محاسبه BMI

BMI یا شاخص توده بدنی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

شاخص توده بدنی یا همان BMI یک معیار برای سنجش تناسب اندام و حتی گاهی شاخصه‌ای برای ارزیابی سلامت فرد محسوب می‌شود. تیم متخصص پینو بیبی با هدف خدمت‌رسانی مطلوب و شایسته افزونه محاسبه آنلاین BMI را راه‌اندازی نموده است. این ابزار می‌تواند اطلاعات مفیدی در خصوص وضعیت تناسب اندام و افزایش یا کاهش وزن در اختیار مخاطبان خود قرار دهد. با هدف ارزیابی دقیق‌تر این سامانه قادر است تا شاخص توده بدنی را بر اساس جنسیت در اختیار شما عزیزان قرار دهد. همچنین گزینه محاسبه BMI بارداری برای بانوان باردار نیز فعال شده است تا مخاطبین همیشگی پینو بیبی یعنی مادران گرامی نیز بتوانند از وضعیت سلامت و تناسب اندام خود در دوران حساس حاملگی مطلع شوند. 

محاسبه BMI یا شاخص توده بدنی

پیشتر افراد برای ارزیابی تناسب اندام، وزن خود را اندازه‌گیری می‌کردند و وزن افراد مهم‌ترین فاکتور در خصوص ارزیابی تناسب اندام و حتی سلامتی افراد بود. اما محاسبه وزن قطعاً معیار مناسبی برای این سنجش نبود. تصور کنید فردی با قد ۱۸۰، ۸۰ کیلو وزن داشته باشد و فرد دیگری با قد ۱۵۶ نیز ۸۰ کیلو وزن داشته باشد اگر معیار فقط سنجش وزن باشد باید این دو فرد را در یک رده دسته‌بندی کرد در حالی که شخص اول چاق نیست اما فرد دوم دارای اضافه وزن است.

این خطای ارزیابی در سال ۱۸۵۰ میلادی توسط یک دانشمند بلژیکی به نام «آدولف کوتله» مورد نقد قرار گرفت. او برای بررسی وضعیت سلامت فاکتور دیگری را معرفی کرد که به آن شاخص توده بدنی (Body Mass Index) یا همان BMI می‌گویند. کوتله فرمول ریاضی را ابداع نمود که با استفاده از آن می‌توان برآورد کرد که هر متر مربع از بدن هر فرد چه وزنی دارد. بنابراین این شاخص، اطلاعات بیشتری از وضعیت جسمانی فرد ارائه می‌کند. امروزه ملاک ارزیابی سلامت و بررسی تناسب اندام با اندازه‌گیری BMI صورت می‌گیرد. تیم متخصص پینو بی‌بی در کنار سایر ابزارها و افزونه‌های وبسایت پینو بی‌بی، افزونه محاسبه BMI را نیز به امکانات سایت افزوده است تا شما مخاطب عزیز به راحتی به اطلاعات کامل در خصوص تناسب اندام خود دست پیدا کنید. ابزار محاسبه BMI پینو بی‌بی با توجه به سن، جنسیت، قد و وزن شاخص توده بدنی شما را محاسبه می‌کند و اگر باردار هستید می‌توانید بر اساس وضعیت بارداری خود شاخص توده بدنی خود را محاسبه کنید.

در این مقاله توضیحات کامل و جامعی در خصوص محاسبه BMI، راهکارهای افزایش و کاهش وزن، شاخص توده بدنی مناسب برای کودکان، BMI مناسب دوران بارداری، شاخص توده بدنی برای افراد مختلف در سنین مختلف، خطرات BMI بالا و ریسک‌های BMI پایین و خلاصه هر آنچه که نیاز است تا در خصوص شاخص توده بدنی از آن مطلع شوید را در اختیار شما خواننده محترم مجله اینترنتی پینو بیبی قرار خواهیم داد.

BMI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

BMI معرف و شاخصی است که به شما نشان می‌دهد هر متر مربع از بدن شما چقدر سنگینی دارد. این وزن می‌تواند مربوط به تراکم استخوانی، توده چربی، توده عضلانی و … باشد که در یک برآورد کلی همه آنچه که بدن شما را تشکیل داده و باعث شده است که شما وزن مشخصی داشته باشید را در برمی‌گیرد. بدین ترتیب اگر شما وزن خود را به طور دقیق بر حسب کیلوگرم اندازه بگیرید و قدتان را نیز بر حسب متر اندازه‌گیری کنید، با استفاده از فرمول بی ام آی می‌توانید شاخص توده بدنی خود را محاسبه کنید.

فرمول محاسبه شاخص توده بدنی عبارت است از؛ محاسبه وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد (اندازه قد به توان ۲ یا قد ضربدر قد) بر حسب ‌متر:

بدنی توده شاخص BMI =( کیلوگرم حسب بر وزن)/(متر‌ حسب بر قد)^۲

یا

بدنی توده شاخص BMI =(کیلوگرم حسب بر وزن)/( قد × قد )

نگران نباشید لازم نیست ماشین حساب بردارید و این محاسبه را انجام دهید به قسمت ابزارهای سایت پینو بی‌بی بروید و به راحتی با وارد کردن اطلاعات خواسته شده: قد، وزن و جنسیت، به صورت آنلاین BMI خود را بدون هیچ دردسری محاسبه کنید. ابزار محاسبه آنلاین BMI پینو بی‌بی ضمن محاسبه شاخص توده بدنی شما به صورت آنلاین، اطلاعاتی در خصوص وضعیت سلامتی شما مانند افزایش یا کاهش وزن، میزان اضافه وزن یا کمبود وزن بر حسب کیلوگرم و محدوده وزن ایده‌آل را در اختیار شما قرار می‌دهد و اگر فقط به محاسبه آنلاین BMI اکتفا نکنید و تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید؛ تیم حرفه‌ای و متخصص پینو بیبی راهکارهای مفید جهت دستیابی به شاخص توده بدنی نرمال و تناسب اندام را برای گروه‌های سنی مختلف بر حسب جنسیت در اختیار شما قرار خواهد داد. در ضمن بخش مجزایی برای ارزایابی BMI بارداری در نظر گرفته شده است تا شما بانوی باردار نیز بتوانید به آسانی وضعیت تغییرات وزن خود در دوران حاملگی را پیگیری و برآورد نمایید. پس تا انتهای این مقاله مفید و کاربردی با تیم پینو بی‌بی همراه باشید. 

