مصرف آویشن در دوران حاملگی، فواید و موارد منع مصرف
آویشن یک گیاه چند ساله منحصر به فرد است. به دلیل خواص مفید در بین افراد زیادی شناخته شده است و به طور موثر برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. استفاده از آن برای زنان باردار توصیه می‌شود. آویشن می‌تواند جایگزین داروهایی شود که مصرف آنها توسط مادران باردار ممنوع است. در این مقاله به بررسی آویشن در دوران آبستنی و اثرات آن می‌پردازیم، با پینو بیبی همراه باشید.
گیاه‌شناسی آویشن
آویشن Thymus گونه‌ای از گیاهان گلدار از خانواده نعناع Lamiaceae است و به صورت بوته‌ای و یا درختچه‌ای رویش پیدا می‌کند. دارای یک پایه چوبی همیشه سبز با برگ‌های سبز خاکستری کوچک، بسیار معطر و خوشه‌هایی از گل‌های بنفش یا صورتی است که در اوایل تابستان ظاهر می‌شوند. آویشن گیاهی است برخی از اعضای جنس آویشن از گیاهان معطر همیشه سبز چند ساله در خانواده نعناع است. آویشن از بستگان جنس پونه کوهی است. آویشن مصارف آشپزی، دارویی و زینتی دارد و گونه‌ای که بیشتر برای مصارف آشپزی کشت و استفاده می‌شود Thymus Vulgaris است.
انرژی غذایی یک دسته آویشن چقدر است؟
آویشن سرشار از مواد معدنی است که برای سلامتی ضروری هستند. برگ‌های آن منبع عالی پتاسیم، کلسیم، آهن، منگنز، منیزیم و سلنیوم است. آویشن حاوی ویتامین A و ویتامین C است. آویشن حاوی ترکیب تیمول است که می‌تواند به کنترل یا خنثی کردن برخی از عفونت‌های باکتریایی، انگلی، قارچی یا ویروسی کمک کند و دارای خواص ضد التهابی است. آویشن را می‌توان به صورت تازه یا خشک برای طعم دادن به غذا یا تهیه چای استفاده کرد. هر وعده ۱۰۰ گرم آویشن شامل:
- ۱۰۱ کیلو کالری (۴۲۳ کیلو ژول)
- پروتئین ۶ گرم
- چربی ۱،۷ گرم
- کربوهیدرات ۲۴ گرم
تاریخچه مصرف آویشن
آویشن بومی منطقه مدیترانه است. آویشن وحشی در شام رشد می‌کند، جایی که ممکن است برای اولین بار در آنجا کشت شده باشد. مصریان باستان از آویشن برای مومیایی کردن استفاده می‌کردند. یونانیان باستان از آن در حمام‌های خود استفاده می‌کردند و آن را به عنوان بخور در معابد خود می‌سوزاندند و معتقد بودند که منبع شجاعت است. گسترش آویشن در سراسر اروپا به خاطر رومیان بوده است، زیرا آنها از آن برای تمیز کردن اتاق‌های خود و دادن طعم معطر به پنیر و لیکور (نوعی نوشیدنی الکلی) استفاده می‌کردند. در قرون وسطی اروپا، این گیاه برای کمک به خواب و دفع کابوس‌ها در زیر بالش قرار می‌گرفت. در این دوره، زنان اغلب به شوالیه‌ها و جنگجویان هدایایی می‌دادند که شامل برگ‌های آویشن نیز می‌شد، زیرا اعتقاد بر این بود که این هدایا برای حامل آن شهامت می‌آورد. آویشن همچنین در قدیم به عنوان بخور استفاده می‌شد و در هنگام تشییع جنازه روی تابوت‌ها قرار می‌گرفت، زیرا قرار بود عبور به زندگی بعدی را تضمین کند.
