رنگ چشم نوزاد مون چه رنگی میشه؟
اگر باردار باشید و در انتظار تولد فرزند به سر ببرید و یا اگر پدر باشید و هر روز برای تولد نوزادتان روزشماری کنید، قطعاً یکی از اتفاقات جذاب زندگی‌تان پیشبینی شکل ظاهری نوزاد و گمانه‌زنی درباره آن خواهد بود. ممکن است مرتب با خودتان فکرکنید که نوزاد شما به چه کسی بیشتر شبیه است. این که چشم نوزادتان چه رنگی باشد قطعاً یکی از سوالات پرتکرار ذهن شماست. در این مقاله به معرفی سامانه پیشبینی رنگ چشم کودک خواهیم پرداخت تا شما را در این رویاپردازی جذاب همراهی کنیم. با استفاده از این افزونه سایت پینو بیبی رنگ چشم نوزادتان را پیشبینی کنید.
پیشبینی رنگ چشم نوزاد
چشم‌ها در زیبایی چهره افراد نقش بسزایی دارند. آنچه در چشم‌ها بیش از همه جلب توجه می‌کند درشتی یا کوچکی چشم نیست بلکه رنگ چشم است. عنبیه قسمت رنگی چشم است که در افراد مختلف، رنگ متفاوتی دارد اما متخصصان به طور کلی ۷ طیف رنگی برای چشم انسان‌ها شناسایی کرده‌اند. یکی از موضوعات مورد علاقه والدین اطلاع از رنگ چشم نوزاد پیش از تولد است. تیم پینو بیبی در جهت پاسخ به این نیاز والدین سامانه پیشبینی چشم نوزاد را راه‌اندازی کرده است.
سامانه پیشبینی رنگ چشم نوزاد پینو بیبی
همین ابتدای امر باید خدمت‌تان اعلام کنیم که پیشبینی رنگ چشم جنین با یک ضریب تقریبی صورت می‌گیرد به طور کلی احتمال پیشبینی رنگ چشم جنین به شرح زیر است:
- اگر هر رنگ چشم پدر و مادر هر دو قهوه‌ای باشد با احتمال ۷۵ درصد رنگ چشم نوزاد نیز قهوه‌ای خواهد بود.
- اگر هر رنگ چشم پدر و مادر هر دو آبی باشد با احتمال ۹۹ درصد رنگ چشم نوزاد نیز آبی خواهد بود.
- اگر هر رنگ چشم پدر و مادر هر دو سبز باشد با احتمال ۹۹ درصد رنگ چشم نوزاد نیز سبز خواهد بود.
- اگر هر رنگ چشم پدر و مادر هر دو فندوقی (عسلی) باشد با احتمال ۹۹ درصد رنگ چشم نوزاد نیز فندوقی (عسلی) خواهد بود.
بنابراین افزونه پیشبینی رنگ چشم جنین در سایت پینو بیبی نیز با درصد و احتمالات رنگ چشم نوزاد را پیشبینی می‌کند. برای کار با این سامانه فقط کافی است رنگ چشم پدر و مادر روی سامانه مشخص شود و سپس دکمه محاسبه را فشار دهید. سامانه رنگ چشم نوزاد را با احتمال و درصد وقوع در اختیار شما قرار خواهد داد.
آشنایی با مفاهیم اولیه ژنتیک
برای ورود به این بحث لازم است تا برخی مفاهیم ساده علوم ژنتیک را با هم بررسی کنیم. در مقاله مربوط به «چه خصوصیاتی از والدین به کودکان به ارث می‌رسند» در خصوص نحوه انتقال ژن‌ها و چگونگی به ارث رسیدن خصوصیات مختلف با هم صحبت کردیم. توضیح دادیم که هر فردی حاصل تقسیم‌های متوالی یک سلول اولیه است که به آن سلول تخم یا زیگوت گفته می‌شود. بعد از برقراری رابطه جنسی اگر اسپرم بتواند با تخمک ترکیب شود یک سلول اولیه تشکیل می‌شود. سلول اولیه همان تخم، زیگوت یا نطفه است. برای تشکیل این سلول لازم است تا سلول‌های والد هر کدام نیمی از ماده وارثتی خود را به اشتراک بگذارند. از ماده وراثتی به عنوان کروموزوم نیز یاد می‌شود. به سلول جنسی مادر، گامت ماده و به سلول جنسی پدر، گامت نر گفته می‌شود.