وزن ایده‌آل چقدر است؟

یکی از سوالات و دغدغه‌ای امروزی افراد مسئله وزن و تناسب اندام است. افراد مدام از خود و دیگران این سوالات را می‌پرسند که وزن ایده‌ال چقدر است؟ آیا من وزن مناسبی دارم؟ آیا من چاق هستم؟ کمبود وزن دارم؟ کودک من چقدر اضافه وزن دارد؟ چطور تناسب اندام کودکم را حفظ کنم؟

داشتن وزن ایده‌آل به عوامل مختلفی بستگی دارد و وزن ایده‌آل برای یک کودک ۵ ساله دختر با یک کودک ۵ ساله پسر متفاوت است همانطور که وزن ایده‌ال شما در ۱۸ سالگی با وزن ایده‌آل شما در ۵۰ سالگی متفاوت است. فاکتورهای دخیل در ارزیابی وزن عبارت هستند از:

• اندازه قد؛
• جنسیت فرد (زن یا مرد بودن)؛
• میزان چربی و عضلات؛
• اندازه چارچوب بدن؛

همانطور که گفتیم شاخص توده بدنی BMI یکی از روش‌های متداول برای محاسبه وزن ایده‌آل است. شما می‌توانید به راحتی و به صورت آنلاین BMI بدن خود را با استفاده از ابزار محاسبه آنلاین BMI سایت پینو بی‌بی اندازه‌گیری کنید. امروه متخصصان BMI را برای گروه‌های سنی مختلف و بر اساس جنسیت تفکیک می‌کنند و با استفاده از جدول شاخص توده بدنی شما می‌توانید وضعیت تناسب اندام خود را ارزیابی کنید که البته با استفاده از افزونه محاسبه آنلاین BMI پینو بی‌بی نیاز به این کار نیست چون هوش مصنوعی سایت اطلاعات مربوط به کاهش یا افزایش وزن را نیز در اختیار شما قرار می‌دهد.

محاسبه bmi بر اساس سن

محاسبه bmi مردان

محاسبه bmi زنان

محاسبه BMI برای چه افرادی مناسب است؟

محاسبه شاخص توده بدنی یا همان محاسبه BMI برای افرادی مناسب است که از سلامت نسبی برخوردار هستند. این افراد با بدست آوردن عدد BMI می‌توانند اطلاعاتی درباره کمبود وزن، اضافه وزن و یا نرمال بودن وزن خود دریافت کنند. بدین ترتیب با محاسبه BMI شخص می‌تواند با در نظر گرفتن، قد، جنسیت و سن خود محدده وزنی مناسب خود را پیدا کند. همانطور که ملاحظه می‌کنید شاخص BMI بر اساس یک بازه عددی اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می‌دهد که این بازه معمولاً طیف گسترده‌ای را در خود جای می‌دهد و علاوه بر این پر واضح است که علاوه بر قد، وزن، جنسیت و سن، فاکتورها و مشخصه‌های دیگری برای سنجش تناسب اندام وجود دارند که باید مد نظر قرار بگیرند. اما اگر بیماری حادی ندارید و در زمره افراد عادی جامعه دسته‌بندی می‌شوید، محاسبه BMI می‌تواند به شما برای تنظیم برنامه‌های ورزشی، تغذیه‌ای و تعیین سبک زندگی برای داشتن یک وزن ایده‌آل کمک شایانی کند. به طور کلی شاخص توده وزنی بدن، تغییرات طبیعی در شکل بدن را در نظر می‌گیرد و محدوده وزنی مناسب را برای یک قد خاص ارائه می‌دهد.

تفسیر نتایج محاسبه BMI آنلاین

با استفاده از جدول استاندارد BMI شما می‌توانند وضعیت تناسب اندام و وزن ایده‌آل خود را ارزیابی کنید. جدول زیر اطلاعاتی در این خصوص را در اختیار شما قرار می‌دهد:

BMI کمتر از ۱۸.۵

اگر بعد از محاسبه آنلاین BMI، شاخص توده بدنی شما پایین‌تر و کمتر از ۱۸.۵ باشد، این بدان مفهوم است که شما کمبود وزن دارید و باید با تغییر رژیم غذایی و مصرف مواد پرکالری این کمبود وزن را جبران نمایید. بیشتر افراد گمان می‌کنند این اضافه وزن است که دردسر ساز است و اگر کمبود وزن داشته باشند نه تنها ضرری برای بدن ندارد بلکه برای بدن مفید هم هست اما این تصور کاملاً اشتباه است. بدن شما برای پایداری و حفظ ساختار اسکلتی خود نیاز به عضله و ماهیچه دارد، کمبود وزن ممکن است استخوان‌های شما را پوک و کم تراکم کند، ضمن این که سیستم ایمنی افرادی که کمبود وزن دارند به اندازه کافی کارآمد نیست و این افراد به راحتی در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها به خصوص بیماری‌های عفونی قرار می‌گیرند.

