برای آن دسته از زنانی که قصد داشتن چند فرزند را دارند، آگاهی از بهترین فاصله بین دو بارداری، لازم و ضروری است. زیرا بارداری مجدد و بلافاصله بعد از زایمان می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. بنابراین بهتر است برای به دنیا آوردن فرزندی دیگر، ابتدا به بدن خود فرصت کافی برای بهبود و بازگشت به شرایط نرمال را بدهید و سپس برای بارداری مجدد اقدام کنید. توجه داشته باشید که در طول بارداری و شیردهی، جنین و کودک از بدن شما تغذیه می‌کنند، این شرایط می‌تواند در کاهش مواد مغذی در بدن شما موثر بوده و تهدیدی برای سلامتی شما باشد. بنابراین پیش از اقدام برای بارداری مجدد، وضعیت سلامت خود را تحت نظارت پزشک بررسی کنید. همچنین توصیه می‌شود برای آشنایی با فاصله مناسب بین دو بارداری با این مطلب همراه باشید.
فاصله مناسب بین دو بارداری
اگر جزو افرادی هستید که می‌خواهید برای داشتن چند فرزند اقدام کنید، باید بدانید که چه زمانی برای باردار شدن دوباره بی‌خطر است. فاصله ایده‌آل بین تولد نوزاد تا باردار شدن مجدد ۱۸ تا ۲۴ ماه است. به این معنی که باید بین زایمان و لقاح، حداقل شش ماه فاصله باشد. توجه داشته باشید که این زمان برای زنانی است که بچه خود را به سلامت به دنیا آورده‌اند، بنابراین بهترین زمان برای بارداری بعد از سقط با زایمان متفاوت است.
اهمیت فاصله بین دو بارداری
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که چرا باید برای بارداری مجدد حداقل ۱۸ ماه صبر کنم؟ در پاسخ به این سوال باید بدانید که باردار شدن مجدد قبل از ۱۸ ماهگی خطر برخی از مشکلات سلامتی را برای کودک شما افزایش می‌دهد، از جمله:
- تولد زودرس: این بدان معناست که کودک شما قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد خواهد شد که در این زمان هنوز رشد جنین کامل نشده است. بنابراین نوزادان نارس نسبت به نوزادانی که به موقع به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض مشکلات سلامتی هستند و باید پس از تولد برای درمان و مراقبت‌های پزشکی در بیمارستان بمانند. هر چه فاصله بین دو بارداری کمتر باشد، خطر زایمان زودرس شما نیز بیشتر می‌شود.
- وزن کم نوزاد هنگام تولد: این زمانی است که نوزاد شما با وزن کم و جثه کوچک به دنیا می‌آید. در واقع اگر کودک شما بر اساس تعداد هفته‌هایی که باردار بوده‌اید، کوچکتر از حد طبیعی باشد، نوزاد شما مبتلا به وزن کم هنگام تولد است. باید بدانید که نوزادانی که با این شرایط متولد می‌شوند در معرض خطر بیشتری برای داشتن مشکلات سلامتی طولانی مدت یا حتی مرگ هستند.
با توجه به موارد گفته شده، بهتر است فاصله مناسب بین دو بارداری را حفظ کنید. این فاصله شامل تولد نوزادانی با فاصله سنی ۲ تا ۳ سال است. حفظ فاصله سنی بین کودکان مهم است، زیرا:
- بدن شما برای بهبودی کامل بعد از بارداری و زایمان، به زمان نیاز دارد.
- شما باید قبل از باردار شدن دوباره سلامت، وضعیت تغذیه و انرژی خود را به دست آورید.
- برای سلامت مادر و کودک، باید تا زمانی که آخرین فرزند شما حداقل ۲ ساله شود صبر کرده و برای بارداری مجدد اقدام کنید.
