گوجه فرنگی در بیش‌تر آشپزخانه‌ها وجود دارد و در اصل یک میوه محسوب می‌شود؛ اما به طور عمده به عنوان سبزیجات در آشپزی به کار می‌رود. این میوه سرشار از مواد معدنی و کاروتنوئید (مواد رنگی موجود در سبزیجات رنگی) است. زنان باردار لازم است از فواید و نکات ایمنی مصرف گوجه فرنگی در رژیم غذایی بارداری اطلاع داشته باشند.
گوجه سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان است که به سلامت قلب، عملکرد سیستم ایمنی و سلامت کلی شما کمک می‌کند. با این حال زنان باردار باید در مورد مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری با پزشک مشورت کنند؛ زیرا گوجه فرنگی با وجود فواید بسیاری که دارد، می‌تواند باعث ایجاد عوارضی از جمله اسید معده و حساسیت نیز بشود.
ارزش غذایی گوجه فرنگی
حدود ۹۵ درصد از گوجه فرنگی را آب تشکیل می‌دهد. ۵ درصد دیگر آن عمدتا از کربوهیدرات و فیبر تشکیل شده‌اند. در ادامه، برخی از مواد معدنی موجود در یک گوجه فرنگی کوچک (۱۰۰ گرمی) خام را بررسی خواهیم کرد:
گوجه فرنگی منبع خوبی برای تامین بسیاری از ویتامین‌ها و معدنی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- ویتامین C: این ویتامین یک ماده معدنی و آنتی اکسیدان مهم است. یک گوجه فرنگی با سایز متوسط می‌تواند حدود ۲۸ درصد از ویتامین C مورد نیاز روزانه بدن را فراهم کند.
- پتاسیم: پتاسیم یک ماده معدنی مهم به شمار می‌رود که برای کنترل فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی مفید است.
- ویتامین K: ویتامین K که همچنین با نام فیلوکینون شناخته می‌شود، برای لخته شدن خون و سلامت استخوان‌ها اهمیت دارد.
- فولات یا ویتامین B9: فولات که یکی از انواع ویتامین‌های B میباشد، برای رشد بافت و عملکرد سلولی مهم است. این ویتامین به خصوص در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
آیا مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری بی خطر است؟
مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری بی خطر است، فقط لازم است آن را در حد اعتدال مصرف کنید. گوجه فرنگی برای زنان باردار و جنین آنها بسیار مفید است و سرشار از ویتامین A، ویتامین C، آهن، لیکوپن (یک نوع آنتی اکسیدان) و فولات است. ویتامین C موجود در گوجه فرنگی می‌تواند جذب آهن را بهتر کند که خاصیت بسیار مفیدی برای زنان باردار به شمار می‌رود.
با این حال، مصرف بیش از حد گوجه می‌تواند باعث سوزش معده و مشکلات گوارشی شود. برای انتخاب گوجه فرنگی بهتر است دنبال گوجه‌ای بگردید که رنگ قرمز روشن دارد و فاقد لکه یا نقاط سیاه رنگ است.
مصرف یک گوجه فرنگی متوسط حدود ۴۰ درصد از ویتامین C و ۲۰ درصد از ویتامین A مورد نیاز شما را تامین کند. به علاوه، گوجه فرنگی دارای مواد معدنی مهمی از جمله ویتامین K، پتاسیم، آهن و کلسیم میباشد که نقش مهمی ار در کمک به رشد و تکامل جنین ایفا می‌کنند. البته لازم است در دوران بارداری به جای این که مواد معدنی مورد نیاز خود را از یک میوه یا سبزی خاص تامین کنید، میوهها و سبزیجات متنوعی را میل کنید.
آیا می‌توانیم در سه ماهه اول بارداری گوجه فرنگی مصرف کنیم؟
مصرف گوجه فرنگی یک انتخاب مناسب برای بارداری محسوب می‌شود، چرا که حاوی آب زیادی است و سرشار از مواد معدنی از جمله کلسیم، منیزیم، فسفر و پتاسیم میباشد. گوجه فرنگی همچنین دارای آنتی اکسیدان است که خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می‌دهد. همچنین ویتامین A موجود در آن، برای بینایی مادر باردار در شب و بینایی نوزاد و سیستمی ایمنی بدن او مفید است. مصرف گوجه فرنگی در سه ماهه اول بارداری برای زنان بارداری که دچار تهوع صبحگاهی و کم آبی هستند بسیار مفید است و باعث تامین آب بدن می‌شود.