خطرات BMI پایین:

• این افراد مستعد ابتلا به بیماری قلب و عروقی هستند
• افسردگی در این افراد بیشتر گزارش می‌شود
• این افراد ممکن است از مشکلات باروری رنج ببرند، به طور معمول دختران و زنان کم وزن با مشکلات متعددی برای باردار شدن مواجه هستند.
• این افراد بیشتر دچار کم آبی و خشکی پوست می‌شوند
• بانوانی که کمبود وزن دارند معمولاً قاعدگی نامنظمی دارند
• این افراد بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند
• سیستم ایمنی ضعیف و ناکارآمدی دارند
• معمولاً دچار کم خونی و افت فشار خون می‌شوند

BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹

اگر بعد از محاسبه آنلاین شاخص توده بدنی، افزونه سایت پینو بی‌بی به شما عددی بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ را نشان داد، به شما تبریک می‌گویم شما در محدده وزن نرمال قرار گرفته‌اید و باید به سراغ رژیم‌های تثبیت وزن بروید و روزانه نیم ساعت ورزش را در برنامه رومزه خود بگنجانید. فراموش نکنید که اگر عدد BMI شما در مرز بود مثلاً BMI شما ۱۸ یا ۲۴ بود نیاز است تا توجه بیشتری نسبت به وزن خود داشته باشید. اگر نزدیک به مرز پایینی (یعنی ۱۸.۵) هستید باید بدانید که کم‌توجهی به مواد غذایی که مصرف می‌کنید و عدم دریافت مواد مغذی و پرکالری شما را در معرض عوارض کمبود وزن قرار خواهد داد. اگر به مرز بالایی یعنی (۲۴.۹) نزدیک هستید مراقب باشید که ممکن است سهل‌انگاری باعث شود شما دچار اضافه وزن شوید پس بد نیست برنامه غذایی خود را بازنگری کنید و مصرف برخی مواد شیرین و پرچرب را در جیره غذایی روزانه خود محدود کنید. همچنین لازم است تا فعالیت‌های فیزیکی و بدنی خود را بیش از پیش جدی بگیرید.

مزایای یک BMI طبیعی:

• کاهش درد مفاصل و عضلات
• کاهش فشار روی قلب و کارایی بیشتر سیستم گردش خون
• بهبود تنظیم مایعات بدن و فشار خون
• بهبود الگوی خواب و داشتن خواب باکیفیت‌تر
• افزایش انرژی و قابلیت شرکت در فعالیت‌های بیشتر

BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹

اگر BMI شما عددی بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است متاسفانه شما دچار اضافه وزن هستید. این که شما در کدام قسمت این بازه عددی قرار دارید برای برنامه‌ریزی جهت کسب وزن نرمال مهم است. اما بهر تقدیر لازم است تا برنامه غذایی خود را مورد بازنگری جدی قرار دهید. مصرف فست‌فود، شیرینی و شکلات، غذاهای چرب و روغن‌ها را باید به حداقل برسانید. فراموش نکنید که اضافه وزن با خود مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت و سلامت شما را به خطر می‌اندازد. بد نیست همین الان تصمیم بگیرید که در یک دوره ورزشی ثبت‌نام کنید. اگر برای شما مقدور نیست که به طور منظم در باشگاه‌های ورزشی حضور داشته باشید، برنامه خود را طوری تنظیم کنید که حداقل روزی نیم ساعت پیاده‌روی هدفمند انجام دهید.

BMI بالاتر از ۳۰

اگر افزونه سایت پینو بی‌بی BMI شما را بالاتر از ۳۰ نشان دهد متاسفانه باید بگوییم شما دچار چاقی مفرط شده‌اید. اضافه وزن زیاد سلامت شما را به خطر می‌اندازد. افراد چاق بیشتر از سایرین در معرض فشار خون بالا، ابتلا به دیابت و انواع بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. اضافه وزن باعث می‌شود که فرد اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و کارایی او در انجام امور ساده و رومزه کاهش یابد. افرادی که بی ام آی بالاتر از ۳۰ دارند لازم است حتماً در خصوص کم کردن وزن‌شان با متخصص و پزشک مشورت کنند. گاهی چاقی و اضافه وزن به حدی است که رژیم غذایی و تحرک بدنی برای کاهش وزن کارساز نیست و فرد نیاز به انجام عمل جراحی برای کاهش وزن دارد. باید علت چاقی به دقت توسط پزشک متخصص بررسی شود گاهی چاقی در اثر ابتلای فرد به بیماری خاصی است لذا درمان بیماری، تا حدودی مسئله افزایش وزن فرد را برطرف می‌کند.

خطرات BMI بالا:

• احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در این افراد بیشتر است
• این افراد مستعد ابتلا به بیماری‌های کلیوی هستند
• قلب این افراد با شدت بیشتری کار می‌کند
• خطر ابتلا به دیابت را زیاد می‌کند
• فشار خون، کلسترول و سطوح تری‌گلیسرید در این افراد بالا است
• سطح کلسترول خوب دراین افراد پایین است
• این افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های کیسه صفرا، آرتروز و سکته مغزی هستند
• آپنه خواب، آسم و مشکلات تنفسی از جمله عوارض شایع اضافه وزن است
• بروز برخی از انواع سرطان‌ها از جمله آندومتر، سرطان سینه و روده با اضافه وزن رابطه مستقیمی دارد
• افراد دارای اضافه وزن اعتماد به نفس پایینی دارند و بروز تشویش و استرس روانی در آن‌ها بیشتر است

جدول‌های محاسبه BMI

علاوه بر آنچه در بالا توضیح داده شد یک جدول استاندارد برای ارزیابی شاخص توده بدنی وجود دارد. البته این جدول برای زمانی مناسب است که شما دسترسی به ابزارهای آنلاین محاسبه BMI ندارید و مجبور هستید با ماشین BMI خود را اندازه‌گیری کنید و برای ارزیابی نتیجه، عدد بدست آمده در خصوص BMI را روی جدول استاندارد پیدا کرده و وضعیت تناسب اندام خود را برآورد ‌کنید. قسمت‌های مختلف این جدول با رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی می‌شود و راهنمای جدول به شما در خصوص رنگ‌ها توضیحاتی ارائه خواهد کرد اما به طور معمول محدوده آبی رنگ اختصاص به افرادی با BMI پایین تر از ۱۸.۵ دارد یعنی افرادی که از کمبود وزن رنج می‌برند. رنگ سبز محدوده افراد با وزن نرمال هستند یعنی افرادی شاخص توده بدنی آن‌ها بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ می‌باشد. محدوده رنگ زرد نشان دهنده افرادی است که دارای اضافه وزن هستند یعنی همان افرادی که BMI آن‌ها بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است. رنگ نارنجی نشان دهنده افرادی است از چاقی رنج می‌برند و شاخص توده بدنی آن‌ها بالاتر از ۳۰ است. در برخی جداول محدوده بسیار کوچک قرمز رنگی نیز وجود دارد. این دسته از افراد، آن‌هایی هستند که چاقی مفرط دارند و معمولاً BMI آن‌ها بالای ۳۴.۹ است.