نحوه کنترل فاصله مناسب بین دو بارداری
شما باید با نحوه مراقبت و پیشگیری از بارداری پس از زایمان آشنا باشید تا به این شکل بتوانید فاصله مناسب را بین بارداری‌های خود حفط کنید. این کارها به شما کمک می‌کند تا فاصله زمانی مناسب بین دو بارداری را به خوبی کنترل و مدیریت کنید. برای بارداری بعد از زایمان به بدن خود فرصت بدهید تا بهبودی و سلامت کامل خود را به دست بیاورد. بنابراین تا زمانی که برای باردار شدن مجدد آماده شوید، از روش‌های کنترل بارداری موثر استفاده کنید. نمونه‌هایی از روش‌های پیشگیری از بارداری که می‌توانید بعد از زایمان از آن استفاده کنید، شامل موارد زیر است:
- دستگاه‌های داخل رحمی
- ایمپلنت‌ها
- قرص‌ها
- کاندوم
انواع موثر کنترل بارداری، می‌توانند به شما در پیشگیری از بارداری کمک کنند. در این میان برخی از روش‌های طولانی مدت وجود دارد که می‌توانید برای استفاده از آنها با پزشک خود صحبت کنید. به عنوان مثال با انجام روش‌های IUD یا ایمپلنت، تا زمانی که آنها در بدن شما باقی بمانند، نگرانی برای باردار شدن مجدد شما وجود ندارد. توصیه می‌شود با پزشک و ماما مشورت کنید تا ببینید آیا IUD یا ایمپلنت برای شما مناسب است یا خیر. بنابراین:
- اگر باردار هستید، قبل از زایمان با پزشک خود در مورد گرفتن IUD یا ایمپلنت بلافاصله پس از زایمان صحبت کنید.
- اگر بلافاصله بعد از زایمان IUD یا ایمپلنت دریافت نکردید، با پزشک خود در مورد دریافت آن در معاینه‌های بعدی پس از زایمان صحبت کنید. این یک معاینه پزشکی است که حدود ۶ هفته پس از زایمان انجام می‌شود.
- اگر بیش از ۳۵ سال سن دارید یا سقط جنین یا مرده زایی داشته‌اید، با پزشک خود در مورد مدت زمان انتظار بین بارداری صحبت کنید. ۱۸ ماه انتظار ممکن است برای شما مناسب نباشد.
خطرات فاصله کم بین دو بارداری
فاصله کم بین دو بارداری، احتمال برخی خطرات مانند زایمان زودرس را در شما افزایش می‌دهد. همچنین تجربه بارداری‌های با فاصله زمانی کم، مشکلات مختلفی برای سلامتی مادر و جنین به همراه دارد. برخی از خطرات فاصله کم بین دو بارداری عبارت است از:
- بدن شما بعد از زایمان برای تامین مواد مغذی مانند اسید فولیک به زمان نیاز دارد. مواد مغذی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی به بدن شما کمک می‌کند تا قوی و سالم بماند. اگر بدن شما مواد مغذی کافی نداشته باشد و خیلی زود دوباره باردار شوید، ممکن است برای شما یا کودکتان مشکلاتی ایجاد کند. برای مثال، در تمام دوران بارداری و شیردهی، کودک شما، مواد مغذی مورد نیاز برای رشد خود را، از بدن شما دریافت می‌کند. همچنین پس از زایمان، بدن شما ممکن است برخی مواد مغذی مانند اسید فولیک را از دست داده باشد. در این شرایط، بدن شما از نظر تامین مواد مغذی، آمادگی بارداری مجدد را ندارد. اسید فولیک ویتامینی است که هر سلول در بدن شما برای رشد و تکامل طبیعی به آن نیاز دارد. اگر آن را قبل از بارداری مصرف کنید، می‌تواند به احتمال کاهش وزن کودک در زمان تولد و کاهش عوارض احتمالی، کمک کند.
- احتمال ابتلا نوزاد به نقایص مادرزادی مغز و ستون فقرات به نام نقص لوله عصبی که NTDs نامیده می‌شود، در بارداری‌های با فاصله کم وجود دارد. اگر بعد از زایمان، خیلی زود باردار شوید و سطح اسید فولیک شما پایین باشد، احتمال اینکه نوزاد بعدی شما نارس، با وزن کم هنگام تولد یا با NTD به دنیا بیاید، بیشتر است.
