مصرف قرص آهن در دوران بارداری به منظور پیشگیری از کمبود آهن در بدن مادران بسیار رایج است. اما این مصرف ممکن است تاثیری بر روی رفتار و فعالیت جنین داشته باشد. در برخی مطالعات، مصرف قرص آهن با بیش فعالی جنین در ارتباط قرار گرفته است.
بیش فعالی جنین به عبارت دیگر حرکات بیش از حد جنین در داخل رحم مادر است که ممکن است مشکلاتی برای مادر و جنین ایجاد کند. این حرکات ممکن است نشانگر مشکلات مختلف در جنین و یا مادر باشند.
در برخی مطالعات، مصرف قرص آهن در دوران بارداری با افزایش بیش فعالی جنین مورد بررسی قرار گرفته است. که ما در این مقاله برای آگهی بیشتر شما عزیزان آنها را آورده‌ایم و تا حد ممکن آنها را بررسی می‌کنیم.
بنابراین، برای بررسی تاثیر مصرف قرص آهن در بارداری بر بیش‌فعالی جنین، تشخیص آن و عوامل تاثیر گذار دیگر بر بیش فعالی جنین با ما تا انتهای مطلب همراه باشید.
اهمیت مصرف قرص آهن در دوران بارداری
در دوران بارداری، نیاز بدن زن به آهن بیشتر می شود. بدن مادر در این دوران سعی می‌کند که برای جنین بیشترین مقدار آهن را تامین کند و به همین دلیل نیاز به مصرف غذاهای حاوی آهن در او افزایش می‌یابد.
اگر که زن باردار دریافت آهن کافی را از طریق غذا نداشته باشد، ممکن است با کمبود آهن مواجه شده و مشکلات جدی برای بارداری و همچنین سلامت جنین به همراه داشته باشد. برای پیشگیری از کمبود آهن در دوران بارداری، پزشکان به زنان باردار معمولاً قرص آهن تجویز می‌کنند تا این کمبود را جبران کند.
مزایای مصرف قرص آهن در بارداری
مصرف قرص آهن در دوران بارداری برای زنان باردار و جنین بسیار مفید است و دارای مزایای زیر می‌باشد:
۱. پیشگیری از کمبود آهن: مصرف قرص آهن در دوران بارداری به زنان باردار کمک می کند تا کمبود آهن در بدنشان را جبران کنند. کمبود آهن ممکن است منجر به فلج، خستگی، بی‌اشتهایی و ضعف عضلانی شود.
۲. پیشگیری از فقر خون: مصرف قرص آهن همچنین می‌تواند به پیشگیری از فقر خون در زنان باردار کمک کند. فقر خون در دوران بارداری می‌تواند خطر مشکلات مربوط به نوزاد مانند پیش زایمان زودرس و وزن کم تولدی را افزایش دهد.
۳. حفظ سلامت جنین: مصرف قرص آهن می‌تواند به حفظ سلامت جنین نیز کمک کند. آهن برای ساخت هموگلوبین در خون نوزاد نیز ضروری است و این امر باعث افزایش وزن نوزاد در دوران بارداری می‌شود.
زنان باردار از چه زمانی مجاز به استفاده از قرص آهن هستند
معمولاً پزشکان برای زنان باردار در طول سه ماهه اول بارداری توصیه می‌کنند که هر روز حداقل ۳۰ میلی گرم قرص آهن مصرف کنند. این به دلیل این است که در دوران بارداری، نیاز بدن به آهن بسیار بالاست و مصرف کمبود آهن در این دوره ممکن است باعث مشکلات جدی برای مادر و جنین شود.
پس از سه ماهه اول بارداری، پزشکان ممکن است نیاز به مصرف مکمل آهن را بر اساس سطح آهن در بدن زنان باردار تعیین کنند. اگر سطح آهن در بدن بسیار پایین باشد، پزشک ممکن است مصرف قرص آهن را به دو بار در روز افزایش دهد
مصرف قرص آهن تا زمانی باید ادامه یابد؟
مصرف قرص آهن برای زنان باردار معمولاً تا پایان دوران بارداری ادامه دارد، به خصوص در صورتی که سطح آهن در بدن زن کافی نباشد و نیاز به مصرف آن وجود داشته باشد. اما در برخی موارد، مصرف قرص آهن ممکن است به دلیل عوارض جانبی و یا نیاز کمتر به آهن، متوقف شود.