ویار گوجه فرنگی در دوران بارداری بسیار رایج است که احتمالا به دلیل تغییرات هورمونی پیش می‌آید. با این حال، مصرف بیش از حد این ماده غذایی در بارداری، حتی به دلیل ویار نیز توصیه نمی‌شود.
فواید مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری
در ادامه برخی از فواید مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری را توضیح خواهیم داد:
یک میان وعده سالم محسوب می‌شود
گوجه فرنگی دارای کالری کم و فیبر بالایی میباشد که آن را به یک انتخاب بسیار مناسب برای زنان بارداری تبدیل می‌کند که قصد دارند در دوران بارداری وزن سالمی داشته باشند. گوجه همچنین منبعی از آنتی اکسیدان است و رادیکال‌های آزادی که می‌توانند باعث آسیب سلولی شوند را خنثی می‌کند.
سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است
گوجه فرنگی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
تقریبا ۴۰ درصد از مقدار ویتامین C مورد نیاز در روز در یک گوجه فرنگی با اندازه متوسط وجود دارد. ویتامین C موجود در گوجه فرنگی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و به جذب آهن کمک می‌نماید. بنابراین دریافت ویتامین C در دوران بارداری به طور روزانه خطر ابتلا به عفونت بارداری را در مادر باردار کاهش می‌دهد.
ویتامین A از رشد و تکامل جنین پشتیبانی می‌کند و باعث حفظ سلامت پوست و بینایی می‌شود. پتاسیم موجود در گوجه فشار خون را تنظیم می‌کند و از گرفتگی عضلات که در دوران بارداری شایع است، پیشگیری می‌نماید.
به رشد و تکامل جنین کمک می‌کند
رنگدانه قرمز روشنی که در گوجه فرنگی وجود دارد و نام آن لیکوپن است، یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می‌رود که خطر ابتلا به بیماری‌های مختلفی را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که لیکوپن در دوران بارداری از آسیب به DNA در سلول‌های جنین در حال رشد جلوگیری می‌کند و به همین دلیل در دوران بارداری برای رشد و تکامل جنین مهم است.
سرشار از آنتی اکسیدان است
آنتی اکسیدان لیکوپن که در گوجه موجود است، در مقابله با رادیکال‌های آزاد که سرطان زا هستند موثر است و آسیب ایجاد شده از آنها را کاهش می‌دهد. آنتی اکسیدان‌ها همچنین خطر ابتلا به فشار خون بالا و پره اکلامپسی را کاهش می‌دهند.
از ابتلا به دیابت بارداری پیشگیری می‌کند
ترکیبات متعادل موجود در گوجه فرنگی از جمله کالری کم و فیبر بالا به حفظ قند خون مادر باردار کمک می‌کند. علاوه بر آن، ویتامین C و کروم (یک ماده معدنی مفید) موجود در گوجه فرنگی حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد که خطر ابتلا به دیابت بارداری را پایین می‌آورد.
البته با وجود تمام خواصی که مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری دارد، نباید از آن به تنهایی استفاده کرد. داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل انواع متنوعی از میوهها و سبزیجات، غلات و پروتئین گیاهی باشد برای داشتن یک بارداری سالم لازم است. همچنین ورزش مرتب و داشتن وزن سالم به کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری کمک می‌کند.
به هضم غذا کمک می‌کند
مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری به دلیل محتوای فیبر آن برای هضم غذا بسیار مفید است. فیبر در زمان هضم غذا، حرکات لوله گوارش را راحت‌تر می‌کند (پریستالسیس) و ترشح آنزیم‌های گوارشی را افزایش می‌دهد.
باعث حفظ سلامت قلب می‌شود
پره اکلامپسی یا فشار خون بالا می‌تواند در دوران بارداری بسیار خطرناک باشد. با این حال، مصرف منظم گوجه فرنگی در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. چرا که گوجه دارای پتاسیم است که گردش خون را افزایش می‌دهد و فشار قلبی عروقی را کنترل می‌کند.