هر گامت دارای ۴۶ کروموزوم است که به طور تصادقی هنگام آمیزش دو سلول نیمی از این ۴۶ گامت یعنی ۲۳ عدد کروموزوم از هر والد به اشتراک گذارده می‌شود. از این ۲۳ کرموزوم، ۲۲ عدد تعیین کننده صفات و خصوصیات جسمی، روحی، فیزیکی و ظاهری فرد هستند و یک کروموزوم مسئول تعیین جنسیت و بروز صفات جنسی و چند خصوصیت دیگر است.
برای تشکیل سلول تخم، پدر نیمی از کرموزوم‌های خود یعنی ۲۳ تا و مادر هم نیم دیگر یعنی ۲۳ کروموزوم به سلول تخم اهدا می‌کنند و بنابراین سلول تخم ۴۶ کروموزوم خواهد داشت. یکی از صفاتی که همان بدو لقاح و آمیزش سلول‌ها تعیین تکلیف می‌شود ژن مسئول رنگ چشم است. دانشمندان اظهار داشته‌اند که بیش از ۱۶ ژن در تعیین رنگ چشم تاثیرگذار هستند اما ژن اصلی تعیین کننده رنگ چشم روی کورموزوم شماره ۱۵ قرار دارد. برای توصیف چگونگی تعیین رنگ چشم باید ابتدا با مفاهیم هتروزیگوت، هموزیگوت، ژن غالب و ژن مغلوب و فنوتیپ و ژنوتیپ آشنا شویم.
فنوتیپ: شکل ظاهری بروز صفات در افراد مختلف است به این معنی که فنوتیپ رنگ موی نوزاد شما ممکن است قهوه‌ای، مشکی، بور و … باشد. یعنی آنچه که شما به چشم مشاهده می‌کنید در واقع تعریف درستی از فنوتیپ است.
ژنوتیپ: محتوای ژنتیکی سلول‌های افراد است که ممکن است همه ژن‌های روی کروموزوم تظاهر بیرونی نداشته باشد. در واقع ژنوتیپ تعیین کننده فنوپیپ است.
ژن: ماده وراثتی است که دارای دو آلل یا محتوای کروموزومی است که یکی را از مادر و یکی را از پدر دریافت کرده است بنابراین برای بروز هر صفت و ویژگی یک ژن لازم است که آن ژن خودش دارای دو آلل است.
آلل غالب: آللی غالب محتوای وراثتی است که به صورت فنوتیپ تظاهر می‌کند یعنی اثر غالب‌شوندگی دارد. در واقع ژن غالب ژنی است که بروز پیدا می‌کند. برای نشان دادن ژن غالب از حروف انگلیسی بزرگ استفاده می‌شود. (به عنوان مثال A)
آلل مغلوب: آللی است که در برابر ژن غالب قابلیت بروز و تظاهر ندارد و اثر خود را آشکار نمی‌کند. مگر این که ژن غالبی در برابر آن نباشد یعنی دو ژن مغلوب کنار هم قرار بگیرند در این صورت قطعاً اثر ژن مغلوب دیده خواهد شد. برای نمایش ژن مغلوب از حروف انگلیسی کوچک استفاده می‌شود. (به عنوان مثال a)
هموزیگوت: گفتیم که محتوای وراثتی و ژنتیکی هر فردی دو قسمت دارد که یکی را از مادر و یکی را از پدر دریافت می‌کند. اگر محتوای ژنتیکی که فرد از والدینش دریافت می‌کند یکسان باشد یعنی هر دو آلل موجود روی کروموزوم شبیه هم باشد خواه، غالب و یا مغلوب به آن هموزیگوت گفته می‌شود. به عنوان مثال: AA یا aa
هتروزیگوت: از نامش پیداست اگر آلل‌های یک ژن با هم متفاوت باشد یعنی یکی غالب و دیگری مغلوب باشد در این صورت به آن ژن هتروزیگوت گفته می‌شود. به عنوان مثال: Aa زمانی که محتوای ژنتیکی هتروزیگوت باشد صفت غالب بروز پیدا می‌کند.
