مراقبت از پوست نوزاد؛ بایدها و نبایدها برای حفظ سلامت پوست نوزاد
پوست یک سد دفاعی در برابر ورود میکروب و باکتری به بدن است از اینرو مراقبت از آن، اهمیت ویژه‌ای دارد. پوست نوزادان بسیار حساس و لطیف است. یکی از وظایف والدین مراقبت از پوست نوزاد است. انتخاب شوینده‌های مناسب و فاقد مواد شیمیایی مضر، روش‌های تمیز نگهداشتن پوست، نحوه استحمام، انتخاب پوشک و دستمال مناسب و به طور کلی نکات مربوط به محافظت و مراقبت از پوست نوزادان در این مقاله گردآوری و تدوین شده است تا تیم پینو بیبی به دغدغه شما والدین عزیز در این مورد نیز پاسخ درخور و جامع داده باشد.
نوزدان بدن حساسی دارند. پوست لطیف نوزاد در برابر کوچک‌ترین محرک واکنش نشان می‌دهد. مراقبت از پوست نوزادان یک وظیفه مهم والدین است. پوست علاوه بر این که وظیفه محافظت از بدن را به عهده دارد بر زیبایی افراد نیز تأثیر بسزایی دارد. پوست شاداب و سالم، چهره را بشاش و پرفروغ می‌کند. بنابراین لازم است تا از همان ابتدای تولد والدین با رعایت نکات بهداشتی و اصول حفاظتی از پوست فرزند دلبند خود مراقبت کنند تا فرزندشان در بزرگسالی نیز پوست سالم و شادابی داشته باشد. گرچه شاید روش‌های مراقبت از پوست نوزاد پیچیده به نظر برسد اما باید گفت رعایت چند نکته ساده و کم خرج می‌تواند به شما در مراقبت از پوست حساس نوزادتان کمک کند.
بایدها و نبایدهای مراقبت از پوست نوزاد
پوست نوزاد بسیار حساس و لطیف است و مانند سایر ارگان‌های بدن نوزاد هنوز به طور کامل با شرایط محیط خارج از رحم وفق پیدا نکرده است. پوست نوزاد مستعد عفونت و بثورات جلدی است از اینرو باید در مورد هر آنچه که با پوست نوزاد سر و کار دارد حساس بود. اولین مسئله انتخاب لباس مناسب برای نوزادان است. تا جایی که امکان دارد لباس‌های نخی و الیاف طبیعی برای نوزاد تهیه کنید. لباس نو را قبل از استفاده حتماً یکبار بشویید. مراقب باشید تا لیبل و تگ‌های روی لباس را به دقت جدا کنید. از پوشاندن لباس‌های بسیار تنگ به نوزاد خودداری کنید. برای شست‌وشو لباس نوزاد از مواد شوینده مرغوب استفاده کنید و هرگز لباس نوزاد را با لباس سایر افراد خانواده در ماشین لباس‌شویی نریزید. حتی توصیه می‌شود برای شست‌وشو لباس نوزاد در ماشین لباس‌شویی حتماً ماشین لباس‌شویی را ضدعفونی کنید. اگر لباس نوزاد آغشته به مدفوع است هرگز این لباس را با سایر لباس‌های نوزاد در ماشین لباس‌شویی قرار ندهید. ابتدا آثار مدفدع را از لباس پاک کنید و لباس را آبکشی نمایید سپس برای برطرف شدن لکه، لباس را داخل ماشین لباس‌شویی قرار دهید.
از تماس اطرافیان به خصوص افراد غریبه با پوست نوزاد جلوگیری کنید. در مکان‌های شلوغ مراقب تماس پوست نوزاد با اجسام اطراف باشید. در موقع در آغوش کشیدن نوزاد حتماً از تمیزی لباس خود مطمئن شوید. هرگز زمانی که از بیرون به منزل می‌آیید و یا لباس کار بر تن دارید نوزاد را در آغوش نگیرید. اجسام و وسایل نوزاد را به طور مرتب، تمیز و ضدعفونی کنید. همواره لباس تمیز تن نوزاد کنید و ملافه و پتو نوزاد را مرتباً بشویید. در شست‌وشوی ملافه و لباس از مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده زیاد استفاده نکنید و آبکشی لباس و ملافه نوزاد را با وسواس فراوان انجام دهید. اگر از ماشین لباس‌شویی برای شست‌وشو استفاده می‌کنید حتماً از گزینه آبکشی اضافه برای البسه و ملزومات مراقبت از نوزاد استفاده کنید تا مطمئن باشید اثری از مواد شوینده روی لباس نوزاد نیست.