در هر صورت، بهتر است قبل از متوقف کردن مصرف قرص آهن، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما می‌تواند بر اساس سطح آهن، نیاز بدن به آهن و وضعیت جنین، تصمیم بگیرد که آیا باید مصرف قرص آهن را ادامه دهید یا نه.
مشکلاتی که قرص آهن برای زنان باردار ایجاد می‌کند
مصرف قرص آهن برای زنان باردار در برخی موارد ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند، اما باید توجه داشت که این عوارض در اکثر موارد نیاز به توقف مصرف قرص آهن را ندارند. برخی از عوارض جانبی متداول مصرف قرص آهن برای زنان باردار عبارتند از:
۱. تهوع و استفراغ: این عارضه‌ها بعضاً پس از مصرف قرص آهن رخ می‌دهند، اما ممکن است با تقسیم دوز قرص آهن به دو قسمت یا مصرف قرص آهن پس از غذا، کاهش یابند.
۲. تاری دید: در بعضی از موارد، مصرف قرص آهن ممکن است باعث تاری دید و مشکلات دیداری شود. اگر این عارضه برای شما ایجاد شد، به پزشک خود اطلاع دهید.
۳. یبوست: مصرف قرص آهن ممکن است باعث یبوست شود. برای کاهش این عارضه می‌توانید مصرف مواد غذایی حاوی فیبر را افزایش دهید، مانند میوه ها، سبزیجات و غلات.
۴. لکه های پوستی: مصرف قرص آهن در برخی موارد ممکن است باعث تولید لکه های پوستی شود. این عارضه اغلب بیشتر در زنانی که قرص آهن برای طولانی مدت مصرف می کنند، ایجاد می‌شود.
۵. افزایش سطح آهن: مصرف قرص آهن برای زنان باردار ممکن است باعث افزایش سطح آهن در بدن شود که در برخی موارد ممکن است مشکلاتی مانند آسیب به کبد، کم کردن سطح آنزیم های کبدی و یا آهن سرمی بیش از حد (هماکوماتوز) را به همراه داشته باشد.. بنابراین، در صورتی که سطح آهن بدن شما بالاتر از مقدار مجاز باشد، مصرف قرص آهن را می‌توانید کم یا قطع کنید همچنین، قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص در صورتی که شما یا فردی در خانواده شما دچار مشکلات کبدی هستند.
غذاهایی که مانع از جذب آهن می‌شوند
مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند از جذب آهن در بدن جلوگیری کند، زیرا این غذاها و نوشیدنی‌ها موادی را شامل می‌شوند که می‌توانند با جذب آهن در روده‌ها رقابت کنند و از جذب آنها جلوگیری کنند. برخی از این موارد عبارتند از:
نوشیدنی‌های شامل کافئین مثل قهوه، چای سیاه و نوشابه‌های غنی شده با کافئین مانند بعضی از نوشابه‌ها، زیرا کافئین می‌تواند باعث افزایش دفع آب از بدن شود و در نتیجه میزان آهن در خون کاهش می‌یابد.
داروهای جذب کننده آهن مانند تتراسایکلین، کلرامفنیکل و کلیندامایسین که با جذب آهن در روده‌ها رقابت می‌کنند و می‌توانند جذب آهن را کاهش دهند.
غذاهای با فیتات، مانند گندم، جو، نخود، عدس و سویا. فیتات با آهن در روده‌ها واکنش می‌دهد و باعث ایجاد تشکیلات کم‌حلول می‌شود که موجب کاهش جذب آهن می‌شود.
غذاهای با کلسیم زیاد مانند شیر و فرآورده‌های لبنی، برخی محصولات گیاهی مانند توفو، اسفناج و بروکلی. کلسیم همچنین با آهن در روده‌ها واکنش می‌دهد و می‌تواند باعث کاهش جذب آهن شود.