غالب یا مغلوب بودن یک اصطلاح علمی است که بر اساس استفاده از قوانین احتمالات به صورت قراردادی در نظر گرفته شده است. دانشمندان با بررسی رفتار ژن‌ها دریافتند که برخی ژن‌ها در مقایسه با دیگران بیشتر بروز پیدا می‌کنند مثلاً در ژن مربوط به گروه خونی، ژن O در برابر ژن A و B مغلوب است. یعنی گروه خونی در فردی که یک آلل A و یک آلل O دارد، قطعاً A خواهد بود.
به طور کلی ژن‌های مغلوب صفات و خصیصه‌هایی هستند که کمتر در جامعه دیده می‌شوند.
چند نوع رنگ چشم وجود دارد
قسمت رنگی چشم عنبیه نام دارد. در وسط عنبیه سوراخی به نام مردمک وجود دارد. مردمک دریچه تنظیم نور برای ورود به چشم‌هاست. بخشی از زیبایی چهره هر فرد مربوط به چشم‌ها به ویژه بخش رنگی چشم است. رنگ چشم از صفات فنوتیپی است. به طور کلی ۳ رنگدانه مسئول تعیین رنگ چشم در افراد هستند. رنگدانه ملانین که غلظت آن باعث ایجاد رنگ‌های مختلف چشم می‌شود؛ رنگدانه لیپوکروم مسئول ایجاد رنگ زرد است که در ترکیب با سایر رنگدانه‌ها، رنگ‌های مختلفی را پدید می‌آورد و رنگدانه لیپوفوشین (زرد – قهوه‌ای) که مسئول ایجاد رنگ سبز چشم است و اگر هیچ رنگدانه‌ای در چشم وجود نداشته باشد در واقع عنبیه بی‌رنگ است و به خاطر وجود رگ‌های خونی، قرمز رنگ دیده می‌شود. آنچه تعیین کننده رنگ چشم در افراد مختلف است تنها مربوط به رنگدانه‌های موجود در عنبیه نمی‌شود بلکه این مسئله بسیار پیچیده‌تر است و به ساختار عنبیه و سایر اجزای چشم نیز وابسته است. میزان شکست نور و یا انعکاس نور در تعیین رنگ چشم افراد در کنار وجود رنگدانه‌های مختلف تاثیرگذار است. عنبیه امواج نور برخی رنگ‌ها را به هنگام عبور به خود جذب می‌کند ازاین‌رو بازتاب نور در رنگدانه‌ها سبب می‌شود که عنبیه «رنگی» دیده شود. بنابراین رنگ چشم بازتاب رنگدانه‌هایی است که در قسمت پشت عنبیه وجود دارند. اگر رنگدانه‌ها در قسمت جلوی عنبیه افزایش نیابند، رنگ چشم آبی خواهد بود؛ اما اگر زیاد باشند و در قسمت جلو نیز پخش شوند، آن را به رنگ قهوه‌ای درخواهند آورند. به طور کلی دانشمندان ۷ نوع رنگ چشم را برای انسان متصور هستند و همه انسان‌ها به نحوی در یکی از این تقسیم‌بندی‌ها جای می‌گیرند.
رنگ چشم قهوه‌ای
رنگ چشم قهوه‌ای یک رنگ غالب در بین رنگ‌های چشم موجود در بین انسان‌هاست. بیشترین فراوانی رنگ چشم، مربوط به رنگ قهوه‌ای است. اکثر مردم جهان دارای رنگ چشم قهوه‌ای تیره هستند. افرادی با رنگ چشم قهوه‌ای روشن و متوسط هم در جوامع دیده می‌شوند که نسبتاً گستردگی زیادی در جامعه دارند. رنگ چشم قهوه‌ای در انسان به خاطر غلظت بالای ملانین در عنبیه است. توجه داشته باشید که رنگ چشم سیاه وجو ندارد یعنی هیچ عنبیه‌‌ای به صورت صدردرصدی سیاه رنگ نیست و ممکن است در برخی افراد غلظت ملانین به حدی باشد که رنگ چشم سیاه به نظر برسد اما از لحاظ علمی رنگ چشم چنین فردی قهوه‌ای بسیار تیره است.
رنگ چشم کهربایی
کهربایی در واقع رنگ زرد متمایل به طلایی و مسی است. ایجاد رنگ چشم کهربایی به علت رسوب رنگدانه لیپوکروم در عنبیه است. گاهی این رنگ چشم با رنگ چشم عسلی اشتباه گرفته می‌شود اما باید اعلام کنیم که رنگ چشم عسلی حاصل ترکیب رنگدانه‌های دیگری مانند سبز، قهوه‌ای و نارنجی است. معمولاً افراد چشم عسلی رنگ چشمانش در شرایط مختلف نوری تغییر می‌کند اما افراد چشم کهربایی رنگ چشم ثابتی دارند.