تا ۶ ماهه اول تولد، نوزاد را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید. بهتر است همواره از لباس‌های آستین‌دار و شلوار برای پوشاندن پوست نوزاد استفاده کنید.
در انتخاب محصولات بهداشتی و شوینده حساس باشید
همیشه در انتخاب محصولات شوینده و بهداشتی به علامت استاندارد و سیب سلامت محصولات و نشان‌های مربوط به سلامت و ایمنی محصول دقت کنید. گاهی برخی محصولات بسته‌بندی جذابی دارند اما محصول باکیفیت و ایمنی نیستند. لیبل مواد تشکیل‌دهنده محصول را با دقت و وسواس بررسی کنید. محصولات برندهای مختلف را از حیث مواد تشکیل‌دهنده به دقت ارزیابی کنید. فراموش نکنید پوست نوزاد بسیار حساس است اگر محوصلات یک برند روی پوست نوزاد اثر منفی داشت خرید از آن برند را متوقف کنید و برند دیگری را امتحان کنید. معمولاً برندهای معتبر هرگز برای پوست نوزاد ایجاد حساسیت و بثورات جلدی نمی‌کنند و در تهیه آن‌ها از مواد مرغوب استفاده می‌شود همانطور که پینو بیبی استفاده از مواد اولیه مرغوب را رسالت خویش قرار داده است.
در ادامه برخی محصولات بهداشتی مربوط به نوزدان را با هم بررسی می‌کنیم تا شما والدین محترم در انتخاب این محصولات هوشیارتر عمل کنید. به طور کلی وجود مواد شیمیایی در محصولات بهداشتی بزرگترین چالش استفاده از این محصولات است. تماس مواد شیمیایی با پوست موجب درماتیت پوستی و واکنش‌های آلرژیک در نوزادان می‌شود. بهتر است به هنگام خرید محصولات بهداشتی به نکات زیر توجه داشته باشید:
محصولات فاقد پاربن:
پارابن‌ها مواد شیمیایی هستند که به عنوان نگهدارنده در شامپو بدن و سر، شوینده‌ها و مواد پاک‌کننده وجود دارند. پارابن‌ها موجب تحریک پوست و بروز واکنش‌های آلرژیک در نوزادان می‌شوند.
محصولات فاقد فرمالدئید:
فرمالدئید نیز یک ماده شیمیایی که اساساً برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها در مواد شوینده به کار گرفته می‌شود اما این ماده می‌تواند منجر به بروز آلرژی و تحریک پوست نوزاد شود. همچنین فرمالدئید برای سیستم ایمنی نیز مضر است.
محصولات فاقد سولفات:
اگر لیبل تکشیل‌دهنده مواد روی شوینده‌ها را مطالعه کرده باشید حتماً با ترکیب سدیم لورت سولفات یا سدیم لوریل سولفات مواجه شدید. ترکیبات سولفات می‌تواند باعث تحریک ریه، چشم و پوست نوزاد شود. ترکیبات سولفات بسیار قوی هستند و مصرف آن‌ها ممکن است چربی‌های طبیعی پوست نوزاد را نیز از بین ببرد. از بین رفتن چربی پوست موجب خشکی پوست می‌شود و همچنین عملکرد سد دفاعی پوست در برابر میکروب و باکتری را مختل می‌کند. تمامی شامپوهای کودک پینو بیبی فاقد سولفات هستند.
محصولات فاقد عطر و بو:
این که نوزاد بوی خوش و مطبوع داشته باشند برای همه والدین جذاب است اما فراموش نکنید عطرها می‌توانند باعث بروز حساسیت‌های آلرژیک، مشکلات تنفسی و درماتیت پوستی شوند. در انتخاب محصولات آروماتیک برای نوزادان بسیار حساس باشید.