ویژگی‌های مفید گیاه آویشن
این گیاه دارای طیف وسیعی از اثرات بر روی بدن است. در میان آنها می‌توان به خواص ادرارآوری، خلط آوری، ضد انگل و ضد درد اشاره کرد. آویشن حاوی مقدار زیادی اسانس و ویتامین است. این گیاه همچنین به دلیل توانایی آن در تقویت سیستم ایمنی بدن، که برای زنان باردار بسیار مهم است، حائز اهمیت می‌شود. ویتامین‌هایی موجود در آویشن، بدن مادر باردار را با مواد مغذی و عناصر کمیاب اشباع می‌کنند. همچنین این گیاه دارای خاصیت آرام بخشی است که تأثیر مفیدی بر سیستم عصبی دارد و به تلطیف و کنترل احساسات عاطفی بانوی باردار کمک می‌کند. آویشن در بهبود بیماری‌هایی مانند:
- آنژین
- ورم لوزه
- آترواسکلروز
- فشار خون بالا
- نقرس
- کم خونی
- اختلالات خواب
- هموروئید
- سیستیت (عفونت مثانه)
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
آویشن همچنین به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و رفع نفخ کمک می‌کند. این گیاه ابزار خوبی برای درمان وابستگی به الکل در نظر گرفته می‌شود. استفاده از دم کرده و جوشانده آویشن به کاهش میل به نوشیدنی‌های حاوی الکل کمک می‌کند. این گیاه به درمان بیماریهای پوستی مانند اگزما و گال نیز کمک می‌کند. در این مورد از دم کرده آویشن به صورت حمام‌های درمانی و به صورت خارجی استفاده می‌شود.
آیا خوردن آویشن در دوران بارداری فوایدی دارد؟
مقدار کمی آویشن برای اکثر زنان باردار مشکلی ایجاد نمی‌کند. در واقع، خوردن آویشن در دوران بارداری فوایدی نیز دارد. فواید مصرف آویشن در دوران بارداری عبارت است از:
- جایگزین نمک: هنگام پخت و پز می‌توان از آویشن تازه یا خشک به عنوان جایگزین نمک برای کمک به کاهش مصرف نمک استفاده کرد. نمک بیش از حد در دوران بارداری می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود که می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.
- ضد التهاب و مسکن: آویشن دارای خواص ضد التهابی است و یک مسکن طبیعی محسوب می‌شود. مصرف آویشن می‌تواند به تسکین دردهای رایج در دوران بارداری کمک کند.
- پشتیبانی تنفسی: آویشن سرکوب کننده طبیعی سرفه است. آویشن سال‌هاست که به عنوان یک درمان خانگی برای سرفه، بیماریهای تنفسی و برونشیت استفاده می‌شود. طب مکمل و جایگزین از آویشن به صورت چای و رایحه درمانی برای درمان بیماریهای دستگاه تنفس استفاده کرده است. برخی تحقیقات در مورد تاثیر آویشن بر سیستم تنفسی وجود دارد، اما برای دانستن این که آویشن تا چه حد بر بیماریهای دستگاه تنفسی موثر است به مطالعات بیشتری نیاز است. یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۳ میلادی یک اسپری بینی حاوی عصاره‌ای مبتنی بر آویشن به نام تیمول را روی ۱۸ فرد سالم با عملکرد طبیعی ریه آزمایش کرد. آنها قبل و بعد از استنشاق کمی کپسایسین از اسپری بینی استفاده کردند که به طور طبیعی باعث سرفه آنها می‌شد. افراد مورد آزمایش در مقایسه با اسپری آب شور یا دارونما، هنگام استفاده از اسپری تیمول کمتر سرفه می‌کردند. برای بررسی این نتایج به مطالعات بزرگتری نیاز است. ترکیبات موجود در آویشن – به ویژه تیمول و کارواکرول – ممکن است به کاهش احتقان قفسه سینه نیز کمک کند و محققان در حال مطالعه هستند تا دریابند که آیا آویشن، در مقادیری که از غذا یا چای دریافت می‌کنید، می‌تواند این اثربخشی را داشته باشد یا خیر. بنابراین اگر در دوران بارداری دچار تنگی نفس می‌شوید شاید ایده بدی نباشد مصرف آویشن یا اسپری آویشن را زیر نظر پزشک خود شروع کنید.
- کنترل ضربان قلب: آویشن دارای پتاسیم و کلسیم است که جزء مهم سلول‌ها و مایعات بدن است و ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند. پتاسیم برای زنان باردار حیاتی است زیرا به انقباضات عضلانی کمک می‌کند. یک زن باردار به ۲۵۰۰ -۲۹۰۰ میلی‌گرم پتاسیم در روز نیاز دارد و هر قاشق غذاخوری آویشن ۳۵ میلی گرم پتاسیم دارد.
- رشد اندام‌ها، استخوان‌ها، پوست و بینایی کودک: ویتامین A برای رشد اندام‌ها، استخوان‌ها، پوست و بینایی کودک ضروری است. یک زن باردار به ۲۵۰۰ واحد بین المللی ویتامین A در روز نیاز دارد. یک قاشق غذاخوری آویشن دارای ۱۶۳ واحد بین المللی ویتامین A است.
