هیچ چیز مانند عقب افتادن پریود باعث ایجاد استرس در زندگی نمی‌شود. واضح‌ترین دلیل آن بارداری است که فقط یکی از احتمالات است، اما دلایل دیگری نیز برای این موضوع وجود دارند.
در این مقاله بر اساس گفته‌های متخصصان زنان و زایمان، توضیح می‌دهیم که چرا پریود عقب می‌افتد و اگر عادت ماهانه نشده‌اید، چه باید انجام دهید.
پریود چقدر ممکن است عقب بیفتد؟
اگرچه ممکن است که عادت ماهانه برخی از افراد در تاریخ دقیق شروع شوند، اما اکثر سیکل‌های قاعدگی کمی تغییر دارند. بنابراین اگر پریود شما یک یا دو روز تاخیر دارد، جای نگرانی نیست و نباید بترسید.
بر اساس گفته متخصصان، چرخه یا سیکل قاعدگی شما به بازه زمانی بین روز اول قاعدگی تا روز اول پریود بعدی شما گفته می‌شود. به طور میانگین، این چرخه‌ها ۲۸ روز طول می‌کشند. اما امکان دارد که از ۲۱ تا ۳۵ روز نیز تغییر داشته باشند.
این بدین معناست که یک چرخه قاعدگی ۲۸ روزه در یک ماه و یک چرخه ۲۶ روزه در ماه بعد احتمالاً نیازی به نگرانی ندارد. اما در صورتی که دو شرط زیر برقرار باشند، احتمال دارد پریود شما عقب افتاده باشد:
- بیش از ۳۵ روز از آخرین قاعدگی شما گذشته باشد.
- عادت ماهانه شما به طور معمول واقعا منظم است و اکنون پریود شما بیش از سه روز است که تاخیر دارد.
چه دلایلی باعث عقب افتادن عادت ماهانه می‌شوند؟
عقب افتادن عادت ماهانه اغلب اولین علامت بارداری است؛ اما دلایل دیگری نیز برای عقب افتادن پریود وجود دارند. در ادامه در مورد دلایل مختلفی صحبت خواهیم کرد که ممکن است باعث عقب افتادن عادت ماهانه شما شوند.
بارداری
زمانی که باردار نیستید، بدن شما به طور ماهانه، پوشش داخلی رحم را می‌ریزد. دلیل این که پریود می‌شوید، همین اتفاق است.
اما زمانی که باردار می‌شوید، پوشش داخلی رحم، جایی که تخمک بارور شده به آن می‌چسبد و در آن رشد می‌کند، ضخیم می‌شود و رگ‌های خونی بیش‌تری در آن ایجاد می‌شود. بدن شما به جای از بین بردن این پوشش با عادت ماهانه، به ساخت این پوشش برای کمک به تغذیه جنین در حال رشد ادامه می‌دهد.
رژیم غذایی و ورزش سنگین
داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند برای سلامتی شما بسیار مفید و مناسب باشد. با این حال اگر در انجام آن زیاده روی کنید، بدن شما ممکن است حداقل به طور موقت قاعدگی شما را متوقف کند.
ممکن است عادت ماهانه در ورزشکارانی که بسیار سخت تمرین می‌کنند یا هر فردی که کالری کافی دریافت نمی‌کند، متوقف شود. این روشی است که بدن به شما خبر می‌دهد که منابع کافی برای کمک به باردار شدن را ندارد.
هنگامی که عادت ماهانه شما به دلیل کاهش وزن، رژیم غذایی یا ورزش متوقف می‌شود، دچار آمنوره ثانویه شده‌اید. آمنوره ثانویه به این معناست که شما قبلا پریود می‌شدید، اما عادت ماهانه شما اکنون متوقف شده است. آمنوره ثانویه احتمال دارد در شرایط زیر رخ دهد:
- یک رژیم غذایی سخت و با کالری محدود داشته باشید.
- به اختلال خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی مبتلا شده باشید.
- کاهش وزن زیادی در مدت زمان کوتاه
- تمرینات ورزشی سنگین مانند دوی ماراتن را انجام داده باشید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک به عدم تعادل هورمونی گفته می‌شود که در توانایی بدن شما برای آزاد کردن تخمک (که به آن تخمک گذاری گفته می‌شود) اختلال ایجاد می‌کند. زمانی که تخمک گذاری ندارید، معمولا پریود هم نمی‌شوید.