محصولات فاقد رنگ مصنوعی:
با توجه به اینکه رنگ‌ها به دنیای اطراف ما زیبایی می‌بخشند بسیاری از والدین در انتخاب محصولات شوینده به سراغ محصولاتی می‌روند که رنگارنگ‌تر هستند. متاسفانه رنگ‌های به کار رفته در محصولات بهداشتی عموماً شیمیایی و مضر هستند. این رنگ‌ها عموماً حاوی سرب هستند که بشدت برای نوزاد خطرناک است. این مواد شیمیایی نیز می‌توانند سلامت پوست نوزاد را به مخاطره بیاندازند.
ما به شما پیشنهاد می‌کنیم برای حفظ سلامت و لطافت پوست نوزاد خود از شامپو و شوینده پینو بیبی که هایپوآلرژنیک هستند استفاده کنید.
مراقبت از بند ناف و بهداشت آن در نوزادان
یکی از مهم‌ترین نکات مراقبت از پوست نوزادان مربوط به چند هفته اول تولد نوزاد می‌شود. بعد از تولد تا مدتی زائده‌ای به نام بند ناف روی شکم نوزاد وجود دارد که به مرور خشک می‌شود و می‌افتد. تمیز کردن این ناحیه از پوست نیاز به دقت بیشتری دارد. برای تمیز کردن پوست شکم و اطراف ناف باید مراقب بود تا بند ناف کشیده نشود و از دستکاری کردن بند ناف باید جداً پرهیز کرد. بهتر است اطراف ناف را با یک پارچه نرم و تمیز به آرامی نظافت کرد و این ناحیه را خشک نگه داشت. از زدن پماد و مالیدن ژل به اطراف بند ناف خودداری کنید. نیازی به ضدعفونی کردن ناحیه بند ناف و اطراف آن نیست. توجه داشته باشید که بند ناف در برخی نوزاد ممکن است تا سه هفته باقی بماند پس برای کنده شدن آن اصلاً عجله نکنید. بند ناف به طور طبیعی و خودبه‌خودی خشک می‌شود و از بدن نوزاد جدا خواهد شد. اگر به هنگام تمیز کردن ناحیه شکم متوجه التهاب، قرمزی پوست، ترشحات بد بو و یا خونریزی شدید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنید. در صورت عفونت بند ناف علاوه بر مخاطرات خاص خود ممکن است باعث بدشکل شدن ناحیه ناف نوزاد و به خطر افتادن سلامت پوست نوزاد شود.
بیشتر بخوانید: چه زمانی بند ناف نوزاد می افتد؟
نوع پوست نوزاد خود را بشناسید
همانطور که رنگ پوست افراد با هم متفاوت است، جنس و نوع پوست افراد نیز با هم اختلاف دارد. به طور کلی پزشکان پوست را به ۵ نوع طبقه‌بندی می‌کنند:
- پوست معمولی
- پوست خشک
- پوست چرب
- پوست مختلط
- پوست ترکیبی
برای حفظ سلامت پوست نوزاد لازم است ابتدا نوع پوست به درستی تشخیص داده شود. در هفته‌های اول تولد شناسایی نوع پوست نوزاد کار چندان آسانی نیست اما والدین به مرور و در اثر تماس پوست نوزاد و واکنش‌های پوست به مواد بهداشتی مختلف رفته‌رفته با جنس و نوع پوست نوزاد آشنا می‌شوند اما اگر شناسایی جنس و نوع پوست نوزاد برای شما مقدور نیست مراجعه به یک پزشک متخصص پوست می‌تواند به شما در انتخاب محصولات متناسب با جنس پوست دلبندتان کمک کند. هر نوع پوستی مراقبت‌های ویژه خود را می‌طلبد به عنوان مثال اگر پوست نوزاد شما بسیار خشک است استفاده از مرطوب‌کننده مناسب جزو اولویت‌های مراقبت از نوزاد خواهد بود.