- تقویت سیستم ایمنی و محافظت در برابر آسیب سلولی: ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی و محافظت در برابر آسیب سلولی کمک می‌کند. همچنین برای تولید کلاژن، که برای رشد استخوان‌ها، دندان‌ها و عروق خونی حیاتی است، ضروری می‌باشد. یک زن باردار حداقل به ۶۰ میلی‌گرم ویتامین C در روز نیاز دارد. هر قاشق غذاخوری آویشن ۲،۱۵ میلی گرم ویتامین C دارد.
- خواص ضد میکروبی: یک مطالعه نشان می‌دهد که اسانس آویشن و تیمول خالص (استخراج شده از آویشن) ممکن است به ضد عفونی کپک و قارچ کمک کند. تیمول یک ماده فعال در برخی از آفت کش‌ها است. در یک مطالعه مشخص شد اسانس آویشن حدود ۳ برابر بیشتر از اسپری‌های آفت کش بر از بین بردن قارچ و کپک موثر است. بنابرین در دوران بارداری که استفاده از آفت‌کش‌ها و اسپری‌های حشره‌کش بسیار چالش برانگیز و عموماً خطرناک است استفاده از اسپری آویشن می‌تواند روش موثری برای دور کردن حشرات در دوران بارداری باشد.
- کمک به بهبود بیماریهای پوستی: آویشن دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و ممکن است به بهبود و درمان مشکلات پوستی کمک کند. ممکن است آویشن به خلاص شدن از شر عفونت‌های باکتریایی کمک کند و در عین حال برای کاهش التهاب نیز مفید است. در نتیجه، می‌تواند به کاهش و تسکین تحریک و التهاب در شرایطی مانند اگزما و آکنه کمک کند.
- دافع حشرات طبیعی: روغن آویشن ممکن است به دفع حشرات مانند پشه کمک کند. روغن موجود در آویشن، تیمول، اغلب به عنوان یک ماده فعال در دافع حشرات استفاده می‌شود. بنابراین اگر در دوران بارداری قصد دارید به مسافرت بروید بد نیست یک شیشه روغن آویشن به همراه داشته باشید تا در صورت اقامت در محیط باز یا جایی که حشرات زیادی دارد بدن خود را از گزند حشرات دور نگه دارید.
- سلامت دستگاه گوارش: در مطالعات تجربی روی موش‌ها، نشان داده شد که ترکیبات استخراج شده از روغن آویشن به محافظت از پوشش معده در برابر زخم‌ها و افزایش لایه‌های مخاطی محافظ معده کمک می‌کند و در محافظت از پوشش معده در برابر اسید نیز موثر و مفید است اما اثرات آویشن بر روی سیستم گوارش در انسان هنوز به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین تحقیقات بیشتری در این خصوص مورد نیاز است.
- خواص ضد میکروبی: عصاره آویشن برای کمک به ایمنی و ضدعفونی کردن مواد غذایی نیز موثر است زیرا در دوران بارداری استفاده از مواد غذایی سالم بسیار حائز اهمیت است. مواد غذایی که تا حد امکان ارگانیک باشند و همچنین برای ضدعفونی آنها بتوان از مواد طبیعی گیاهی استفاده کرد در صدر لیست مصرف در دوران بارداری قرار دارند.
- فشار خون: مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد که آویشن قادر به افزایش فشار خون است. این به طور ناگهانی اتفاق نمی‌افتد، بلکه به تدریج رخ می‌دهد. از این نظر، شما نمی‌توانید بلافاصله متوجه مشکل شوید و فشار خون بالا به یک عارضه جدی بارداری تبدیل خواهد شد. حتی پس از ترک کامل چای بر پایه آویشن، فشار به آرامی و برای مدت طولانی به حالت عادی باز می‌گردد. بنابراین، نوشیدنی مبتنی بر آویشن برای زنان مستعد فشار خون ممنوع است. تعیین تأثیر احتمالی این گیاه بر فشار خون یک زن باردار، دشوار است. همان طور که گفتیم آویشن می‌تواند باعث رشد آهسته اما پیشرونده فشار خون شود و منجر به مشکلاتی در دوره بارداری شود. آویشن یک داروی طبیعی است که فواید زیادی دارد و در درمان تعدادی از بیماری‌ها موثر است. اما زنان باردار قبل از استفاده از آن باید با پزشک مشورت کنند. این به جلوگیری از اثرات منفی مواد تشکیل دهنده آویشن بر روی بدن مادر و جنین کمک می‌کند.