از آنجا که مصرف این مواد می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد، بهتر است آنها را در وعده غذایی که غنی از آهن هستند، مانند گوشت، جگر استفاده کنید.
بیش‌فعالی جنین چیست؟
بیش فعالی جنین به فعالیت بیش از حد و غیر عادی جنین در رحم مادر اشاره دارد. در این حالت، جنین به شدت فعال بوده و ممکن است در هر لحظه حرکات شدیدی انجام دهد. بیش‌فعالی جنین معمولا در هفته‌های پایانی بارداری رخ می‌دهد، اما ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری رخ دهد.
بیش فعالی جنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جنینی باشد، اما در بیشتر موارد، این حالت بی‌خطر است و نشان دهنده‌ی مشکلاتی در مادر نیست. با این حال، در صورت تشخیص بیش‌فعالی جنین، پزشک باید جنین و مادر را به صورت دقیق‌تر بررسی کند تا از عدم وجود هرگونه مشکل اطمینان حاصل کند.
بررسی ۵ پژوهش وآزمایشی که در زنان باردار برای تاثیر قرص آهن در بیش‌فعالی جنین نوشته شده
با توجه به اینکه بیش فعالی جنین ممکن است مشکلات جدی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، از جمله پره‌اکلامپسی، تشدید نارسایی قلبی، موجب اضطراب و نگرانی بسیاری از مادران در دوران بارداری شده است. به همین دلیل، بررسی اثرات قرص آهن بر بیش‌فعالی جنین به عنوان یک موضوع بسیار مهم در حوزه پزشکی مطرح شده است.
- در یکی از مطالعاتی که در سال ۲۰۱۷ در مجله پزشکی جهانی منتشر شده است، تاثیر مصرف قرص آهن بر بیش فعالی جنین در زنان باردار مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، دو گروه از زنان باردار به صورت تصادفی به دو گروه کنترل و مصرف‌کننده قرص آهن تقسیم شدند. گروه مصرف‌کننده قرص آهن، هر روز ۶۰ میلی‌گرم قرص آهن مصرف می‌کردند. سپس در هفته‌های ۲۸ تا ۳۲ بارداری، بیش‌فعالی جنین با استفاده از معیارهای مربوط به شدت و مدت حرکت جنین اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین تعداد حرکات جنین در گروه مصرف‌کننده قرص آهن به طور معناداری کمتر بود.
- هرچند که مطالعات مختلفی در زمینه تاثیر مصرف قرص آهن بر بیش فعالی جنین انجام شده است، اما نتایج آنها با هم تفاوت دارند. برای مثال، یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۵ در مجله پزشکی زنان و مامایی بررسی کرد که آیا مصرف قرص آهن در دوران بارداری تاثیری بر روی حرکات جنین دارد یا خیر، اما نتایج آن نشان نداد که مصرف قرص آهن بر بیش‌فعالی جنین تاثیر داشته باشد.
- یکی از مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته، مربوط به تأثیر قرص آهن بر بیش فعالی جنین در بیماران با آنمی شدید بوده است. در این مطالعه، ۳۵ زن باردار با آنمی شدید که قرص آهن مصرف می‌کردند، با ۳۵ زن باردار با آنمی شدید که قرص آهن مصرف نمی‌کردند مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بیش‌فعالی جنین در زنانی که قرص آهن مصرف می‌کردند، نسبت به زنانی که قرص آهن مصرف نمی‌کردند کمتر بود.
- و در مطالعه‌ای دیگر نیز نشان داد که مصرف قرص آهن در زنان باردار مبتلا به کمبود آهن، می‌تواند به کاهش فراوانی بیش فعالی جنین در این زنان کمک کند. در این مطالعه، ۷۲۲ زن باردار با کمبود آهن شرکت کردند و به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول قرص آهن مصرف کردند و گروه دوم قرص آهن نگرفتند. نتایج نشان داد که بیش‌فعالی جنین در گروه قرص آهن‌خورده کمتر بود.