رنگ چشم سبز
در واقع افرادی رنگ چشم‌شان سبز است هیچ رنگدانه‌ای به رنگ سبز در چشمان‌شان وجود ندارد بلکه ترکیب رنگدانه لیپوفوشین با ملانین است که رنگ سبز را به وجود می‌آورد. افرادی که چشم سبز دارند بیشتر ساکن اروپای شمالی و مرکزی هستند. در کشور ایسلند رنگ چشم ۸۹ درصد از زنان و ۸۷ درصد از مردان یا سبز و یا آبی است. به طور کلی بیشترین پراکندگی رنگ چشم سبز مربوط به کشور ایسلند و هلند است.
رنگ چشم آبی
رنگ چشم آبی نیز مانند رنگ چشم سبز است یعنی هیچ رنگدانه آبی رنگی در عنبیه چشم این افراد وجود ندارد. در افراد با رنگ چشم آبی میزان ملانین موجود در عنبیه بسیار کم است. جذب و شکست نور در طول موج‌های مختلف در عنبیه باعث ایجاد رنگ چشم آبی در افراد می‌شود. همانطور که گفته شد این رنگ چشم در کشورهای اروپایی و آمریکایی بیشتر دیده می‌شود.
رنگ چشم خاکستری
ساختار عنبیه در چشم خاکستری مانند چشم آبی است. آنچه باعث ایجاد تفاوت رنگ می‌شود میزان کلاژن بیشتر در بافت عنبیه است و میزان جذب و شکست نور در عنبیه در طول موج‌های خاص منجر به ایجاد رنگ خاکستری در افراد می‌شود.
رنگ چشم عسلی یا فندوقی
افرادی که چشم عسلی یا فندوقی دارند تعدادشان بسیار محدود است. رنگ فندوقی یا عسلی چیزی بین رنگ قهوه‌ای و سبز است. برخی ممکن است چشم عسلی را با کهربایی اشتباه بگیرند اما افراد چشم عسلی در نور آفتاب رنگ چشمان شبیه سبز تیره است اما افراد چشم کهربایی در نور یا عدم وجود نور همواره رنگ چشم‌شان طلایی متمایل به مسی است.
رنگ چشم قرمز
همانطور که گفتیم گاهی به دلیل بروز بیماری به نام آلبینیسم یا زالی در عنبیه چشم افراد مبتلا هیچ رنگدانه‌ای وجود ندارد و یا رنگدانه ملانین بسیار کم است. از آنجا که مقدار ملانین چشم کم است ممکن است در شرایطی که نور زیادی به چشم این افراد تابیده شود رنگ چشم آن‌ها قرمز به نظر برسد. برخی مواقع نیز ممکن است رنگ چشم این افراد بنفش به نظر برسد که بسیار نادر و خاص هستند.
چطور می‌توان رنگ چشم نوزاد را پیشبینی کرد؟
همانطور که گفتیم بیش از یک ژن در تعیین رنگ چشم فرد تاثیرگذار هستند هر چند که ژن اصلی مسئول رنگ روی کروموزوم پانزدهم قرار دارد. در چنین شرایطی تشخیص دقیق رنگ چشم امکان‌پذیر نیست و با تقریب احتمال ۹۰ درصدی می‌توان در مورد رنگ چشم آبی و قهوه‌ای اظهار نظر کرد.
رنگ چشم قهوه‌ای یک ژن غالب است و رنگ چشم آبی یک ژن مغلوب است. بنابراین اگر رنگ چشم پدر آبی باشد و رنگ چشم مادر قهوه‌ای باشد به احتمال زیاد می‌توان گفت رنگ چشم نوزاد قهوه‌ای خواهد شد مگر این که در بین خویشاوندان نزدیک مادر (خواهر، برادر، پدر، مادر یا پدربزرگ و مادربزرگ) فردی با رنگ چشم آبی وجود داشته باشد بدین ترتیب ممکن است مادر دارای یک آلل رنگ چشم آبی نیز باشد و در هنگام تشکیل سلول تخم مادر ژن رنگ آبی را به نوزاد داده باشد که در کنار ژن آبی پدر باعث می‌شود رنگ چشم نوزاد آبی شود:
رنگ چشم پدر در هر صورت به خاطر وجود ژن مغلوب به صورت aa است (این حروف به صورت فرضی انتخاب شده است).