- احتمال عفونت و التهاب در بارداری بعدی شما افزایش می‌یابد. عفونت در دوران بارداری می‌تواند منجر به التهاب (قرمزی و تورم) در قسمت‌هایی از بدن شما مانند رحم شود. اگر در دوران بارداری به بیماری مانند آندومتریت (التهاب دیواره رحم) مبتلا هستید و قبل از اینکه بدن شما به طور کامل بهبود یابد دوباره باردار شوید، ممکن است در بارداری بعدی دوباره به این بیماری مبتلا شوید. همچنین التهاب ممکن است در پارگی زودرس غشاها (که PPROM نیز نامیده می‌شود) نقش داشته باشد. PPROM زمانی است که کیسه آب اطراف نوزاد قبل از هفته ۳۷ بارداری پاره شده و باعث شروع زایمان می‌شود.
- میکروبیوم واژن (کانال زایمان) به ریکاوری و تنظیم مجدد نیاز دارد. میکروبیوم در واقع گروهی از میکروارگانیسم‌ها است. میکروارگانیسم‌ها (مانند باکتری) موجودات زنده و بسیار کوچکی هستند که برای دیدن آنها به میکروسکوپ نیاز دارید. تحقیقات نشان داده است که میکروبیوم موجود در واژن زن (به نام میکروبیوم واژن) ممکن است در زایمان زودرس نقش داشته باشد. به عنوان مثال، داشتن عفونتی به نام واژینوز باکتریایی بر میکروبیوم واژن تأثیر می‌گذارد که می‌تواند احتمال تولد نوزادی نارس را افزایش دهد. همچنین، میکروبیوم واژن زنانی که نوزاد نارس دارند ممکن است با زنانی که بعد از هفته ۳۷ بارداری زایمان کرده‌اند، متفاوت باشد. این در حالی است که ممکن است حتی یک سال بعد از زایمان، طول بکشد تا میکروبیوم واژن به حالت قبل از بارداری برگردد. بنابراین بارداری بلافاصله بعد از زایمان در این شرایط می‌تواند خطر مشکلاتی مانند زایمان زودرس را در بارداری بعدی شما، افزایش دهد.
مزایای فاصله مناسب بین دو بارداری
اگر به تازگی بچه دار شده‌اید، باید از پزشک یا ماما بخواهید تا شرایط شما را از نظر سلامت ذهنی و جسمی بررسی کند. این کار به شما امکان می‌دهد تا بدانید آیا برای بارداری بعدی آماده هستید یا خیر. مطمئنا شما به تنهایی نمی‌توانید تعیین کنید که آیا آمادگی بارداری مجدد را دارید. بنابراین از پزشک بخواهید تا به شما در تشخیص زمان مناسب فاصله بین دو بارداری به شما کمک کند. زیرا فاصله گذاری مناسب بین بارداری‌ها، مزایای زیادی برای شما و کودکتان به همراه دارد، از جمله:
- زمان کافی برای تمرکز بر روی رشد و تربیت نوزاد یا کودک نوپا فعلی خواهید داشت. وقت گذاشتن برای کودکان مزایای ذهنی و عاطفی مادام العمری برای هر مرحله از زندگی آنها به همراه دارد.
- بدن شما برای تغذیه نوزاد بعدی، آماده‌تر خواهد بود. همان‌طور که می‌دانید جنین تمام مواد مغذی لازم برای رشد را از بدن مادر تغذیه می‌کند. در صورت کمبود این مواد در زمان بارداری، سلامت مادر و جنین به خطر می‌افتد.
- بدن شما زمان کافی دارد تا به حالت عادی خود باز گردد. توجه داشته باشید که بعد از زایمان باید با تغذیه سالم، ورزش و معاشرت، زمانی را برای تمرکز بر روی خود در نظر بگیرید. این کار به شما در حفظ سلامت کلی بدن و همچنین کاهش مشکلات و عوارض بعد از زایمان مانند افسردگی کمک می‌کند.
- با انتخاب بهترین فاصله بین دو بارداری، می‌توانید از احتمال ابتلا به Diastasis Recti یا همان فاصله بین عضلات شکم، جلوگیری کنید. باید بدانید که این شرایط می‌تواند باعث مشکلاتی در انجام کارهای روزمره، درد مزمن در قسمت‌های مختلف بدن و ایجاد برآمدگی زیر ناف شود.