منبع بسیار مناسبی از فولات به شمار می‌رود
گوجه فرنگی منبعی طبیعی از فولات است و مصرف آن در دوران بارداری روش بسیار مناسبی برای دریافت مقدار مورد نیاز فولیک اسید در روز به شمار می‌رود. فولیک اسید برای پیشگیری از ناهنجاری‌های مادرزادی و سایر نقایص لوله عصبی لازم است.
آیا مصرف گوجه فرنگی باعث کاهش تهوع صبحگاهی بارداری می‌شود؟
برخی از مواد غذایی باعث می‌شوند که حالت تهوع شما شدید تر شود. بنابراین در صورتی که تهوع صبحگاهی بارداری دارید، بهتر است در همان زمان و به صورت موقت از مصرف کافئین و مواد غذایی اسیدی از جمله گوجه فرنگی و غذاهای چرب و تند خودداری کنید.
با این حال، مصرف گوجه فرنگی به دلیل داشتن آب زیاد برای مادران بارداری مفید است که به خاطر تهوع صبحگاهی آب بدن خود را از دست می‌دهند. بنابراین زنان بارداری که تهوع شدید صبحگاهی و کم آبی را در سه ماهه اول بارداری تجربه می‌کنند، می‌توانند گوجه فرنگی میل کنند تا کمبود آب بدن آنها جبران شود.
همچنین گوجه فرنگی به دلیل فیبر بالا به هضم غذا کمک می‌کند و یبوست بارداری را رفع می‌کند. به همین دلیل مصرف گوجه فرنگی در سه ماهه دوم یا سوم بارداری می‌تواند در واقع مشکلات و دردهای گوارشی را کاهش دهد.
عوارض جانبی مصرف گوجه فرنگی در بارداری
مصرف بیش از حد گوجه فرنگی در دوران بارداری ممکن است عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
- گوجه فرنگی خاصیت اسیدی دارد و مصرف بیش از اندازه آن ممکن است باعث ایجاد سوزش معده و رفلاکس معده شود.
- گوجه حاوی اگزالات (نوعی ماده معدنی موجود در غذا) میباشد. بنابراین مصرف بیش از اندازه گوجه می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
- گوجه فرنگی همچنین حاوی توماتین (یک نوع شیرین کننده کم کالری) که یک آلکالوئید (گروهی از مواد شیمیایی که توسط گیاهان ساخته می‌شوند) محسوب می‌شود، میباشد. به همین دلیل مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث تحریک و عود کردن میگرن شود و سردردهای شدیدی را ایجاد کند.
با توجه به دلایل بالا، لازم است در دوران بارداری گوجه فرنگی را در حد اعتدال مصرف کنیم تا از خطرات احتمالی خوردن بیش از حد آن پیشگیری نماییم.
خطرات مصرف گوجه فرنگی در بارداری
تمامی مواد غذایی باید در دوران بارداری در حد اعتدال مصرف شوند تا مادر باردار دچار مشکلات سلامت و بیماری نشود. این موضوع در مورد مصرف گوجه فرنگی در بارداری نیز صدق می‌کند. در دوران بارداری مصرف بیش از حد گوجه فرنگی می‌تواند منجر به ایجاد عوارض جانبی زیر شود:
- رفلاکس معده
- سوزش معده
- مشکلات کلیوی
- مشکل در هضم غذا
- نفخ و گاز معده
- دل درد
آیا مصرف گوجه فرنگی در بارداری با ناهنجاری‌های مادرزادی مرتبط است؟
مصرف گوجه فرنگی در دوران بارداری ممکن است باعث بروز حساسیت در برخی افراد شود. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف بیش از حد لیکوپن در دوران بارداری می‌تواند خطر ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش دهد. اما این تحقیقات به طور عمده بر روی حیوانات انجام شده است بررسی‌های بیش‌تری برای یافتن چنین ارتباطی در انسان‌ها مورد نیاز است. بنابراین توصیه می‌شود که در دوران بارداری گوجه فرنگی را در حد اعتدال مصرف کنید تا از خطرات احتمالی مصرف بیش از حد آن پیشگیری نمایید.