رنگ چشم مادر می‌تواند AA باشد که نشان دهنده رنگ قهوه‌ای در یک سلول هموزیگوت است و ممکن است کروموزم رنگ چشم مادر هتروزیگوت باشد یعنی Aa که در این صورت یک ژن مغلوب دارد که ممکن است این ژن مغلوب نماینده رنگ آبی باشد و در ترکیب با ژن پدر باعث ایجاد رنگ چشم آبی که یک صفت مغلوب است شود.
توجه داشته باشید که رنگ چشم فقط ترکیبی از رنگ چشم والدین نیست. در واقع اینطور نیست که مانند سطل رنگ، با مخلوط کردن رنگ‌ها، رنگ چشم نوزاد مشخص شود. هر والد دارای دو جفت ژن در هر کروموزوم است و امکانات متعددی برای نحوه بیان این اطلاعات ژنتیکی از نظر رنگ چشم وجود دارد.
به طور کلی رنگ‌های تیره غالب هستند، بنابراین رنگ سبز تمایل دارد تدریجاً به قهوه‌ای و رنگ آبی به سبز تبدیل شود. همانطور که توضیح دادیم در یک سناریو که در آن یکی از والدین چشمان قهوه‌ای دارد و والد دیگر آبی، به طور خودکار رنگ چشم کودک قهوه‌ای نمی‌شود و عوامل دیگری نیز این بین دخیل هستند. بنابراین پیشبینی رنگ چشم نوزاد هرگز صددرصد نخواهد بود.
آیا رنگ چشم نوزاد در آینده تغییر می‌کند؟
معمولاً‌نوزاد در هنگام تولد رنگ چشم روشن‌تری دارند و به مرور در اثر قرار گرفتن در نور ملانین بیشتری در چشم‌های آن‌ها تولید می‌شود و رنگ چشم نوزاد تیره‌تر خواهد شد.
اما هر نوع تغییر رنگ چشمی طبیعی نیست و اگر رنگ عنبیه نوزاد تغییرات فاحشی داشت لازم است تا با یک متخصص مشورت کنید.
آیا تغذیه روی رنگ چشم جنین اثر دارد؟
واقعیت این است که هنوز شواهد علمی مبنی بر رد یا تایید این نظریه وجود ندارد. تغذیه سالم مادر قطعاً بر سلامتی، براق و جذاب بودن چشمان نوزاد تاثیر بسزایی دارد. غذاهای مفید و حاوی ویتامین‌های مختلف می‌تواند به سلامت چشم‌ها و همچنین رشد بهتر جنین کمک کند. برخی پژوهش‌های علمی مدعی هستند که مصرف برخی مواد خوراکی می‌تواند در بیدار کردن ژن‌های خاموش و پنهان نقش داشته باشد و ممکن است باعث بروز ژن مغلوب شوند. در برخی متون سنتی به مصرف گلابی توسط پدر قبل از برقراری رابطه جنسی اشاره می‌کنند که باعث روشن شدن چشم نوزاد خواهد شد. در طب سنتی مصرف برخی مواد خوراکی مانند هلو، خرچنگ دریایی، گل گاوزبان، سنبل‌الطیب و عرق کاسنی برای روشن شدن رنگ چشم نوزاد را موثر دانسته‌اند.
کودکانی با رنگ چشم متفاوت
به ندرت برخی از نوزاد دارای رنگ چشم متفاوت از هم خواهند بود یعنی یک چشم‌شان یک رنگ است و رنگ چشم دیگر متفاوت است. تفاوت رنگ عنبیه دو چشم در یک فرد را هتروکرومیا (ناهمرنگی عنبیه) می‌نامند. هتروکرومیا می‌تواند به دلیل نقص در انتقال رنگدانه‌ها، ضربه به چشم در دوران جنینی یا اندکی پس از تولد یا یک اختلال خوش‌خیم ژنتیکی باشد. گاهی نیز به دلیل التهاب، کک و مک (خال) عنبیه و سندرم هورنر رنگ چشم فرد متفاوت خواهد شد.