پوست نوزاد خود را تمیز نگه دارید تا به سلامت پوست کمک کنید
تمیز نگهداشتن و رعایت بهداشت اولین گام در راه مراقبت از پوست حساس و لطیف نوزاد است. جدا از برنامه استحمام نوزاد، برنامه روزانه‌ای برای تمیز نگهداشتن پوست نوزاد داشته باشید. دست‌ها و صورت نوزاد که معمولاً زیر لباس نیستند را با دستمال مرطوب به آرامی پاک کنید در انجام این کار افراط نکنید. لزومی ندارد حتماً از دستمال‌های مرطوب صنعتی استفاده کنید می‌توانید یک پارچه نخی را مرطوب کنید و قسمت‌های مختلف بدن نوزاد را با آن پاک کنید. برای هر بخش از بدن از یک دستمال استفاده کنید و از دستمالی که برای تمیز کردن دست‌ها استفاده کرده‌اید برای تمیز کردن صورت استفاده نکنید. به هنگام تمیز کردن صورت مراقب قسمت‌های حساس اطراف چشم‌ها و لب باشید. از استحمام هر روره نوزاد خودداری کنید. نوزادان پوست حساسی دارند و تماس هر روزه با مواد شوینده پوست آن‌ها را آسیب‌پذیر خواهد کرد. هفته‌ای ۳ الی ۴ بار استحمام برای نوزادان کافی است. زمان استحمام را نیز کوتاه کنید و نوزاد را برای مدت طولانی در حمام نگه ندارید. در مصرف شوینده‌ها به خصوص شوینده‌های ضدباکتری زیاده‌روی نکنید. این نوع شوینده‌ها پوست نوزاد را خشک می‌کنند. بعد از حمام و برای خشک کردن پوست نوزاد از یک حوله نرم و سفید استفاده کنید. هرگز حوله را روی پوست نوزاد نکشید و فقط نوزاد را حوله پیچ کنید. اگر قسمتی از بدن نوزاد هنوز مرطوب است حوله را روی ناحیه مربوطه بگذارید و بردارید و با برداشتن و گذاشتن مکرر حوله قسمت‌های مختلف بدن نوزاد را کاملاً خشک کنید. حوله را روی پوست نوزاد فشار ندهید و به آرامی با پوست لطیف نوزاد رفتار کنید.
شما می‌توانید برای سهولت در تمیز نگه داشتن پوست نوزاد و رعایت سلامت پوست از دستمال مرطوب پینو بیبی که فاقد الکل است استفاده کنید. دستمال مرطوب پینو بیبی هایپوالرژنیک است و از حساسیت پوست نوزاد شما جلوگیری می‌کند.
استفاده از پودر بچه و بایدها و نبایدهای آن
استفاده از پودر بچه یکی از رایج‌ترین روش‌های مراقبت از پوست نوزادان است. پودر بچه جزو پرطرفدارترین محصولات مراقبت از پوست نوزادان و کودکان است اما در استفاده از این پودر نیز باید دقت کرد. اولین نکته انتخاب یک برند معتبر است که در تولید پودر از مواد اولیه باکیفیت استفاده کند. به نکاتی که پیشتر در خصوص انتخاب مواد شوینده و بهداشتی گفته شد دقت کنید. توصیه می‌شود از پودرهایی استفاده کنید که شامل عصاره غلات و گیاهان هستند. در مصرف پودر افراط نکنید. به خصوص از پودر زدن زیاد به کشاله ران امتناع کنید. باقی ماندن پودر لای چین‌های پوست نوزاد ممکن باغث ایجاد حساسیت و درماتیت پوستی شود. بعد از استحمام اجازه دهید پوست نوزاد به آرامی خشک شود و برای خشک کردن پوست از پودر استفاده نکنید. برخی پودرها حاوی مواد آروماتیک و معطر هستند بهتر است از این پودرها استفاده نکنید.