نگران این اعداد و ارقام و رنگ‌ها نباشید سامانه محاسبه آنلاین BMI پینو بی‌بی علاوه بر ارائه عدد شاخص توده بدنی اطلاعات لازم در خصوص این جدول را نیز به شما ارائه می‌کند و سامانه سایت به شما خواهد گفت که در کدام بازه و دسته قرار دارید.  

چه کسانی می‌توانند از BMI استفاده کنند؟

محاسبه BMI یکی از بهترین روش‌های ارزیابی وزن سلامت در بزرگسالان است. با توجه به این که BMI شاخصی است که نسبت وزن را به قد افراد ارائه می‌کند بنابراین شاخص قابل اعتمادتری نسبت به اندازه‌گیری انحصاری وزن است. گرچه محاسبه BMI اطلاعات کافی و دقیق در خصوص حجم بافت عضلانی، پراکندگی، توزیع و انباشت توده چربی، وضعیت ساختار اسکلتی و استخوان‌بندی و … در اختیار قرار نمی‌دهد اما برای ارزیابی اولیه شاخصه مناسب و مطلوبی است.

صدک BMIبه چه مفهوم است؟

در ارزیابی BMI کودکان از اصطلاحی به نام صدک BMI استفاده می‌شود. صدک یک اصطلاح ریاضی است. در آمار صدک (Percentile) به مقداری گفته می‌شود که درصد خاصی از نمونه‌های یک متغیر تصادفی کمتر از آن‌ هستند. به عنوان مثال بیستمین صدک یک متغیر تصادفی، مقداری است که ۲۰ درصد از مشاهدات این متغیر کمتر از آن هستند. در واقع صدک مقداری است که قبل از آن به همان مقدار، جمعیت بر حسب درصد وجود دارد. اجازه بدهید با مثالی موضوع را ملموس‌تر کنیم. فرض کنید در بین یک گروه ۲۰ نفره فرزند شما چهارمین فرد چاق گروه است؛ یعنی در اندازه‌گیری وزن همه افراد و مرتب کردن آن‌ها از مقدار کم به زیاد فرزند شما در رتبه شانزدهم قرار می‌گیرد اگر بخواهیم این فکت را با قواعد ریاضی ارائه کنیم این بدان معناست که ۸۰ درصد از افراد این جامعه آماری وزن کمتری نسبت به فرزند شما دارند بنابراین فرزند شما در صدک هشتادم این جامعه کوچک آماری قرار دارد. برای بدست آوردن صدک باید داده‌ها را به ترتیب از کوچک به بزرگ مرتب نمود. صدک BMI بهترین روش ارزیابی وزن مناسب در کودکان بالای ۲ سال است. روش کلی محاسبه BMI کودکان مشابه روش محاسبه شاخص توده بدنی در بزرگسالان است اما برای ارزیابی دقیق‌تر یک درصد در نظر گرفته می‌شود تا مقایسه خوبی بین کودکان هم‌جنس و هم‌سن داشته باشیم. متخصصان برای محاسبه BMI کودکان به سن، قد و جنسیت کودکان توجه می‌کنند. BMI کودکان می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد وزن کودکان ارائه کند و با محاسبه بی ام آی می‌توان دریافت که آیا کودک رشد مطلوبی داشته است و به نقاط عطف رشد تعیینی در سن خود رسیده است یا خیر. برای اندازه‌گیری BMI از نمودارهای رشد CDC برای اندازه‌گیری وزن و الگوهای رشد کودکان و نوجوانان می‌شود. دسته‌بندی وضعیت وزنی در جدول BMI کودکان بر اساس سن و صدک‌های مربوطه در جدول ذیل ارائه شده است:

پزشکان چگونه از BMI استفاده می‌کنند؟

همانطور که گفتیمBMI  ابزار دقیقی برای تشخیص کمبود یا اضافه وزن نیست، اما محاسبه شاخص توده بدنی می‌تواند اولین گام پزشک برای بررسی‌های دقیق‌تر وضعیت سلامتی و ارزیابی وضعیت وزن فرد باشد. اگر فردی به پزشک مراجعه کند و شاخص توده بدنی او در وضعیت نرمال و سالم قرار داشته باشد با توجه به این که پزشک وضعیت تناسب اندام او را مشاهده می‌کند با گرفتن یک شرح حال از مراجعه کننده اطلاعات کافی برای اقدامات بعدی در اختیار پزشک قرار خواهد گرفت. گاهی نیز شاخص توده بدنی فرد بسیار پایین و یا بسیار بالاست در این شرایط پزشک به غیر از توجه به توده بدنی شاخص‌های دیگری را نظیر اندازه‌گیری ضخامت پوست، نسبت دور کمر به قد، اندازه دور مچ و … را نیز اندازه‌گیری خواهد کرد. همانطور که گفتیم پزشک سوالاتی در خصوص رژیم غذایی، میزان فعالیت فیزیکی، سوابق خانوادگی، سوابق بیماری‌های فرد، سلامت دهان و دندان و … از مراجعه کننده خواهد پرسید و سپس در خصوص ارائه رژیم غذایی، برنامه ورزشی و سایر توصیه‌های سلامتی تصمیم‌گیری خواهد کرد. قطعاً هیچ پزشکی مراجعه کننده خود را تنها بر اساس یک عدد ارزیابی نمی‌کند.

چرا باید BMI بدن را محاسبه کنیم؟

محاسبه و اطلاع از وضعیت شاخص توده بدنی می‌تواند اطلاعات مفیدی را درباره وضعیت تناسب اندام در اختیار فرد قرار دهد. با محاسبه شاخص توده بدنی، افراد می‌توانند برنامه غذایی و ورزشی مناسب با BMI خود را تنظیم کنند و از آن بهره ببرند. محاسبه BMI می‌تواند زنگ خطری برای فرد باشد تا خود را از ابتلا به انواع بیماری‌ها مصون نگه دارد و برای پیشگیری از عوارض و عواقب وخیم اضافه یا کمبود وزن اقداماتی را انجام دهد. اطلاع از BMI می‌تواند ما را نسبت به خطرات و ریسک‌های موجود حساس‌تر کند و هشداری برای توجه به سلامتی‌مان باشد.