بر اساس گفته متخصصان، بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک علائمی مانند نامنظم بودن پریود، عقب افتادن عادت ماهانه یا توقف پریود را دارند. سایر علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:
- آکنه
- موهای زائد صورت یا بدن
- نازک شدن موها
- افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن
در صورت نیاز، پزشک با بررسی علائم شما و انجام آزمایشات پزشکی سندرم تخمدان پلی کیستیک را تشخیص می‌دهد. تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو می‌توانند در کنترل علائم به شما کمک کنند.
استرس
استرس زیاد داشتن فقط باعث ضربه به سلامت روانی شما نمی‌شود. بلکه همچنین می‌تواند باعث بروز علائم فیزیکی از جمله عقب افتادن پریود یا از دست دادن آن شود.
استرس جزئی و روزمره معمولاً بر قاعدگی شما تاثیر منفی نمی‌گذارد. اما عوامل استرس زای بزرگ در تعادل هورمونی بدن شما اختلال ایجاد می‌کنند که در نهایت می‌تواند باعث عقب افتادن پریود شما شود. برخی از نمونه‌های استرس شدید عبارتند از:
- مرگ یکی از عزیزان
- امتحان کنکور یا دانشگاه
- استرس کاری، از جمله از دست دادن شغل یا محیط اداری که از نظر روانی ناسالم باشد.
- رویدادهای مهم زندگی مانند عروسی کردن یا طلاق گرفتن
کنترل بارداری هورمونی
داروهای ضد بارداری هورمونی حاوی پروژستین یا ترکیبی از پروژسترون و استروژن هستند، دو هورمونی که از باردار شدن پیشگیری می‌کنند.
برخی از داروهای ضد بارداری هورمونی باعث به وجود آمدن عادت ماهانه کاذب می‌شوند که به عنوان خونریزی قطع مصرف داروهای هورمونی شناخته می‌شود. این حالت به زمانی گفته می‌شود که شما یک هفته از روش‌های کنترل بارداری هورمونی خود از جمله قرص ضد بارداری، حلقه یا پچ استفاده نمی‌کنید.
اما اگر روش کنترل بارداری خود را به طور مداوم مصرف کنید (یعنی هفته بدون هورمون خود را حذف کنید)، ممکن است لکه بینی خفیف داشته باشید یا اصلا پریود نشوید.
بر اساس گفته متخصصان، اگر به طور مداوم از داروهای ضد بارداری هورمونی استفاده می‌کنید، معمولاً قطع شدن عادت ماهانه خطری ندارد، اما قبل از این که این روش پیشگیری از بارداری را امتحان کنید، به شما توصیه می‌کنیم که از پزشک خود بخواهید که مطمئن شود برای شما خطری ندارد.
اگر از روش دیگری از کنترل بارداری مانند دستگاه داخل رحمی (IUD) یا ایمپلنت پیشگیری از بارداری استفاده کنیم، چطور؟
آمنوره برای افرادی که از IUD هورمونی استفاده می‌کنند رایج و بی‌خطر است. همچنین با این که کم‌تر رایج است، می‌تواند با Nexplanon® و Depo-Provera® اتفاق بیفتد.
اختلالات تیروئید
غده تیروئید به یک غده پروانه‌ای شکل در پایه گردن شما گفته می‌شود که یکی از مکانیسم های هورمونی است که به زمان چرخه‌های قاعدگی شما مرتبط است. اگر تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) یا تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) داشته باشید، ممکن است باعث عقب افتادن پریود شما شود.
بر اساس گفته متخصصان، مشکلات تیروئید شایع هستند و بیش از ۱۰ درصد از افرادی که عادت ماهانه دارند، تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. این مشکلات ممکن است باعث نامنظم شدن یا از دست رفتن عادت ماهانه شوند، اما گاهی اوقات نیز با یائسگی اشتباه گرفته می‌شوند.
مرحله پیش یائسگی
پیش از یائسگی، یا انتقال از مرحله باروری (که سال‌ها طول می‌کشد) به یائسگی، ممکن است یک یا دو سال یا حتی چندین سال طول بکشد. در این مدت، سیکل قاعدگی شما احتمال دارد نامنظم شود، مثلا ۲۵ روز در یک ماه و ۲۹ روز در ماه بعد.
