اثرات سویا بر سرطان پستان
آیا سویا می‌تواند باعث سرطان سینه شود؟ آیا افراد مبتلا به سرطان پستان می‌توانند سویا مصرف کنند؟ اگر نمی‌دانید که آیا خوردن توفو یا خوردن لاته با شیر سویا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد یا خیر، با پینو بیبی همراه باشید.
سویا (Soybeen)
سویا، یا دانه سویا با نام علمی Glycine max شناخته می‌شود. سویا، گونه‌ای از حبوبات بومی آسیای شرقی است که به طور گسترده به خاطر دانه‌های خوراکی آن کشت می‌شود که کاربردهای متعددی دارد از روغن‌گیری تا به عنوان یک منبع پروتئینی.
انواع غذاهای حاوی سویا شامل دانه سویا، اداما، سس سویا، خمیر لوبیا تخمیر شده، توفو، تمپه، شیر سویا. کنجاله سویای بدون چربی (بدون روغن) منبع مهم و ارزانی از پروتئین برای خوراک دام و بسیاری از وعده‌های غذایی برای انسان است. به عنوان مثال، محصولات سویا، مانند پروتئین گیاهی (TVP)، مواد تشکیل دهنده بسیاری از جایگزین‌های گوشت و لبنیات هستند. غذای آماده یا مکمل‌های سویا یک ماده غذایی منحصر به فرد هستند که به دلیل اثرات استروژنی و ضد استروژنی آن‌ها بر روی بدن به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ممکن است به نظر برسد که مطالعات نتایج متناقضی در مورد سویا ارائه می‌دهند، اما این تا حد زیادی به دلیل تنوع گسترده در نحوه مطالعه سویا است. نتایج مطالعات پژوهشی اخیر نشان می‌دهد که سویا اثر مفید یا خنثی بر شرایط مختلف سلامتی دارد. سویا منبع غنی از مواد مغذی پروتئین است که می‌توان با خیال راحت چندین بار در هفته و احتمالاً بیشتر آن را مصرف کرد و احتمالاً فواید سلامتی را به همراه خواهد داشت، به ویژه زمانی که به عنوان جایگزینی برای گوشت قرمز و فرآوری شده مصرف شود.
برخی از افراد سویا را به عنوان یک غذای سالم معرفی می‌کنند و ادعا می‌کنند که گرگرفتگی را سرکوب می‌کند، از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند و بدن را در برابر سرطان‌های هورمونی مانند پستان و پروستات محافظت می‌کند.
در عین حال، گروهی دیگر از افراد از ترس این که سویا ممکن است باعث سرطان پستان، مشکلات تیروئید و زوال عقل شود، دوری می‌کنند، اگر چه هیچ کدام از این ادعاها ثابت نشده است.
چرا سویا برای اولین بار مورد مطالعه قرار گرفت؟
ارتباط بین مصرف غذای سویا و سرطان پستان بیش از ۲۵ سال مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. چندین دلیل برای این مطالعات وجود داشت.
محصولات سویا حاوی ایزوفلاون‌ها می‌باشند که مولکول‌هایی شبیه به هورمون استروژن هستند. همین شباهت است که به برخی نگرانی‌های نظری منجر شده است که سویا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های حساس به استروژن (از جمله سرطان پستان) را افزایش دهد.
اما مطالعات نشان می‌دهد که ایزوفلاون‌ها در واقع با استروژن یکسان نیستند و این تفاوت تا حد زیادی اهمیت دارد. ایزوفلاون‌ها و استروژن اولویت یکسانی برای اتصال به گیرنده‌های استروژن ندارند و این تمایز می‌تواند منجر به اثرات پایین دستی بسیار متفاوتی شود.
بررسی‌های بالینی به طور مداوم نشان می‌دهند که مصرف ایزوفلاون تأثیر نامطلوبی بر خطر سرطان سینه ندارد. این مطالعات بر روی انسان ارتباط بین خوردن سویا طبیعی و ابتلا به سرطان سینه را تایید نکرده است. در واقع، برخی از افراد با آن مخالفت می‌کنند و حتی یک اثر محافظتی برای آن قائل هستند.
به عنوان مثال، یک مطالعه پژوهشی در سال ۲۰۱۰ میلادی هیچ ارتباطی بین مصرف فیتواستروژن (که شامل محصولات سویا می‌شود) و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه را نشان نداد. هیچ داده و مطالعه‌ای به اندازه کافی نمی‌تواند رابطه بین اثرات مصرف سویا را بر ریسک ابتلا به سرطان پستان نشان دهد.