محاسبه BMI در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

برای محاسبه BMI کودکان لازم است ابتدا قد کودک به طور دقیق اندازه گرفته شود و سپس وزن کودک با یک ترازو دقیق (ترازوهای دیجیتال دقیق‌تر هستند) مورد سنجش قرار گیرد. حالا در افزونه سایت پینو بی‌بی در قسمت مشخص شده قد و وزن کودک را وارد کنید. در مورد کودکان و نوجوانانBMI  با سن و جنس مرتبط است. شاخص توده بدنی دختران در سنین زیر ۲۰ سال ممکن است بیشتر از پسران باشد چرا که دختران به طور معمول توده چربی بیشتری دارند. از این رو از BMI کودکان به عنوان شاخص توده وزنی – سنی نیز نام برده می‌شود. همانطور که پیشتر نیز توضیح دادیم برای ارزیابی شاخص توده بدنی در کودکان و نوجوانان از صدک BMI استفاده می‌شود یعنی بی ام آی کودک در مقایسه با هم‌سالان و هم‌جنسان او مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. برای ارزیابی بهتر از نمودارهای رشد صدک BMI بر اساس سن و جنسیت استفاده می‌شود که متداول‌ترین شاخص اندازه‌گیری اندازه و الگوهای رشد کودکان و نوجوانان در کشورهای پیشرفته هستند.

محاسبه BMI در خانم‌ها چگونه انجام می‌شود؟

قبلاً اشاره کردیم که اساساً شاخص توده بدنی بر اساس معیارهای جسمی مردان طراحی شده است بنابراین شاید معیار و مشخصه کاملی برای بررسی وضعیت تناسب اندام بانوان نباشد. معملاً بانوان چربی بیشتری نسبت ‌به آقایان دارند، اندازه قد خانم‌ها کوتاه‌تر از مردان است و به طور معمول استخوان‌بندی زنان ظریف‌تر از مردان می‌باشد. حجم توده عضلانی در مردان بیشتر از زنان است و به ‌طور کلی می‌توان گفت وزن زنان پایین‌تر از وزن مردان است. شاید بپرسید اگر توده چربی در بدن زنان بیشتر است پس چرا زنان وزن کمتری نسبت به مردان دارند در جواب باید گفت توده عضلانی در مردان بیشتر است، عضلات بافت متراکم‌تری دارند و لذا نسبت به چربی سنگین‌تر هستند، از طرفی تراکم استخوان در مردان بالاتر از تراکم استخوان زنان است. در محاسبه BMI شاخص کلی توده بدنی چه توده عضلانی باشد و چه توده چربی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و این یکی از معایب و نقص‌های مهم در تفسیر نتایج حاصل از محاسبه BMI است. باید توجه داشت که BMI یک پارامتر عددی و آماری است و تفاوت‌های بین زن و مرد و شکل بدن، فرم و حجم عضلات و استخوان‌ها در آن نادیده گرفته شده است. اما محاسبه شاخص توده بدنی یک مرجع مناسب برای تنظیم برنامه زندگی روزمره و حتی تعیین سبک زندگی است.

BMI در بارداری چیست و میزان نرمال آن چند باید باشد؟

مادران در طول دوران بارداری با رشد جنین دچار اضافه وزن می‌شوند. بدن برای سازگاری با شرایط حاملگی دستخوش تغییراتی می‌شود که ممکن است منجر به افزایش وزن مادر شود. افزایش وزن که گاهی با تورم بدن نیز همراه است یک مسئله نگران کننده برای مادران است. بیشتر بانوان از پزشک خود می‌پرسند که آیا بعد از وضع حمل وزن سابق خود را خواهند داشت یا دچار اضافه وزن می‌شوند؟ مسئله تناسب اندام و داشتن ظاهری متناسب و زیبا تنها یک وجه موضوع است. افزایش وزن غیرطبیعی در بارداری می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیاندازد بنابراین ارزیابی و سنجش وزن مادر یکی از اقدامات مهم طی دوران حاملگی است. خوشبختانه افزونه محاسبه آنلاین BMI پینو بی‌بی، گزینه محاسبه BMI بارداری را نیز فعال نموده است تا مادران باردار نیز بتوانند شاخص توده بدنی خود را مورد سنجش قرار دهند. محاسبه میزان وزن مجازی که بانوان باردار در دوران حاملگی اضافه می‌کنند، بر اساس شاخص توده بدنی (BMI) قبل ‌از بارداری محاسبه می‌شود.

منظور از BMI در بارداری چیست؟

فرمول محاسبه BMI در دوران بارداری همان فرمول استاندارد است یعنی وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر اندازه قد بر حسب متر به توان ۲. برای محاسبه شاخص توده بدنی در بارداری توسط ابزار پینو بی‌بی لازم است تا ابتدا در قسمت مربوطه گزینه مخصوص بانون باردار انتخاب شود. سپس بانوی باردار باید وزن خودش را پیش از بارداری در قسمت مربوطه وارد کند، در قسمت مربوط به اندازه قد باید قد بر حسب متر وارد شود. افزونه سایت برای محاسبه دقیق‌تر از شما اطلاعاتی در خصوص سن و وضعیت بارداری شما را دریافت می‌کند، سپس با بررسی عدد تعیین شده BMI و مقایسه آن با جدول زیر شما می‌توانید بر حسب سن بارداری (این که در کدامین هفته بارداری قرار دارید) BMI خود را ارزیابی کنید و وضعیت اضافه وزن خود را مورد سنجش قرار دهید.