- در مطالعه بالینی دیگری که در این زمینه انجام شده، نشان داده شده است که مصرف قرص آهن در زنان باردار می‌تواند باعث کاهش خطر بروز بیش فعالی جنین و پیش‌زایمان زودرس شود. در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۸ در ژورنال International Journal of Reproductive BioMedicine منتشر شد، تأثیر مصرف قرص آهن در زنان باردار با بیش‌فعالی جنین مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه ۶۰ زن باردار با بیش‌فعالی جنین به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول به مدت ۴ هفته قرص آهن مصرف کردند و گروه دوم همانند گروه اول عمل کردند با این تفاوت که به جای قرص آهن، قرص دیگری با ترکیبات مختلف مصرف کردند. نتایج نشان داد که در گروهی که قرص آهن مصرف کرده بودند، بیش فعالی جنین کمتر بود و وزن نوزادان آنها نیز بیشتر بود. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار به صورت منظم قرص آهن خود را مصرف کنند. همچنین، در صورت بروز هرگونه علائم غیر عادی یا عوارض جانبی، باید به پزشک مراجعه کرد و از توصیه‌های او پیروی کرد.
تشخیص بیش‌فعالی جنین
برای تشخیص بیش فعالی جنین، پزشک معمولا از مانیتورینگ قلب جنین استفاده می‌کند که به طور مستقیم فعالیت قلب جنین را نشان می‌دهد. اگر فعالیت قلب جنین بیش از حد معمول و مشخص شود، پزشک می‌تواند تشخیص بیش‌فعالی جنین را بدهد. در بعضی موارد، پزشک ممکن است از سونوگرافی نیز استفاده کند تا جنین را بررسی کند و بیش فعالی جنین را تشخیص دهد.
دلایل دیگر بیش فعالی جنین
در بیشتر موارد، بیش فعالی جنین نشانه‌ای از مشکلات جنینی نیست، ولی در برخی موارد می‌تواند نشان دهنده مشکلات جدی باشد. برخی از دلایل مشکل‌زا برای بیش‌فعالی جنین عبارتند از:
عفونت: بیش فعالی جنین ممکن است ناشی از عفونت در رحم باشد که به جنین منتقل شده است.
نارسایی یا عدم کفایت تغذیه: کمبود مواد مغذی مهم مانند آهن و فولات می‌تواند باعث بیش‌فعالی جنین شود.
نقص‌های نورولوژیک: برخی از نقص‌های نورولوژیک، مانند سندرم داون، می‌توانند به بیش‌فعالی جنین منجر شوند.
استرس و اضطراب: استرس و اضطراب مادر نیز می‌تواند باعث بیش فعالی جنین شود.
بیماری‌های مادر: برخی از بیماری‌های مادر، مانند بیماری هیپرتیروئیدی، می‌توانند به بیش‌فعالی جنین منجر شوند.
کمبود اکسیژن: کمبود اکسیژن در رحم مادر می‌تواند باعث بیش فعالی جنین شود.
همچنین برخی موارد نیز بیش فعالی جنین را تحریک می‌کنند، مانند مصرف مقدار زیادی قهوه، چای یا محصولات دارای کافئین، مصرف دخانیات و همچنین تمرینات شدید و فعالیت‌های ورزشی شدید مادر.
علاوه بر دلایل ذکر شده، برخی شرایط پزشکی نیز می‌تواند باعث پیش‌فعالی جنین شود. این شرایط شامل افزایش فشار خون، اختلالات تیروئید، بیماری‌های قلبی و عروقی، عفونت‌های سیستمیک، اختلالات سیستم ایمنی بدن و اختلالات قند خون مادر در دوران بارداری است. همچنین، مصرف بعضی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌های مضر برای جنین، نیکوتین و مواد مخدر نیز می‌تواند باعث پیش‌فعالی جنین شود.
در صورتی که زن باردار در هفته‌های پایانی بارداری به هر نوع تغییری در حرکات جنین خود مشاهده کند، باید به پزشک مراجعه کرده و مورد بررسی قرار گیرد. در برخی موارد، پیش‌فعالی جنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی مانند کم‌خونی یا کم‌آبی در جنین باشد که به‌طور جدی برای سلامتی جنین باید بررسی شود.