با این حال، هنگامی که مطالعاتی مانند این نشان می‌دهد که ارتباط اولیه احتمالی بین مصرف مواد خوراکی و سرطان وجود دارد، اطلاعات نادرست می‌تواند به سرعت منتشر شود. مصرف کنندگان ممکن است به سرعت تصور کنند که این مطالعات یک رابطه علت و معلولی را نشان می‌دهد؛ در حالی که در واقعیت هنوز تحقیقات طولانی مدت و دقیق برای اثبات هر گونه ارتباط مورد نیاز است.
انواع مطالعات در مورد سویا
سویا به عنوان گونه‌ای در خانواده حبوبات است. دانشمندان علوم تغذیه اغلب سویا را به عنوان غذایی با پتانسیل مثبت برای حفظ سلامتی و دارای فواید قابل توجه برای بدن انسان می‌شناسند. با این حال، با توجه به تحقیقات مخالفی که اثرات منفی احتمالی سویا را در موقعیت‌های خاص نشان می‌دهد، تردید در ترویج مصرف سویا وجود داشته و دارد.
بخشی از عدم قطعیت به دلیل پیچیدگی اثرات سویا بر بدن است. سویا از این نظر منحصر به فرد است که حاوی غلظت بالایی از ایزوفلاون‌ها است، نوعی استروژن گیاهی (فیتواستروژن) که از نظر عملکرد مشابه استروژن انسانی است اما اثرات بسیار ضعیف‌تری دارد. ایزوفلاون‌های سویا می‌توانند به گیرنده‌های استروژن در بدن متصل شوند و باعث فعالیت ضعیف استروژنی یا ضد استروژنی شوند. دو ایزوفلاون اصلی سویا جنیستئین و دایدزین نام دارند. به نظر می‌رسد ایزوفلاون‌های سویا و پروتئین سویا بر اساس عوامل زیر در بدن اعمال متفاوتی دارند:
- نوع مطالعه: آیا مطالعات در مورد مصرف سویا در مطالعه با حیوانات یا انسان بررسی می‌شود؟ سویا ممکن است به طور متفاوتی در حیوانات متابولیزه شود، بنابراین نتایج مطالعات حیوانی ممکن است برای انسان قابل اجرا نباشد.
- سطوح هورمونی: از آن جایی که سویا می‌تواند خواص استروژنی داشته باشد، اثرات آن بسته به سطح هورمون‌های موجود در بدن می‌تواند متفاوت باشد. زنان پیش از یائسگی نسبت به زنان یائسه سطوح گردش خون بسیار بالاتری از استرادیول (شکل اصلی استروژن در بدن انسان) دارند. در این زمینه، سویا ممکن است مانند یک ضد استروژن عمل کند، اما در میان زنان یائسه، سویا ممکن است بیشتر شبیه یک استروژن باشد. همچنین، زنان مبتلا به سرطان پستان بر اساس اختلالات هورمونی طبقه‌بندی می‌شوند که از آن به عنوان سرطان پستان هورمون مثبت (ER+/PR+) یا هورمون منفی (ER-/PR-) یاد می‌شود و این تومورها به طور متفاوتی به استروژن‌ها پاسخ می‌دهند.
- نوع سویا: منظور این است که چه نوع سویا در حال مطالعه است: غذاهای کامل سویا مانند توفو و دانه‌های سویا، انواع فرآوری شده مانند پودرهای پروتئین سویا، یا برگرهای گیاهی مبتنی بر سویا؟ غذاهای تخمیر شده یا تخمیر نشده سویا؟ در صورت استفاده از مکمل‌ها، آیا حاوی ایزوفلاون یا پروتئین سویا هستند؟
بنابراین، عوامل زیادی وجود دارد که اظهارات کلی در مورد اثرات سویا بر سلامتی را دشوار می‌کند. علاوه بر محتوای ایزوفلاون، غذاهای سویا سرشار از مواد مغذی از جمله اسید فیتیک، ویتامین B، فیبر، پتاسیم، منیزیم و پروتئین با کیفیت بالا هستند. بر خلاف برخی از پروتئین‌های گیاهی، پروتئین سویا یک پروتئین کامل در نظر گرفته می‌شود که حاوی تمام ۹ اسید آمینه ضروری است که بدن نمی‌تواند آن‌ها را بسازد و باید از رژیم غذایی به دست آید. غذاهای سویا نیز به عنوان تخمیر شده یا تخمیر نشده طبقه‌بندی می‌شوند. تخمیر شده به این معنی است که غذای سویا با باکتری‌های مفید، مخمر یا کپک کشت شده است. برخی معتقدند که تخمیر سویا قابلیت هضم و جذب آن را در بدن بهبود می‌بخشد، زیرا این فرآیند تا حدی مولکول‌های قند و پروتئین سویا را تجزیه می‌کند.