این جدول به بانوی باردار کمک می‌کند تا بر اساس وزن بدن خود قبل از باردرای به وزن بارداری دست پیدا کند. به طور مثال اگر وزن شما قبل از بارداری ۵۰ کیلوگرم بوده است و شما در هفته هفتم بارداری باید هر دو هفته یکبار ۰.۱۷ گرم وزن اضافه کنید. توجه داشته باشید که در هفته اول بارداری افزایش وزنی رخ نمی‌دهد بنابراین:

هفته اول بارداری میزان افزایش وزن ۰.۰۰   –>  وزن نرمال مادر همان وزن قبل از بارداری است یعنی ۵۰ کیلو گرم

هفته دوم و سوم بارداری میزان افزایش وزن نرمال ۰.۱۷        –>   وزن نرمال مادر باید ۵۰.۱۷ کیلوگرم باشد

هفته چهارم و پنجم بارداری میزان افزایش وزن نرمال ۰.۱۷     –>   وزن نرمال مادر باید ۵۰.۳۴ کیلوگرم باشد

هفته ششم و هفتم بارداری میزان افزایش وزن نرمال ۰.۱۷     –>   وزن نرمال مادر باید ۵۰.۵۱ کیلوگرم باشد

بدین ترتیب اگر مادر در هفته هفتم بارداری ۰.۵۱ گرم وزن اضافه کرده باشد وزن توصیه شده سالم و نرمال بارداری را دارد و می‌توان تا حدود زیادی از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل کرد.

توجه داشته باشید که محاسبه مقدار افزایش وزن هر دو هفته یکبار است بنابراین افزایش وزن مادر در هفته ششم و هفتم بارداری فقط چند گرم با هم متفاوت است اما این تفاوت بین هفته ششم و هشتم بیشتر و ملموس‌تر است. برای ارزیابی وزن بانوی باردار مانند هر شاخصه دیگر یک بازه عددی تعریف می‌شود. بنابراین در مورد مثال بالا افزایش نرمال وزن برای بانوی بارداری که در هفته هفتم حاملگی به سر می‌برد و وزن قبل از بارداری او ۵۰ کیلوگرم بوده است عددی بین ۰.۱۴ گرم تا ۰.۲۱ گرم است. با محاسبه میزان افزایش وزن مادر در هفته‌های قبل (هفته دوم تا ششم) می‌توان گفت اگر مادر کمتر از ۰.۴۲ گرم وزن اضافه کند، افزایش وزن او کمتر از حد نرمال بوده و مادر کمبود وزن دارد بنابراین لازم است تا مادر برای وزن‌گیری و رسیدن به حد نرمال با پزشک متخصص مشورت کند. اگر افزایش وزن مادر بیش از ۰.۶۳ گرم باشد بانوی باردار دچار اضافه وزن بارداری است و احتمال ابتلا به دیابت بارداری و فشار خون بالا در او زیاد است و باید برای کنترل وزن با پزشک مشورت نماید. 

در واقع نحوه محاسبه BMI بارداری بر اساس عدد شاخص توده بدنی فرد در شرایط نرمال و غیربارداری به اضافه افزایش وزن تقریبی و متناسب در دوران بارداری است. پزشکان و متخصصان با ارزیابی و سنجش اضافه وزن در بانوان باردار در یک جامعه آماری بزرگ و متنوع به اعدادی دست یافته‌اند که بر اساس میزان رشد جنین و تغییرات فیزیولوژیک مادر افزایش وزن متناسب و معقول در هر هفته از بارداری را برآورد می‌کنند؛ با افزودن این عدد به شاخص توده بدنی بانوی باردار پیش از حاملگی به یک تقریب مناسب در خصوص وضعیت وزنی و تناسب اندام خانم حامله می‌توان دست یافت.

BMI نرمال در بارداری چند است؟

اگر قصد بارداری دارید توصیه می‌کنیم تا قبل از اقدام به بارداریBMI  بدن خود را به حد نرمال برسانید. BMI نرمال عددی بین بازه ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ است. اگر شاخص توده بدنی شما بیشتر یا کمتر از این مقدار است بهتر است قبل از اقدام برای بارداری طی مشورت با یک متخصص خود را به محدوده BMI نرمال برسانید تا بارداری سالم‌تر و موفق‌تری داشته باشید.

جدول BMI مناسب در ماه‌های مختلف بارداری

میزان وزنی که مادر طی دوران حاملگی اضافه می‌کند، می‌تواند بر سلامت او و رشد جنین تأثیر بگذارد. مقدار توصیه ‌شده افزایش وزن در دوران حاملگی به وزن قبل از آبستنی بستگی دارد. معمولاً متخصص زنان و متخصص تغذیه با در نظر گرفتن جدول استاندارد زیر برنامه غذایی و میزان تحرک بدنی مادر در دوران بارداری را تعیین می‌کند. قطعاً برای تنظیم برنامه بارداری، متخصصان فاکتورهای دیگری مانند شرایط اقتصادی خانواده، سوابق بیماری مادر، چندمین بارداری و بسیاری عوامل دیگر را مد نظر قرار خواهند داد.

دراین جدول راهنما افزایش وزن توصیه شده در سه ماهه دوم و سوم قید شده و متخصصان به طور کلی میانگین افزایش وزن در سه ماهه نخست بارداری را برای همه بانوان ۱.۲ تا ۲ کیلوگرم در نظر می‌گیرند. عواملی زیادی می‌توانند بر میزان افزایش یا کاهش BMI در دوران حاملگی تأثیر داشته باشند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• رژیم غذایی مادر
• میزان تحرک جسمی و فیزیکی مادر و این که آیا مادر ورزش می‌کند یا خیر؟
• عوارض بارداری مانند حالت تهوع، کم‌خوابی، متورم شدن بدن و … چقدر بانوی باردار را متأثر ساخته است.
• حاملگی چه تأثیری بر اشتهای مادر گذاشته است و مسئله ویار حاملگی
• مسئله احتباس مایعات در بارداری

محاسبه BMI در آقایان چگونه انجام می‌شود؟

به طور کلی می‌توان گفت BMI یک ابزار مردانه است و مبنای طرح‌ریزی آن ویژگی‌های فیزیکی مردانه بوده است. بدن بانوان از این حیث پیچیدگی‌های بیشتری دارد ضمن آن که چرخه زندگی بانوان مراحل متنوع‌تری نسبت به مردان دارد. اندازه‌گیری BMI در مردان نیز از فرمول استاندارد محاسبه بی ام آی پیروی می‌کند. برای محاسبه BMI مردان وارد ابزار محاسبه آنلاین BMI‌ سایت پینو بی‌بی شوید و ابتدا جنسیت را مرد انتخاب کنید و سپس قد و وزن خود را در سامانه وارد کنید و دکمه محاسبه را فشار دهید. سامانه در کسری از ثانیه اطلاعات مربوط به شاخص توده بدنی و وزن را در اختیار شما قرار خواهد داد.