- زمان کافی برای تغذیه نوزاد با شیر خود را دارید. در صورت بارداری مجدد بعد از زایمان، شیردهی به کودک امکان‌پذیر نخواهد بود. این در حالی است که شیر مادر از نظر ارزش غذایی برای سلامت و رشد کودک بسیار مفید است.
- با حفظ فاصله مناسب بین بارداری‌ها، شما از نظر روحی و روانی آمادگی کامل برای رسیدگی به فرزندان خود را خواهید داشت.
آمادگی بدن قبل از بارداری
همان‌طور که اشاره شد، باید پیش از بارداری از نظر سلامت جسمی و روانی آمادگی کامل را داشته باشید. بنابراین بعد از زایمان، علاوه بر تعیین بهترین فاصله بین دو بارداری، باید برای بارداری مجدد این نکات را رعایت کنید:
- به دنبال مراقبت‌های قبل از بارداری باشید. قبل از اقدام برای بارداری، مطمئن شوید که بدن شما در سلامت کامل است و از نظر فیزیکی، عاطفی و ذهنی برای بارداری آماده هستید. انجام یک معاینه قبل از بارداری می‌تواند به شما در تشخیص گزینه‌های سلامتی که باید برای بهبود آن تلاش کنید، کمک کند.
- اسید فولیک مصرف کنید. توصیه اکثر پزشکان به زنانی که قصد باردار شدن دارند، این است که حداقل ۳۰ روز قبل از بارداری، ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک را در روز مصرف کنند. با مصرف اسید فولیک قبل و در طول سه ماهه اول بارداری، می‌توانید احتمال ابتلا کودک به برخی بیماری‌ها مانند اسپینا بیفیدا یا سایر نقایص مادرزادی لوله عصبی، را کاهش دهید.
- وزن خود را کنترل کنید. اگر وزن مناسبی داشته باشید، باردار شدن آسان‌تر خواهد بود. این در حالی است که کمبود وزن می‌تواند منجر به وزن کم نوزاد و همچنین اضافه وزن می‌تواند باعث افزایش وزن او شود. باید بدانید که هر دو موقعیت می‌تواند در ایجاد برخی عوارض و مشکلات در سلامتی مادر و کودک نقش داشته باشد.
- رژیم غذایی خوب و مناسبی داشته باشید. یک رژیم غذایی سالم قبل از بارداری که شامل غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات کم چرب، پروتئین بدون چربی و چربی سالم (مانند دانه‌ها، آجیل و آووکادو) باشد، می‌تواند بدن شما را برای بارداری آماده کند.
- ورزش کنید. نیازی نیست که یک دونده ماراتن یا قهرمان وزنه بردار شوید، اما تناسب اندام می‌تواند به شما کمک کند تا با سهولت بیشتری نوزاد را حمل کرده و به دنیا بیاورید. سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز پیاده‌روی داشته باشید.
- استرس نداشته باشید. خواب کافی و قرار نگرفتن در معرض شرایط استرس‌زا در بارداری بسیار مهم است.
سخن پایانی
اگر جزو زنانی هستید که قصد دارید چند فرزند داشته باشید، باید آگاهی لازم درباره بهترین فاصله بین دو بارداری را داشته باشید. این کار می‌تواند به شما در تجربه بارداری‌هایی راحت و سالم کمک کند. باید بدانید که بدن شما بعد از هر بارداری به ریکاوری و مراقبت لازم برای بازگشتن به حالت عادی نیاز دارد. حالا تصور کنید که بدون انجام این مراقبت‌ها، دوباره باردار شوید. مطمئنا در این شرایط با مشکلات مختلف سلامتی مواجه خواهید شد. همچنین ممکن است خزرات مختلفی سلامتی کودک شما را نیز تهدید کند. بنابراین بهتر است با پزشک خود برای تعیین فاصله مناسب بین دو بارداری و زمان ایده‌آل برای بارداری مجدد مشورت کنید.
منابع