این ایده از کجا آمده است که سویا خطر سرطان سینه را افزایش می‌دهد؟
ایزوفلاون‌ها که در سویا یافت می‌شوند، استروژن‌های گیاهی هستند. سطوح بالای استروژن با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط است. با این حال، منابع غذایی سویا حاوی مقادیر کافی ایزوفلاون برای افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه نیستند.
از سوی دیگر، مکمل‌های سویا یا ایزوفلاون معمولاً حاوی سطوح بالاتری از ایزوفلاون هستند. برخی از مطالعات ارتباط بین مکمل‌های سویا یا ایزوفلاون و افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان را در زنانی که سابقه خانوادگی یا شخصی سرطان سینه یا مشکلات تیروئید دارند، نشان داده‌اند.
غذاهای حاوی سویا ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند
تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن غذاهای حاوی سویا ممکن است خطر عود سرطان پستان را کاهش دهد، حتی در بیماران مبتلا به سرطان پستان که گیرنده استروژن مثبت هستند، سویا این خطر را کاهش می‌دهد. سویا برای این بیماران مبتلا به سرطان سینه مضر نیست و ممکن است در واقع برای پیشگیری از سرطان نیز مفید باشد.
سویا ممکن است به ویژه برای بیمارانی که دارای جهش BRCA در ژنوم هستند، مفید باشد. این ژن‌ها مسئول ترمیم DNA هستند. تصور می‌شود که ایزوفلاون‌های موجود در سویا ممکن است باعث سرکوب تومور در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 شوند.
آیا غذاهای حاوی سویا برای بیماران مبتلا به سرطان بی‌خطر هستند؟
مصرف سویا به طور کلی بی‌خطر است. متخصصین می‌گویند که: «سویا یک جایگزین عالی برای پروتئین حیوانی است که می‌توان آن را در رژیم غذایی روزانه خود گنجاند.» دلیلی برای اجتناب از خوردن سویا وجود ندارد.
سویا حاوی فیتواستروژن (شکل گیاهی هورمون استروژن) است. از آن جایی که نام‌های این مواد شبیه به نظر می‌آیند، برخی از افراد در مورد خوردن فیتواستروژن، به ویژه در میان بیماران مبتلا به سرطان پستان و انواع سرطان‌هایی که به هورمون حساس هستند، تردید وجود دارد.
برای بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان سینه، درمان شامل مسدود کردن استروژن برای جلوگیری از تشکیل سلول‌های سرطانی است. اگر چه این هورمون‌ها شبیه به هم هستند، اما این هورمون‌ها یکسان نیستند و خوردن فیتواستروژن‌ها بر استروژن موجود در بدن بیمار تأثیری نمی‌گذارد.
رفتارهای صحیح بهداشتی در کشورهای مختلف
علم سعی می‌کند از ارتباط سریع بین رفتارهای انسان با عوامل خطر اجتناب کند و به همین دلیل است که ابتدا باید تحقیقات گسترده‌ای انجام شود تا همه عوامل در نظر گرفته شوند و در نهایت بتوان در مورد یک موضوع خاص نظر داد.
در هنگام بررسی علمی، هر گونه ارتباط بین سویا و سرطان پستان باید در سراسر جهان در نظر گرفته شود. برای مثال نرخ سرطان سینه به طور کلی در ایالات متحده بسیار بالاتر از بسیاری از کشورهای آسیایی است، جایی که محصولات سویا یک عنصر اصلی رژیم غذایی است. این کشورها معمولاً دارای رژیم غذایی کم‌چرب و تفاوت‌هایی در نرخ زاد و ولد هستند که هر دو بر میزان سرطان تأثیر می‌گذارند.
یکی از دلایل احتمالی که سرطان سینه اخیراً در این کشورها رو به افزایش بوده است ممکن است به دلیل اتخاذ یک رژیم غذایی و سبک زندگی غربی باشد که ممکن است شامل مصرف بیشتر چربی‌های اشباع شده و به طور خاص مصرف سویا نباشد. چاقی، سیگار کشیدن، سبک زندگی و ژنتیک خطرناک‌تر از سویا هستند.
متأسفانه مردم بی‌مورد درباره موضوعی مانند مصرف سویا که خطری برای سرطان پستان ندارد، نگران هستند اما در مورد عوامل خطرساز دیگر بی‌توجهی می‌کنند و آنقدر هم نگران عوامل خطرساز نیستند «عدم توجه به این موارد می‌تواند خطر بزرگتری باشد».
این عوامل خطر رفتاری دیگر برای سرطان سینه مانند چاقی، سیگار کشیدن در سنین پایین، سبک زندگی کم تحرک یا مصرف بالای چربی‌های اشباع شده، نگرانی‌های بزرگتری نسبت به مصرف استروژن‌های گیاهی مانند سویا دارند.