به زنان باردار توصیه می‌شود که در صورت وجود هرگونه نگرانی علاوه بر رعایت اعتدال در مصرف گوجه فرنگی در بارداری، با پزشک خود نیز در رابطه با آن مشورت کنند. به علاوه، شستن گوجه فرنگی پیش از مصرف آن خطر بیماری‌های مرتبط با غذا را کاهش می‌دهد، بنابراین حتما آن را به خوبی بشویید.
مصرف گوجه فرنگی نه تنها در دوران بارداری، بلکه برای باردار شدن و به طور کلی برای داشتن یک رژیم غذایی سالم مفید است. اما با این حال، لازم است آن را در کنار سایر غذاهای مقوی مصرف کنید.
آیا مصرف رب گوجه فرنگی در بارداری خطرناک است؟
گوجه حاوی مواد غذایی مهمی از جمله پتاسیم، فولات، ویتامین A و ویتامین C میباشد که برای زنان باردار بسیار مفید هستند. با این حال لازم است در دوران بارداری در مصرف رب گوجه کنسرو شده یا شرکتی خودداری کنید؛ چرا که این رب‌ها دارای ترکیبات مضر و خطرناکی هستند.
خود رب گوجه فرنگی به صورت تازه و خانگی ضرری ندارد و بسیار هم مفید است. اما به دلیل این که همیشه امکان این وجود ندارد که در دوران بارداری از رب گوجه فرنگی خانگی استفاده کنید و همچنین نگهداری آن از این جهت سخت است که محیط مناسبی برای رشد باکتری و کپک محسوب می‌شود، بهترین کار این است که خود گوجه را در حد اعتدال در غذا مصرف کنید تا بهترین استفاده را از فواید این میوه یا سبزی برای خود و جنین خود ببرید.
آیا مصرف کنسرو گوجه فرنگی در دوران بارداری خطرناک است؟
گوجه فرنگی تازه و کنسرو شده به یک اندازه مفید هستند. هر دوی آنها مقدار مورد نیاز سبزیجات را تامین می‌کنند. اما نگرانی‌هایی در مورد وجود BPA در کنسرو گوجه فرنگی وجود دارد.
بیسفنول-A (یا BPA) یک ترکیب مصنوعی است که برای ساخت انواع خاصی از پلاستیک و رزین به کار می‌رود. یک لایه BPA بر روی قوطی فلزی کنسرو استفاده می‌شود تا از آن در برابر خوردگی و سوراخ شدن به دلیل غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی محافظت کند. دلیل دیگر استفاده از این پوشش جلوگیری از ترکیب فلز با غذای اسیدی است.
نشانه‌هایی در تحقیقات انجام شده بر روی BPA وجود دارند که از احتمال اختلال در عملکرد هورمون‌های بدن و آسیب به مغز خبر می‌دهند. با این حال نتیجه قطعی در این رابطه وجود ندارد و بسیاری از کنسروها هنوز از BPA استفاده می‌کنند.
به همین دلیل بهترین کار این است که در دوران بارداری کنسروهایی را خریداری کنید که برچسب فاقد BPA دارند و یا گوجه فرنگی تازه مصرف کنید.
آیا مصرف آب گوجه فرنگی در حاملگی مجاز است؟
نوشیدن آب گوجه فرنگی در حد اعتدال در دوران بارداری بی خطر است. با این حال، لازم است در رابطه با موارد زیر احتیاط کنید:
- افرادی که دچار مشکلات کلیوی هستند، لازم است مصرف آب گوجه فرنگی را محدود کنند. چرا که ممکن است باعث ایجاد هیپرکالمی (پتاسیم بالا) شود.
- افرادی که به گوجه فرنگی حساسیت دارند، لازم است از نوشیدن آب گوجه خودداری کنند.
- تحقیق خاصی در مورد مقدار مجاز آب گوجه فرنگی برای زنان حامله یا در حال شیردهی وجود ندارد. بنابراین توصیه می‌شود که در رابطه با مصرف آن با پزشک خود مشورت نمایید.
- بدون مشورت با پزشک، آب گوجه فرنگی نباید به عنوان دارو و به صورت منظم استفاده شود.
