌کند.
اگر سلامت کودک شما تحت تاثیر آلودگی هوا قرار گرفته است، چه باید کرد؟
محققان توصیه می‌کنند که اگر شک دارید که سلامت فرزندتان تحت تاثیر آلودگی هوای داخل خانه قرار گرفته باشد، باید دو کار را انجام دهید.
اولین قدم این است که از متخصص اطفال کودک خود بپرسید که آیا این احتمال وجود دارد که سلامت کودک شما تحت تاثیر کیفیت هوای داخل خانه قرار گرفته باشد یا خیر. گام دوم این است که اجازه ندهید کسی داخل خانه سیگار بکشد.
اگر پزشک مشکوک به علائم حساسیت در کودک شما باشد، احتمالاً آزمایش آلرژی انجام می‌شود تا مشخص شود که کدام آلرژن دلیل آن است. این کار می‌تواند توسط متخصص اطفال از طریق آزمایش خون یا توسط یک متخصص آلرژی انجام شود تا آزمایش خون یا تست پوستی آلرژی را انجام دهد.
اگر پزشک اطفال شما مشکوک است که فرزند شما علائم مزمن تنفسی، آسم یا آلرژی دارد، تغییراتی که در بالا توضیح داده شد می‌تواند برای سلامت کودک شما مفید باشد.