آیا می‌توانم در دوران بارداری چای آویشن بنوشم؟
چای آویشن یک دمنوش گیاهی است که از برگ‌های گیاه آویشن تهیه می‌شود. طعم لطیفی دارد و می‌توان آن را گرم یا سرد میل کرد. هیچ مطالعه قطعی در مورد بی‌خطر بودن چای آویشن در دوران بارداری وجود ندارد، اما به طور کلی مصرف آن در حد اعتدال بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. مانند هر چای گیاهی، قبل از مصرف چای آویشن در دوران بارداری با یک متخصص تماس بگیرید، زیرا برخی از گیاهان می‌توانند در مقادیر زیاد مضر باشند. چای آویشن با توجه به برخی ویژگی‌های مصرف آن برای زنان باردار مفید است. در سه ماهه اول چنین نوشیدنی می‌تواند بسیار مفید باشد. مواد موجود در ترکیب آن، عوامل بیماری‌زا را سرکوب می‌کند و باعث پیشگیری از بیماریهای عفونی و ویروسی می‌شود.
آیا روغن آویشن در دوران بارداری بی‌خطر است؟
روغن آویشن از برگ‌ها و گل‌های گیاه آویشن استخراج می‌شود. عطری قوی و تند دارد و به دلیل خواص دارویی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن آویشن نباید در دوران بارداری بیش از حد استفاده شود زیرا می‌تواند در مقادیر زیاد مضر باشد. روغن آویشن همچنین گاهی اوقات می‌تواند باعث تحریک پوست، واکنش‌های آلرژیک و حالت تهوع شود. به طور کلی، آویشن در مقادیر کم در دوران بارداری بی‌خطر است و حجم کم آن همراه با غذا به عنوان ادویه معمولاً خطرناک نیست، اما باید از مصرف آن در دوزهای زیاد اجتناب شود. اگر باردار هستید و قصد دارید از آویشن در دوزهای زیاد استفاده کنید، لطفاً ابتدا با متخصص خود صحبت کنید.
مصرف آویشن و رابطه آن با سقط جنین
اگر زنی تهدید به سقط شود، آویشن قابل مصرف نیست. این باعث ایجاد هیپرتونوس رحم می‌شود. در مراحل اولیه این عارضه می‌تواند باعث از بین رفتن حاملگی یا سقط جنین شود. اگر زنی قبل از بارداری دمنوش آویشن ننوشیده است، در دوران بارداری باید با احتیاط از آن استفاده کرد. بدن یک زن باردار به شدت به مواد جدید واکنش نشان می‌دهد. بنابراین، پیش بینی واکنش بدن دشوار است. اما شستشوی دهان و گلو با اسپری گیاهان، با ARVI، آسیبی نخواهد داشت.
در سه ماهه دوم و سوم بارداری، خانم‌ها بهتر است آویشن را از برنامه غذایی خود حذف کنند. واقعیت این است که آویشن می‌تواند عامل افزایش فشار خون باشد و این امر هم روی مادر و هم روی کودک تأثیر منفی می‌گذارد. آویشن همچنین دارای خواص ادرارآور است که بار کلیه‌ها را افزایش می‌دهد. زنان باردار می‌توانند مانند سه ماهه اول دم کرده آویشن را غرغره کنند اما خوردن آن مجاز نیست. این روش باعث کاهش درد و تسکین التهاب در گلو می‌شود.
موارد منع مصرف آویشن
آویشن، با وجود تمام ویژگی‌های مثبت، برای تعدادی از افراد موارد منع مصرف دارد. بنابراین، قبل از شروع نوشیدن چای گیاهی، مادر باردار باید با پزشک خود مشورت کند. از جمله موارد منع مصرف این گیاه عبارت هستند از:
- افراد دارای فشار خون بالا
- افراد مبتلا به بیماریهای تیرویید
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد دارای مشکلات سیستم قلبی – عروقی
- بیماری کلیوی
- اشخاص مستعد واکنش‌های آلرژیک
مصرف مقدار زیادی نوشیدنی بر پایه آویشن می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ در خانم باردار شود. بنابراین به بانوان باردار توصیه می‌شود دمنوش آویشن با غلظت کم (رقیق)، به مقدار کم و بیش از ۲ بار در هفته مصرف نشود.
