بارداری زمان زیبایی است و طبیعتاً شما هر کاری انجام خواهید داد تا ۹ ماه این دوره را به سلامت بگذرانید. این شامل مراقبت‌های مناسب دوران بارداری، داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و حتی ترک چند عادت بد در طول روز می‌شود. اما در حالی که همه این موارد برای سلامت کلی شما در طول دوران بارداری ضروری هستند، این نیز مهم است که از سلامت دندان خود غافل نشوید. درد دندان یا حساسیت دندان یکی از مشکلات غیرمنتظره در بارداری به شمار می‌رود، اما با عادات درست مراقبت از دندان و مراجعه به دندانپزشک خود می‌توانید دندان ها و لثه‌های خود را در این دوره سالم نگه دارید.
علل دندان درد در دوران بارداری چیست؟
بیش‌تر زنان باردار در طول بارداری خود انتظار دارند مقداری ناراحتی را احساس کنند. همه افراد داستان‌هایی را در مورد حالت تهوع وحشتناک صبحگاهی شنیده‌اند و بر کسی پوشیده نیست که بارداری ورم پا، کمر درد، ضعف و مه مغزی را به همراه دارد. اما وقتی صحبت از دندان درد یا حساس شدن دندان‌ها در دوران بارداری می‌شود، این مشکل بارداری می‌تواند مادران را غافلگیر کند. با این حال، مشکلات دندانی در دوران بارداری شایع‌تر از آن چیزی است که برخی از افراد تصور می‌کنند. همانطور که کودک شما در رحم رشد می‌کند، سطح هورمون شما نیز افزایش می‌یابد که می‌تواند منجر به دندان درد در بارداری و سایر علائم مشکلات دندان شود:
تجمع پلاک
بدن مادر در طول بارداری دچار تغییرات زیادی می‌شود. دلیل این موضوع، تغییرات هورمونی است. همان طور که افزایش استروژن و پروژسترون ممکن است باعث علائمی مانند استفراغ و حالت تهوع شود، این تغییرات می‌تواند شما را در برابر پلاک دندان نیز آسیب پذیر کند. پاسخ طبیعی بدن شما به مبارزه با تجمع پلاک در دوران بارداری، بیش‌تر به دلیل تغییرات هورمونی، در نوسان است. در صورت عدم درمان، پلاک می تواند به تجمع خود ادامه دهد و در نهایت به پوسته‌ای سخت تبدیل شود و خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
تجمع پلاک می‌تواند ریشه اصلی خونریزی لثه و التهاب باشد؛ وضعیتی که به نام ژنژیویت بارداری شناخته می‌شود. این عارضه تا ۷۵ درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین اگر دچار آن شده‌اید، بدانید که تنها نیستید. همچنین بسته به شدت ژنژیویت بارداری، ممکن است به بیماری پریودنتال (بیماری لثه) مبتلا شوید. بیماری پریودنتال یک عفونت جدی لثه است که استخوان‌های نگهدارنده دندان فرد را از بین می‌برد و در نهایت منجر به از دست دادن دندان می‌شود.
بیماری‌های لثه
به دلیل تغییرات هورمونی، اکثر زنان در دوران بارداری بیش‌تر مستعد ابتلا به التهاب لثه هستند و لثه‌های آنها زخمی، حساس و در برابر مشکلات شدیدتر آسیب پذیر هستند. برخی از زنان نیز به به دلیل پلاک بیش از حد، به تومورهای بارداری روی لثه‌های خود مبتلا می‌شوند. نگران نباشید؛ این تومورها ترسناک به نظر می‌رسند، اما آنها رشد غیر سرطانی روی لثه‌ها هستند. البته، سرطانی یا غیر سرطانی، این رشد بیش از حد بافت‌ها (که اغلب در سه ماهه دوم بارداری رخ می‌دهد) می‌تواند باعث حساسیت و درد دندان شود که خوردن یا نوشیدن را دشوار می‌کند. خبر خوب این است که این تومورها معمولاً پس از زایمان ناپدید می‌شوند.