محاسبه BMI در ورزشکاران چگونه انجام می‌شود؟

BMI ابزار مناسبی برای ارزیابی وضعیت تناسب اندام در ورزشکاران به خصوص ورزشکارانی که توده عضلانی حجیمی دارند، نیست. BMI نمی‌‎تواند اجزای مختلف تشکیل‌‎دهنده وزن کل بدن را تشخیص دهد لذا بهتر است ورزشکاران با استفاده ‌از اندازه‌گیری مستقیم چربی بدن شرایط بدنی خود را ارزیابی کنند. درصد چربی بدن ورزشکاران نسبت به سایر اقشار جامعه کمتر است. به طور معمول درصد طبیعی چربی بدن زنان بین ۲۵ تا ۳۱ درصد و برای مردان بین ۱۸ تا ۲۴ درصد است. اما درصد چربی بدن ورزشکاران تقریباً نصف این مقدار است؛ درصد چربی بدن زنان ورزشکار معمولاً ۱۴ تا ۲۰ درصد و ۶ تا ۱۳ درصد برای ورزشکاران مرد است. با مقایسه همین یک فاکتور می‌توان نتیجه گرفت که محاسبه BMI‌ ابزار مناسبی برای ورزشکاران نیست. اگر چه درصد چربی یک زن به طور معمول می‌تواند ۳۱ درصد باشد اما این مقدار برای یک ورزشکار زن، به معنی اضافه وزن و عدم تناسب اندام است. معمولاً درصد چربی بدن ورزشکاران با استفاده از یک ابزار به نام کولیس اندازه‌گیری می‌شود. البته دستگاه‌های آنالیز بدن، توزین زیر آب و اسکن دانسیته استخوان (اسکنDEXA) نیز روش‌های مفیدی برای بررسی توده چربی بدن ورزشکاران هستند.

معایب و اشکالات موجود در محاسبه BMI

BMI دسته‌های استاندارد وضعیت وزن هستند که می‌تواند به پزشک در تشخیص درجه چاقی کمک کند. BMI محدودیت‌هایی دارد و به صورت مستقیم چربی‌های بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند. همچنین در محاسبه BMI بافت و توده عضلانی، توده چربی، استخوان‌بندی، نژادها و سایر فاکتورها در نظر گرفته نمی‌شود. همچنین در این شاخص به متغیرهای تاثیرگذاری که بر روی وزن سالم اثر می‌گذارند توجه نمی‌شود. همانطور که گفتیم BMI ابزار مناسبی برای ورزشکاران حرفه‌ای نیست چرا که بیشتر وزن آن‌‌ها از عضله است.

معمولاً متخصصان تغذیه یا پزشکان علاوه بر اندازه‌گیریBMI، فاکتورهای دیگری نیز در نظر می‌گیرند. عضله بسیار متراکم‌تر از چربی است. بنابراین افراد بسیار عضلانی مانند ورزشکاران حرفه‌ای به خصوص بوکسورهای سنگین وزن، مربیان وزنه‌برداری و کشتی‌گیران سنگین وزن، ممکن است وزن سالمی داشته باشند، حتی اگر شاخص توده وزنی آن‌ها در محدوده افراد چاق طبقه‌بندی شود.

علاوه بر این نژاد نیز می‌تواند بر شاخص توده بدنی تأثیر داشته باشد. به ‌عنوان مثال، ممکن است در ارزیابی BMI، ساکنان جنوب آسیا در دسته افراد چاق طبقه‌بندی شوند در صورتی که به خاطر نژادشان آن‌ها به طور طبیعی شاخص توده بدنی بالاتری دارند و در دسته افراد سالم قرار می‌دهند.

قبلاً‌ اشاره کردیم که شاخص توده بدنی به عنوان یک آلارم هشدار دهنده به افراد عمل می‌کنند و آن‌ها را نسبت به ابتلا به انواع بیماری هوشیار و حساس می‌کند اما باید توجه داشت بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون بالا اکثراً در افرادی گزارش می‌شود که به جای قسمت ران‌ها و باسن، چربی اضافی بیشتری در قسمت میانی بدن‌شان دارند و این در حالی است که ممکن است BMI‌یک فرد نرمال باشد اما چربی زیادی در ناحیه شکم داشته باشد.

روش‌های دیگر محاسبه وزن و بررسی وضعیت تناسب اندام

روش‌های دیگری به غیر از روش محاسبه BMI وجود دارد که عبارتند از:

• اندازه‌گیری دور مچ دست
• محاسبه نسبت دور کمر به ران
• محاسبه دور کمر به قد
• محاسبه درصد چربی

استفاده از این روش‌ها در کنار محاسبه شاخص BMI می‌توانند اطلاعات دقیقی از وضعیت تناسب اندام و سلامتی فرد ارائه کنند.

اندازه‌گیری مچ دست

با یک متر خیاطی دور مچ دست خود را اندازه بگیرید. اندازه‌گیری مچ دست معیار دقیقی نیست اما در کنار سایر معیارها و شاخص‌ها اندازه‌گیری می‌تواند اطلاعات بیشتری در خصوص تناسب اندام افراد ارائه کند. برای ارزیابی نتایج جدول زیر را مشاهد بفرمایید:

محاسبه نسبت دور کمر به ران

محاسبه نسبت دور کمر به ران را به اختصار WHR می‌گویند. WHR برای ارزیابی میزان چربی پایین تنه ابزار مناسبی است. معمولاً این چربی‌ها در نواحی کمر، باسن و ران انباشته می‌شوند. روش محاسبه WHR ساده است و هر کسی می‌تواند در منزل آن را انجام دهد. برای این محاسبه نیاز به یک متر و ماشین حساب است.