چگونه آویشن را در رژیم غذایی بگنجانیم و شرایط استفاده از آن
یک نوشیدنی معطر مبتنی بر آویشن باید برای یک زن باردار تنها پس از مشورت با پزشک و با رعایت قوانین خاص مصرف استعمال شود. بهتر است آویشن را همراه با سایر عرقیجات و جوشانده‌های گیاهان دارویی استفاده نکنید. عصار خالص آویشن را مصرف نکنید زیرا عصاره گیاه دارای غلظت بالایی از مواد موثره است که می‌تواند بر سلامت یک زن باردار تأثیر منفی بگذارد. به طور کلی بهتر است بانوان هنگام مصرف آویشن به موارد زیر توجه داشته باشند:
- مادران باردار بهتر است دمنوش آویشن رقیق بنوشند.
- بعد از صرف غذا یک نوشیدنی آویشن مصرف کنید.
- یک لیوان آب جوش ¼ قاشق چای خوری آویشن را بریزید و بگذارید یک الی ۲ دقیقه دم بکشد.
- روزی یک تا ۲ بار در هفته یک فنجان دمنوش آویشن بنوشید.
- بهتر است نوشیدنی ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب نوشیده شود چرا که به بهود یک خواب آرام کمک می‌کند و برای استراحت خوب شبانه مفید است.
- اگر پزشک مصرف چای آویشن را به خانم باردار توصیه نمی‌کند، نباید توصیه‌های متخصص را نادیده بگیرید. این نوشیدنی اثر قوی دارد و باید با احتیاط مصرف شود.
دم کرده و جوشانده آویشن
دم کرده و جوشانده گیاهان دارویی برای غرغره کردن و استفاده خارجی به صورت لوسیون استفاده می‌شود. آویشن دارای اثر التیام بخش، ضد عفونی کننده و ضد درد است. برای درد مفاصل و ماهیچه‌ها، مقداری آب جوش را روی گیاه آویشن ریخته، دم کرده و فشرده کنید. آویشن بخار پز و فشرده شده را به صورت کمپرس در مناطق دردناک استفاده کنید. هنگام تحریک پوست، اگزما، از حمام‌های مبتنی بر آویشن استفاده کنید. برای این کار ۳ قاشق غذاخوری آویشن را با ۶ فنجان آب جوش به مدت یک ساعت دم کنید. از عصاره بدست آمده بای ماساژ پوست استفاده کنید، این دم کرده خاصیت ضد عفونی کننده دارد. پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد، تحریک و التهاب را از بین می‌برد.
از دم کرده آویشن برای غرغره کردن نیز می‌توانید ۳ الی ۴ بار در روز استفاده کنیدد. برای تهیه آن ۲ قاشق غذاخوری آویشن را با یک لیوان آب جوش به مدت یک ساعت دم کنید و از عصاره بدست آمده برای غرغه کردن و شستشوی دهان و گلو استفاده کنید. این کار به رفع تنگی نفس بارداری نیز کمک می‌کند. چنین روش‌هایی برای مادران آینده بی‌خطر تلقی می‌شوند و می‌توانند با مشکلات رایج باردرای که اغلب در زنان باردار یافت می‌شوند مقابله کنند.
تداخل آویشن با داروها
آویشن با بسیاری از داروها تداخل شدیدی دارد. این مسئله برای زنان بارداری که تصمیم به استفاده از دمنوش آویشن به عنوان مکمل درمان اصلی دارند بسیار حائز اهمیت است. بنابراین باید قبل از شروع مصرف نظر پزشک خود را جویا شوند. به یاد داشته باشید گیاهان دارویی می‌توانند اثرات برخی داروها را تقویت یا کاهش دهند. بنابراین، نتیجه درمان با انتظارات متفاوت خواهد بود و اثربخشی اقدامات درمانی حاصل نخواهد شد. بدتر از آن ممکن است آویشن، در واکنش با داروها، باعث مسمومیت بدن شود. این وضعیت هم برای زنان باردار و هم برای جنین خطرناک است.
سخن آخر
آویشن یک گیاه پرخاصیت و قوی است. عصاره این گیاه بسیار قوی و سرشار از مواد موثره است لذا مصرف آن در دوران بارداری باید با احتیاط و بسیار با دقت انجام شود. بهتر است بانوان بارداری از دمنوش این گیاه به صورت رقیق و فقط یک الی دو بار در هفته استفاده کنند. غرغره کردن دمنوش آویشن برای رفع التهاب و خس خس سینه مناسب است اما در مورد هر گونه مصرف آویشن چه به صورت پورد روی غذا، چه به صورت روغن، اسپری یا دمنوش حتماً باید با پزشک مشورت شود چرا که ممکن است مصرف آویشن با داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد و یا برای برخی بانوان باردار موارد منع مصرف داشته باشد.