تغذیه
تمام این عوارض به کنار، بارداری همچنین می‌تواند اشتهای شما را نیز تغییر دهد و هوس کردن غذاهای خاص (ویار کردن) در این دوره کاملا طبیعی به شمار می‌رود. مشکل این است که شما به احتمال زیاد هوس خوردن غذاهای سالم را نخواهید داشت. اگر دائماً به دنبال میان وعده‌های شیرین یا پر از کربوهیدرات هستید تا هوس خود را در بارداری برطرف کنید، خطر پوسیدگی دندان و در نتیجه دندان درد برای شما وجود خواهد داشت.
حالت تهوع صبحگاهی
در طول سه ماهه اول بارداری، بالا آوردن اغلب یک اتفاق رایج برای بیش‌تر زنان به شمار می‌رود. بنابراین، مسواک زدن با یک خمیر دندان که اسید روی دندان را خنثی کند و اسید معده را به طور موثر از بین ببرد تا منجر به فرسایش دندان‌ها نشود، از اهمیت برخوردار است. در غیر این صورت، مینای دندان شما شروع به از بین رفتن می‌کند و روزنه‌ای را برای دندان درد بیش‌تر در طول دوران بارداری به دلیل حساسیت و حفره‌های موجود در دندان باز می کند. بنابراین در صورتی که رفلاکس اسیدی یا حالت تهوع صبحگاهی را در طول بارداری خود دارید، بالا آوردن مکرر یا اسید معده در دهان می‌تواند به آرامی به مینای دندان شما آسیب برساند و باعث تحریک دندان شود.
روش‌های درمان دندان درد در دوران بارداری چیست؟
چه در دوران بارداری خود به دندان درد، حساس شدن لثه‌ها یا آفت دهان دچار شده باشید، درد دهان نباید باعث ناراحتی شما شود. پیشنهاد می‌کنیم در صورت ابتلا به دندان درد در دوران بارداری، مراحل زیر را دنبال کنید:
به دندانپزشک مراجعه کنید
اگر دندان دردی دارید که از بین نمی‌رود، بی صدا رنج نکشید. بلکه فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید و فراموش نکنید به او بگویید که باردار هستید.
انجام عکس برداری با اشعه ایکس و برخی از روش‌های دندانپزشکی خاص در دوران بارداری بی خطر است. اما بسته به این که چند ماه است باردار هستید و چقدر تا زایمان فاصله دارید، ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند که برخی از رویکردهای درمانی را حداقل تا سه ماهه دوم بارداری به تعویق بیندازید. این حالت ممکن است در صورتی اتفاق بیفتد که شما نیاز به پر کردن دندان یا عصب کشی داشته باشید که نیاز به بی حسی موضعی یا عمومی دارد و ممکن است خطر سقط جنین را در سه ماهه اول افزایش دهد.
اما از آنجایی که اندام‌های حیاتی کودک شما در سه ماهه دوم بارداری رشد می‌کنند، زمانی که دندان پزشک شما برخی از روش‌های درمانی را به تعویق می‌اندازد خطر عوارض جانبی کمتری وجود دارد.
جرم گیری دندان را انجام دهید
برای روشن بودن ماجرا، بهتر است بگوییم که تمیز کردن و جرم گیری مرتب دندان‌های شما به نوزاد متولد نشده آسیبی نمی‌رساند؛ بنابراین می‌توانید برنامه نظافت دندان‌های خود را طبق حالت معمول برنامه‌ریزی کنید. در واقع، جرم گیری دندان‌ها ممکن است حساسیت دندان‌ها که ناشی از پلاک بیش از حد است را از بین ببرد.
تمیز کردن و جرم گیری دندان‌ها می‌تواند التهاب لثه در دوران بارداری را نیز درمان کند. به همین خاطر به دلیل خطر ابتلا به التهاب لثه در دوران بارداری، دندانپزشک شما حتی ممکن است جرم گیری مکرر و بیشتری (شاید هر ۳ ماه یک بار به جای هر ۶ ماه یک بار) را نسبت به حالت معمول در دوران بارداری توصیه کند. . برداشتن پلاک همچنین می‌تواند ناراحتی ناشی از تومورهای بارداری، رشد غیر طبیعی بافت‌های غیر سرطانی روی لثه ها را کاهش دهد. فقط بدانید که تومور ممکن است تا پس از زایمان از بین نرود و این اشکالی ندارد.