ژنتیک همچنین نقش مهمی در خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان پستان در افراد دارد. سویای طبیعی سالم‌ترین انتخاب است. هنگام انتخاب محصولات مبتنی بر سویا، به جای غذاهای بسیار فرآوری شده، باید به سراغ گزینه‌های طبیعی رفت. همواره توصیه می‌شود که در مصرف هر ماده غذایی اعتدال رعایت شود.
منابع گیاهی مبتنی بر استروژن مانند شیر سویا، توفو و ادامام همگی انتخاب‌های خوبی هستند اما این مواد خوراکی را بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باید قرار داد که سرشار از میوه‌ها و سبزیجات و چربی‌های اشباع شده کم باشند.
اجتناب از مصرف مواد خوارکی حاوی عصاره‌های ایزوفلاون
متخصصین به زنان توصیه می‌کند از عصاره ایزوفلاون سویا، به خصوص در دوزهای زیاد، اجتناب کنند. به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است تغذیه خود را از طریق منابع غذایی دریافت کنند تا از طریق مکمل‌ها.
متخصصان اذعان می‌دارند که وقتی افراد دوزهای ایزوفلاون را از یک ذخیره‌گاه ویتامین (مکمل‌ها) دریافت می‌کنند این مکمل‌ها می‌توانند چند صد برابر بیشتر، ایزوفلاون‌ها را از منابع طبیعی مانند توفو یا نوشیدن شیر سویا به بدن برسانند و این یک مشکل بالقوه است.
چه نگران ریسک ابتلا به سرطان پستان باشید و چه در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان، همیشه بهتر است در مورد هر چیزی که وارد بدن خود می‌کنید با پزشک خود مشورت کنید. وقتی با پزشک در مورد مصرف هر نوع ماده خوراکی مشورت می‌کنید در واقع با هم می‌توانید هر گونه اطلاعات نادرست را از حذف کرده و تشخیص دهید که چه چیزی برای حفظ سلامتی شما بهتر است.
چگونه غذاهای حاوی سویا بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارد؟
سه نوع غذای اصلی وجود دارد که از سویا تهیه می‌شود. متخصصین تغذیه معتقد هستند که هر کدام از این مواد تأثیر متفاوتی بر سلامت افراد دارند.
- غذاهای سویا کامل شامل ادامام، شیر سویای شیرین نشده و توفو است. این گروه سالم‌ترین گزینه‌ها هستند. آن‌ها اغلب کمتر فرآوری شده و حاوی پروتئین گیاهی بیشتری هستند.
- مکمل‌های سویا اغلب به صورت پودر هستند و می‌توان آن‌ها را در اسموتی‌ها و شیک‌ها برای افزایش مصرف پروتئین گنجاند. متخصصین معتقد هستند که اگر مکمل‌های سویا را در رژیم غذایی خود قرار می‌دهید، در مصرف آن زیاده‌روی نکنید. با پزشک در مورد میزان پروتئین مورد نیاز بدن جهت دستیابی به اهداف سلامتی خود مشورت کنید.
- چاشنی‌هایی مانند سس سویا، روغن سویا یا لسیتین سویا ممکن است در مواد خوراکی مانند سس سالاد یافت شوند. از آن جایی که این‌ها حاوی فیتواستروژن زیادی نیستند، فواید سلامتی زیادی ندارند. اما اگر آن‌ها به مقدار کم مصرف شوند لزوماً مضر نیستند. هم چنان باید مراقب میزان مصرف سس سویا و سایر چاشنی‌ها بود، زیرا سرشار از سدیم است و می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا و سایر مشکلات سلامتی را افزایش دهد.
متخصصین معتقدند که بسته به سایر نیازهای غذایی، دو وعده غذای سویا در روز می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشد؛ یک وعده می‌تواند نصف فنجان ادامام یا یک فنجان شیر سویا باشد.
سخن آخر
مطالعات نشان می‌دهد که رژیم غذایی مادام العمر سرشار از غذاهای سویا خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان کاهش می‌دهد. این اثر محافظتی برای زنانی که کمتر سویا می‌خورند یا بعداً شروع به خوردن سویا می‌کنند، کمتر چشمگیر است. سویا حاوی پروتئین، ایزوفلاون و فیبر است که همگی فواید سلامتی دارند.
زمانی تصور می‌شد که غذاهای سویا خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد. با این حال، خوردن مقدار متوسطی از غذاهای سویادار (حاوی سویا) خطر ابتلا به سرطان سینه یا سایر انواع سرطان را افزایش نمی‌دهد. مقدار مطلوب و مناسب مصرف سویا، یک تا دو وعده در روز از غذاهای حاوی سویا مانند توفو، شیر سویا و ادام است.