آیا مصرف سس گوجه فرنگی یا کچاپ در بارداری خطرناک است؟
غذاهای فرآوری شده مانند سس گوجه فرنگی و کچاپ اغلب دارای مقدار بیش‌تری جیوه نسبت به گوجه خام یا کنسرو شده هستند. بنابراین در صورتی که قصد دارید سس کچاپ خریداری کنید، بهتر است محصولی را انتخاب کنید که به طور شفاف و واضح در مورد ترکیب جیوه موجود در آن اطلاع رسانی کرده باشد و مقدار جیوه آن مجاز باشد.
آیا مصرف همه انواع گوجه فرنگی در بارداری مجاز است؟
بله، در صورتی که به گوجه فرنگی حساسیت نداشته باشید، می‌توانید تمام انواع آن را به صورت خام و پخته شده در دوران حاملگی مصرف کنید. اما مصرف رب گوجه فرنگی و گوجه کنسرو شده به دلیل ترکیبات خطرناک موجود در آن توصیه نمی‌شود.
بهترین کار این است که رژیم غذایی خود در دوران بارداری را با پزشک هماهنگ کنید.
ویار گوجه فرنگی در دوران بارداری به چه معناست؟
کمبود مواد غذایی ممکن است باعث چنین ویارهایی در دوران بارداری شود. ویار گوجه فرنگی در دوران حاملگی بسیار شایع است و با این که این موضوع اثبات نشده، اما گمان می‌شود که به دلیل تغییرات هورمونی یا کمبود مواد غذایی در حاملگی به وجود بیاید.
احتمال دارد که ویار گوجه فرنگی در بارداری به دلیل کمبود آهن ایجاد شود. علائم و نشانه‌‌های کمبود آهن عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- رنگ پریدگی
- سرد بودن دست و پاها
بنابراین در صورتی که ویار گوجه فرنگی در حاملگی را تجربه میکنید، امکان آن وجود دارد که کمبود غذایی داشته باشید. در این صورت بهتر است در مورد رژیم غذایی خود با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که مواد غذایی و معدنی مورد نیاز در رژیم شما وجود دارد.
همچنین در صورتی که در حاملگی گوجه فرنگی زیادی می‌خورید و کف دست‌ها و پاهای شما زرد شده است، ممکن است به بیماری‌هایی مانند کاروتنوز و یا لکوپنی مبتلا شده باشید که از خوردن بیش از حد غذاهای حاوی کاروتن (رنگدانه زرد-نارنجی در مواد غذایی) ایجاد می‌شوند. در این صورت نیز لازم است به پزشک مراجعه کنید.
آیا مصرف گوجه فرنگی باعث سقط جنین می‌شود؟
مصرف گوجه فرنگی باعث سقط جنین نمی‌شود. در صورتی که از گوجه به خوبی نگهداری کنید و آن را پیش از مصرف به دقت بشویید، دچار بیماری‌های مربوط به مسمومیت غذایی نخواهید شد.
گوجه فرنگی برای جنین مفید است. بنابراین می‌توانید در دوران بارداری گوجه فرنگی و محصولات مرتبط به آن را مصرف کنید، اما اعتدال را رعایت نمایید.
سوالات متداول
خیر، تحقیقات علمی ارتباطی را بین جنسیت جنین و ویار بارداری کشف نکرده‌اند. ویار بارداری در هر زمان از بارداری می‌تواند اتفاق بیفتد و اغلب به دلیل تغییر هورمون‌ها ایجاد می‌شود.
مصرف سس کچاپ در دوران بارداری بی خطر است. با این حال، اگر سس کچاپ را از مغازه خریداری میکنید، بهتر است دنبال محصولی بگردید که محتوای جیوه کمی داشته باشد.
بله، نوشیدن آب گوجه فرنگی در این دوران بی خطر است. فقط لازم است در مصرف آن اعتدال را رعایت کنید.
سخن آخر
به طور خلاصه، مصرف گوجه فرنگی در بارداری مواد غذایی و معدنی مهمی از جمله ویتامین A، ویتامین C، پتاسیم و فولات را برای بدن شما فراهم می‌کند. با این حال زنان باردار باید مراقب مصرف کنسرو گوجه یا محصولات فرآوری شده و شرکتی آن باشند؛ چرا که آنها حاوی مواد افزودنی مضری هستند که ممکن است در بارداری خطرناک باشد.
همچنین لازم است پیش از مصرف گوجه فرنگی، آن را به خوبی بشویید تا دچار مشکلات و بیماری‌های مرتبط به غذا نشوید.