در صورت لزوم درمان‌های خاص دریافت کنید
گاهی اوقات، یک تومور مزاحم غذا خوردن در دوران بارداری می‌شود. اگر چنین شرایطی دارید، دندانپزشک شما ممکن است برداشتن تومور را در نظر بگیرد؛ اما لازم است برای انجام آن تا سه ماهه دوم یا سوم بارداری صبر کنید. این عمل شامل استفاده از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه اطراف لثه می‌باشد.
اگر در دوران بارداری خود دچار بیماری پریودنتال شده‌اید و دندانپزشک شما نمی‌تواند دندان لق را ترمیم کند، کشیدن دندان در سه ماهه دوم بارداری می‌تواند دندان درد و حساسیت ناشی از آن را متوقف کند. سپس می‌توانید در مورد گزینه‌های جایگزین شدن دندان مانند ایمپلنت دندان یا بریج دندان با دندانپزشک خود صحبت کنید. هر دوی آنها بعد از سه ماهه دوم بی خطر هستند.
درمان‌های خانگی دندان درد در دوران بارداری
اگر چه گزینه‌های درمانی در منزل وجود دارند، اما مطمئن ترین و موثر ترین راه حل برای مقابله با دندان درد در دوران بارداری مراجعه به دندانپزشک است. اکثر روش‌های رایج دندانپزشکی مانند جرم گیری حرفه‌ای برای مادر و جنین کاملاً بی خطر هستند. به سادگی به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهید که باردار هشتید و او در طول درمان اقدامات احتیاطی بیشتری را انجام خواهد داد.
اگر دندانپزشک شما درمان دندانپزشکی را تا سه ماهه دوم بارداری به تعویق انداخت، در این مدت می‌توانید کارهای زیادی را برای تسکین درد در خانه انجام دهید. می‌توانید با شناسایی غذاها و نوشیدنی‌هایی که حساسیت یا درد را تشدید می‌کنند، شروع کنید. برخی از زنان متوجه می‌شوند که هنگام خوردن غذاهای گرم یا نوشیدنی‌های گرم حساسیت آنها افزایش می‌یابد، در حالی که برخی دیگر نسبت به نوشیدنی‌های سرد یا غذاهای سرد حساسیت دارند. دهان شویه‌های حاوی الکل نیز می‌توانند درد شما را بدتر کنند.
شستن دهان با آب گرم و شور ممکن است تا حدودی تورم و التهاب را تسکین دهد. کمپرس سرد را در قسمت بیرونی گونه قرار دهید تا التهاب را از بین ببرید. از پزشک یا دندانپزشک خود بپرسید که آیا مصرف یک ضد عفونی کننده دندان حاوی بنزوکائین یا مسکن‌هایی مانند استامینوفن بی خطر است یا خیر. تعدادی از درمان‌های خانگی در ادامه قرار داده می‌شود که می‌توانید آنها را برای کمک به کاهش درد دندان در دوران بارداری امتحان کنید:
- آلوئه ورا: این گیاه که به دلیل خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی خود شناخته شده است، می‌تواند به کاهش رشد باکتری‌های دهان و کاهش تورم لثه در دوران بارداری کمک کند.
- شیر: کلسیم و ویتامین K که هر دو در شیر یافت می‌شوند، برای سلامت لثه در دوران بارداری ضروری هستند. برای کمک به کاهش خونریزی و التهاب لثه، چند بار در روز شیر گرم بنوشید. اما حتما بعد از آن دندان‌های خود را دو بار در روز مسواک بزنید؛ زیرا شیر باعث افزایش تشکیل پلاک می‌شود.