راست و به صورت قوز نکرده بایستید، به طور عادی و نرمال نفس بکشید و نفس خود را حبس نکنید. حالا یک متر استاندارد (مانند مترهای خیاطی) بردارید و اندازه دور کمر خود را بگیرید. برای محاسبه دور کمر باید دقیقاً خط بالای ناف را اندازه‌گیری کنید. بیشتر افراد هنگام اندازه‌گیری دور کمر به سراغ خط زیر ناف می‌روند که اشتباه است. متر را درست روی کمر فیکس کنید مراقب باشید که متر پیچ یا تا نخورده باشد. با دقت و طمانیه این کار را انجام دهید. عدد بدست آمده را یادداشت کنید. حالا با همان متر دور ران را اندازه‌گیری کنید. حجیم‌ترین و بزرگ‌ترین قسمت ران را برای اندازه‌گیری انتخاب کنید. 

حالا اندازه کمر را بر اندازه دور ران تقسیم کنید آنچه بدست می‌آید شاخص WHR است:

WHR = (کمر اندازه)/(ران دور اندازه)

در بانوان اگر این عدد بین ۰.۸۵ یا کمتر از آن بود می‌توان گفت زن دارای وزن سالم و نرمال است.

در مردان اگر این عدد بین ۰.۹ یا کمتر از آن بود می‌توان گفت مرد دارای وزن سالم و نرمال است.

اگر این عدد بالای یک باشد فرد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است.

این روش نیز مانند روش BMI معایبی دارد. معمولاً افراد نمی‌توانند به طور دقیق دور کمر و ران خود اندازه‌گیری کنند و اندازه‌گیری اشتباه ممکن است فرد را در ارزیابی نتایج دچار اشتباه کند. در ضمن ترکیبات بدنی در هر فرد بسیار متفاوت است و نمی‌توان برای همه افراد یک نسخه را پیچید. به عنوان مثال ممکن است این عدد برای یک ورزشکار دو استقامت که ران‌های حجیم و قوی دارد، شاخص خوبی برای ارزیابی نباشد. این روش برای کودکان نیز شاخص مناسبی نیست.

محاسبه نسبت دور کمر به قد

روش دیگری برای ارزیابی تناسب اندام و بررسی وزن ایده‌آل محاسبه نسبت دور کمر به قد یا WHtR است. در این روش می‌توان با اندازه‌گیری چربی تجمع یافته در قسمت میانی بدن شاخص سلامت را اندازه‌گیری کرد. از این شاخص برای ارزیابی دقیقی از خطر بروز مشکلات قلبی و عروقی و مرگ و میرهای ناشی از آن‌ها بهره گرفته می‌شود. برای محاسبه WHtR نیز به یک متر و ماشین حساب نیاز دارید. مجدداً در حالت ریلکس و کاملاً صاف بایستید. یک نفس عمیق بکشید و در حالت بازدم دور کمر خود را اندازه بگیرید و یادداشت کنید. توجه داشته باشید که برای اندازه‌گیری دور کمر خط بالای ناف ملاک است. سپس کنار دیوار بایستید، سر خود را کاملاً در راستای بدن قرار دهید و از یک نفر درخواست کنید تا قد شما را با متر اندازه بگیرد. اندازه دور کمر را بر قد خود تقسیم کنید تا شاخص WHtR را بدست آورید اگر عدد بدست آمده را در ۱۰۰ ضرب کنید نتایج بر حسب درصد ارزیابی خواهد شد. به طور معمول افرادی که اندازه دور کمرشان کمتر از نصف اندازه قدشان است دارای وزنی معقول هستند و وزن آن‌ها در محدوده وزن سالم است.

WHtR = (کمر دور اندازه)/(قد اندازه)

جدول زیر نتایج حاصل از محاسبه شاخص WHtR را نشان می‌دهد. عدد بدست از فرمول بالا در ۱۰۰ ضرب کنید و نتیجه بدست آمده را در جدول زیر مورد ارزیابی قرار دهید. به عنوان مثال اگر شما مرد باشید و شاخص WHtR عدد ۰.۴۷ را نشان دهد با ضرب این عدد در ۱۰۰ به عدد ۴۷ خواهید رسید که نشان دهنده قرارگیری شما در محدوده افراد با وزن نرمال است.

محاسبه درصد چربی

اگر قصد دارید از میزان چربی بدن خود مطلع شوید نباید تنها به اندازه‌گیری وزن اکتفا کنید. اندازه‌گیری وزن  تنها فاکتور برای میزان چربی در بدن نیست. فراموش نکنید بدن هر فرد با توجه به سبک زندگی که دارد مانند نوع تغذیه و میزان تحرک جسمی دارای ترکیبات مختلفی است. برای محاسبه درصد چربی بدن نیاز به اندازه‌گیری

وزن، قد، دور کمر، اندازه دور مچ، دور ران و دور بازو است. متاسفانه اندازه‌گیری درصد چربی بدن یک کار تخصصی است و نمی‌توان درصد چربی را در منزل اندازه‌گیری کرد.

در بیشتر باشگاه‌های ورزشی حرفه‌ای و مطب پزشکان و متخصصان تغذیه یک ابزار دقیق و خاصی برای اندازه‌گیری درصد چربی به نام کالیپر وجود دارد که فرد می‌تواند با استفاده از آن درصد چربی بدن خود را مشاهده کند.

روش دیگر برای محاسبه درصد چربی بدن روش غوطه‌ور شدن بدن در آب است که البته این روش به دلیل گران بودن در دسترس همگان نیست.

دستگاه بادی آنالیزور هم می‌توانند درصد چربی بدن را محاسبه کنند. از جمله مواردی که دستگاه بادی آنالیزور به ما نشان می‌دهد:

• درصد چربی بدن
• حجم توده چربی
• توده چربی آزاد
• توده عضلانی اسکلتی
• میزان آب بدن
• آنالیز چربی و عضله
• نسبت دور کمر به ران (WHR)
• میزان متابولیسم پایه (BMR)