متوسط سن یائسگی ۵۱ سال است؛ بنابراین یائسگی اغلب در ۴۰ یا ۵۰ سالگی شروع می‌شود. معمولاً مرحله پیش یائسگی با علائم دیگری از جمله علائم زیر نیز همراه است:
- گرگرفتگی
- بی خوابی
- تغییر خلق و خو
- گرفتگی
- تعریق شبانه
- خشکی واژن
متخصصان خاطرنشان می‌کنند که داشتن عادت ماهانه‌های نامنظم در دوران پیش از یائسگی رایج است، اما اگر سیکل‌های قاعدگی شما مدام سنگین‌تر یا از نظر زمانی به هم نزدیک‌تر می‌شوند، توصیه می‌کنیم به پزشک خود مراجعه کنید تا بتواند احتمال وجود دلایل دیگر را رد کند و به شما در پیدا کردن درمان مناسب کمک کند.
جوان بودن
زمانی که جوان هستید و نسبتاً تازه شروع به پریود شدن می‌کنید، به ندرت پیش می‌آید که فوراً یک چرخه ماهانه ۲۸ روزه داشته باشید. بلکه معمولاً چند سال طول می‌کشد تا همه چیز ثابت شود. دلیل آن این است که محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان (HPO) در کودکان قبل از نوجوانی و نوجوانان هنوز نابالغ است
بر اساس گفته متخصصان، محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان به سیستم هورمونی گفته می‌شود که تخمک گذاری را انجام می‌دهد و چرخه‌های قاعدگی شما را منظم می‌کند. چند سال طول می‌کشد تا محور HPO بالغ شود و سیکل‌های قاعدگی شما را منظم کند.
به طور معمول، انتظار می‌رود که پریودهای شما در اواخر نوجوانی و ۲۰ سالگی قابل پیش بینی‌تر باشد. اما اگر همچنان پریودهای نامنظم، پریودهای سنگین یا دردناک دارید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید تا دلیل این موضوع را تشخیص دهد.
چاقی
چاقی بر تنظیم استروژن و پروژسترون تاثیر منفی می‌گذارد و باعث پریود نشدن می‌شود. چاقی حتی ممکن است منجر به بروز مشکلات باروری شود. به همین دلیل، کاهش وزن به تنظیم چرخه قاعدگی برای زنان چاق کمک کند.
کمبود وزن بدن
کمبود وزن شدید نیز با داشتن چرخه‌های منظم قاعدگی تداخل دارد. هنگامی که بدن فاقد چربی و سایر مواد مغذی باشد، نمی‌تواند آنطور که باید هورمون تولید کند
زنانی که دچار بی اشتهایی و دریافت کالری بسیار کم هستند یا با ورزش کردن، بسیار بیش‌تر از آن غذایی را که مصرف می‌کنند کالری می‌سوزانند، ممکن است دچار آمنوره شوند. در این شرایط به طور معمول، افزایش وزن به بازگشت قاعدگی شما کمک می‌کند.
تغییر سریع وزن به دلیل بیماری، دارو یا تغییر در رژیم غذایی نیز ممکن است در تولید یا ترشح هورمون اختلال ایجاد کند. این نیز به نوبه خود، ممکن است باعث شود که شما یک سیکل قاعدگی یا بیش‌تر را از دست بدهید.
نارسایی زودرس تخمدان
نارسایی زودرس تخمدان (POI) زمانی اتفاق می‌افتد که عملکرد طبیعی تخمدان‌ها پیش از رسیدن به ۴۰ سالگی متوقف شود.
علت نارسایی زودرس تخمدان هنوز به خوبی شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که به عملکرد فولیکول‌ها مربوط می‌شود. فولیکول‌ها کیسه‌های کوچکی در تخمدان‌ها هستند که تخمک‌ها در آن رشد می‌کنند و بالغ می‌شوند. در افراد مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، احتمال دارد که فولیکول‌های فعال به اندازه کافی وجود نداشته باشد.
بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمنی که امکان دارد بر چرخه قاعدگی شما تاثیر منفی بگذارند، عبارتند از:
- تومور یا توده در غده هیپوفیز (که ممکن است سرطانی باشند یا نباشند)
- بیماری‌های غدد فوق کلیوی
- کیست تخمدان
- اختلال در عملکرد کبد
- دیابت
بیماری‌های خاصی که از بدو تولد وجود دارند، مانند سندرم ترنر و عدم حساسیت آندروژن، معمولاً باعث مشکلات قاعدگی و باروری می‌شوند. این اختلالات مادرزادی اغلب با آمنوره همراه هستند.
بیماری حاد
بیماری‌های حاد مانند ذات الریه، حمله قلبی، نارسایی کلیه یا مننژیت ممکن است باعث کاهش وزن سریع، کمبود تغذیه یا اختلال در عملکرد هورمونی شوند. این بیماری‌ها همچنین می‌توانند باعث از دست رفتن عادت ماهانه شوند.
مصرف دارو
برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، داروهای تیروئید، داروهای ضد تشنج و برخی از داروهای شیمی درمانی ممکن است باعث از دست دادن یا عقب افتادن پریود شوند.
حاملگی خارج رحمی
در استفاده از IUD، احتمال کمی وجود دارد که حاملگی خارج از رحم اتفاق بیفتد. عقب افتادن عادت ماهانه در فردی که IUD دارد، می‌تواند نشانه‌ای از این عارضه خطرناک باشد
بارداری خارج رحمی زمانی اتفاق می‌افتد که حاملگی در خارج از دیواره رحم لانه گزینی کند. اگر تست بارداری شما مثبت بود و آی یو دی دارید، لازم است به پزشک خود مراجعه کنید.
علائم حاملگی خارج از رحم شامل گرفتگی در ناحیه تحتانی شکم، درد کتف، ضعف یا سرگیجه، حالت تهوع و حساس شدن پستان است. در این نوع حاملگی، برخی از زنان پریود نمی‌شوند، در حالی که برخی دیگر خونریزی واژینال یا لکه بینی دارند.
علاوه بر استفاده از IUD، عوامل دیگری که به حاملگی خارج از رحم مرتبط هستند عبارتند از:
- سابقه قبلی بارداری خارج از رحم
- بیماری التهابی لگن
- مصرف قرص‌های ضد بارداری که تنها دارای ترکیب پروژسترون و استروژن هستند
- سابقه عفونت مقاربتی
- سابقه ناباروری
- لقاح آزمایشگاهی
- سیگار کشیدن
- انسداد لوله فالوپ، احتمالاً به دلیل جراحی لگن یا پاره شدن آپاندیس
حاملگی خارج از رحم یک عارضه خطرناک و تهدید کننده زندگی است. در صورتی که پریود نشده‌اید و فکر می‌کنید که احتمال دارد در معرض خطر این عارضه باشید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
آیا عقب افتادن پریود طبیعی است؟
تفاوت چند روزه در یک یا سیکل قاعدگی معمولاً موضوع مهمی نیست و تقریباً برای همه اتفاق می‌افتد. اما گاهی اوقات، نامنظم بودن عادت ماهانه می‌تواند نشان دهنده یک اختلال پزشکی باشد و اگر به طور منظم اتفاق می‌افتد، مثلا هیچ وقت نمی‌دانید چه زمانی پریود می‌شوید، پس زمان آن است که به پزشک مراجعه کنید.
توصیه می‌شود که زمان عادت ماهانه خود را ثبت کنید و به آن توجه داشته باشید. این کار به شما کمک می‌کند تا فورا متوجه شوید که آیا مشکلی وجود دارد یا خیر. یک دفترچه برای این کار در تقویم خود داشته باشید یا از اپلیکیشنی که برای این منظور طراحی شده است استفاده کنید. تاریخچه قاعدگی شما می‌تواند اطلاعات مهمی را به شما و پزشک شما بدهد.
پزشک شما نیاز دارد تاریخچه و جزئیات مربوط به سیکل‌های قبلی شما را بداند تا بتواند تشخیص دهد که آیا مشکلی وجود دارد یا خیر. گاه به گاه عقب افتادن پریود اغلب نتیجه یک مشکل خفیف است، اما اگر اغلب پریودهای شما عقب می‌افتند یا نامنظم هستند، لازم است توسط پزشک معاینه شوید تا احتمال وجود سایر بیماری‌ها رد شود.