انتخاب پوشک و دستمال مناسب نوزاد
همانطور که دقت در انتخاب لباس برای نوزادان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتخاب در نوع پوشک نیز بسیار حائز اهمیت است. پوشک در تماس مستقیم با پوست نوزاد است و اگر جنس پوشک با پوست نوزاد سازگار نباشد موجب بروز واکنش‌های آلرژیک روی پوست نوزاد خواهد شد و نوزاد را کلافه خواهد کرد. اگر پوست نوزاد به یک نوع پوشک واکنش نشان داد دیگر از آن نوع پوشک استفاده نکنید و برند دیگری را امتحان کنید. پوشک را متناسب با جثه نوزاد انتخاب کنید. پوشک بزرگتر از سایز نوزاد موجب می‌شود مدفوع از لای پوشک به پاهای نوزاد نشت کند و موجب عفونت و التهاب پوست نوزاد شود. پوشک کوچک نیز ممکن است روی پای نوزاد رد بیاندازد و موجب عرق سوختگی پای نوزاد شود و سبب بروز عارضه‌ای به نام راش پوشک شود. پوشک نوزاد را زود به زود عوض کنید و اجازه ندهید مدفوع و ادرار برای مدت زیادی در تماس با پوست نوزاد باشد. در انتخاب دستمال و حوله برای نوزاد نیز به جنس آن‌ها دقت کنید. از دستمال‌ها و حوله‌های نرم و سفید استفاده کنید.
تغییر رنگ پوست نوزادان را جدی بگیرید
به هنگام نظافت نوزاد به پوست نوزاد دقت کنید. هرگونه تغییر رنگ در پوست نوزاد باید جدی گرفته شود. این تغییر رنگ شاید نشانه یک بیماری در بدن نوزاد باشد. قرمز شدن پوست و اگزما نشانه حساسیت به یک نوع از محصولاتی است که برای نوزاد استفاده می‌کنید. اگر در خانواده سابقه اگزما، آسم و حساسیت‌های آلرژیک وجود دارد حتماً در این خصوص با یک پزشک مشورت کنید. در صورت وجود هر گونه آکنه، میلیا و بثورات جلدی با متخصص اطفال مشورت کنید.
چگونه پوست نوزاد را مرطوب کنیم؟
پوست نوزادان مستعد خشکی است پس بهتر است برای حفظ رطوبت پوست از لوسیون‌ها و مرطوب‌کننده‌های مخصوص نوزادان استفاده کنید. سراغ لوسیون‌های بسیار معطر و یا ضدباکتری نروید. دقت کنید لوسیون نوزاد فاقد الکل، فتالات، سولفات، پارابن و رنگ باشد. برای جلوگیری از خشکی پوست نوزادان می‌توانید از روغن‌های گیاهی نیز استفاده کنید. فقط دقت کنید پوست نوزاد بیش از حد چرب نشود.
از کوتاه کردن ناخن‌های نوزاد غافل نشوید
برخی والدین گمان می‌کنند رشد ناخن در نوزاد کند است و نیازی به کوتاه کردن ناخن نوزادان نیست. اما ناخن‌های نوزادان گرچه کوچک و نازک هستند اما بشدت تیز می‌باشند. نوزادان ممکن است روی پوست خود خراش ایجاد کنند بنابراین لازم است تا مرتب ناخن‌های نوزادان چک شود و اگر بلند بود، با یک ناخن‌گیر مخصوص نوزاد، آن‌ها را کوتاه کرد. مراقب باشید ناخن نوزاد را خیلی از ته نگیرید. همچنین مراقب باشید تا ناخن را به صورت یکنواخت کوتاه کنید چرا که ممکن است سر ناخن را ناخواسته تیز کنید و منجر به خراش پوست نوزاد خود شوید.
از متخصص پوست کودکان مشاوره بگیرید
هرگز سرخود و طبق توصیه‌های بزرگترهای فامیل شروع به درمان بثورات جلدی نوزاد نکنید. خودسرانه کرم، پماد و ضماد روی پوست نوزاد قرار دهید. اگر قسمتی از پوست متورم و ملتهب شده است بهتر است به سراغ پزشک متخصص اطفال بروید و در صورت لزوم به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. برخی مواقع علت تورم و قرمزی پوست وجود عفونت است پس در بررسی و کشف علت سهل‌انگارانه عمل نکنید. از مصرف داروهایی که برای نوزادان دیگر تجویز شده است خودداری کنید فراموش نکنید که شاید تظاهرات جلدی در نوزادان یکسان باشد اما علت بروز آن می‌تواند بسیار متفاوت از هم باشد. همانطور که پیشتر هم گفته شد بعد از ۵، ۶ ماهگی با مراجعه به پزشک می‌توانید از نوع پوست نوزاد خود مطلع شوید و از پزشک راهکارهای مناسب مراقبت از آن را سوال کنید.