- انار: به عنوان یک اقدام پیشگیرانه موثر، آب انار می‌تواند به مبارزه با تجمع پلاک و عفونت های باکتریایی در دوران بارداری کمک کند. بنابراین حتما آب انار بدون قند بنوشید یا دهان خود را با آن بشویید.
- سیر: استفاده مستقیم از سیر روی ناحیه‌ای که باعث دندان درد شما می‌شود، می‌تواند به طور قابل توجهی دندان درد در بارداری را کاهش دهد. از آنجایی که سیر حاوی آلیسین است، به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی شناخته شده است که باکتری‌های اطراف نواحی آلوده را بدون هیچ گونه عوارض جانبی از بین می‌برد.
- میخک: روغن میخک یا خود میخک را می‌توان به عنوان یک ضد عفونی کننده طبیعی برای تسکین سریع دندان درد در بارداری به طور مستقیم روی دندان آسیب دیده استفاده کرد.
چگونه از دندان درد در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
با همه چیزهایی که در دوران بارداری از نظر فیزیکی تجربه خواهید کرد، باید کاری کنید که احتمال دندان درد در بارداری را به حداقل برسانید. این موضوع با عادات درست بهداشت دهان و دندان شروع می‌شود، که به دلیل خطر ابتلا به مشکلات دهان و دندان مهم هستند. ایجاد چند تغییر ساده در برنامه روزانه مراقبت از دهان و توجه ویژه به سلامت دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی و درد دندان کمک کند.موارد زیر کارهایی هستند که می‌توانید در رابطه با پیشگیری از دندان درد در بارداری انجام دهید:
- در مراقبت از دندان کوتاهی نکنید: در طول دوران بارداری، قبل از خواب شما خسته‌تر و با درد بیش‌تر از حالت عادی خواهید بود، بنابراین ممکن است راحت باشد که بدون مسواک زدن به تخت خواب بروید. اما این کار را نکنید. به یک برنامه روزانه درست برای مسواک زدن پایبند باشید. حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید و یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. همچنین برای جلوگیری از پوسیدگی و استحکام دندان‌های خود از خمیر دندان و دهان شویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
- از خمیر دندان مناسب استفاده کنید: بنابراین دو بار در روز با خمیر دندانی که مخصوصاً برای تسکین درد ناشی از حساسیت دندان و لثه ساخته شده است، مسواک بزنید و از مینای دندان خود محافظت کنید.
- از مسواک مناسب استفاده کنید: از یک مسواک نرم استفاده کنید تا به آرامی تجمع پلاک را از روی دندان خود پاک کنید یا برای تمیز کردن بهتر آن را به مسواک برقی تغییر دهید.
- از دهانشویه مناسب استفاده کنید: دهان خود را با دهانشویه ای بشویید که برای کاهش علائم اولیه بیماری لثه طراحی شده است تا خونریزی لثه را کاهش دهد.
- از نخ دندان استفاده کنید: حتماً حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا باکتری‌های مضر و تجمع پلاک را به طور مناسب‌تر از بین ببرید.
- پس از استفراغ، آب بنوشید یا دهان خود را بشویید: اگر در دوران بارداری خود حالت تهوع صبحگاهی دارید، پس از استفراغ، آب بنوشید یا دهان خود را بشویید. این کار به پاک کردن اسید معده از روی دندان‌ها کمک می‌کند. با این حال، در این شرایط بلافاصله دندان‌های خود را مسواک نزنید. این توصیه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما سطح اسید در دهان شما پس از استفراغ افزایش می‌یابد. در این حالت، مسواک زدن بیش‌تر از این که فایده داشته باشد ضرر دارد. بنابراین حداقل یک ساعت بعد از استفراغ صبر کنید و سپس مسواک بزنید.
- به دندانپزشک خود بگویید که باردار هستید: به دندانپزشک خود بگویید که باردار هستید و ببینید آیا به جرم گیری و تمیز کردن مکرر نیاز دارید یا خیر. همچنین با ارائه دهنده بیمه درمانی خود صحبت کنید. برخی از بیمه‌های تکمیلی شامل تمیز کردن و جرم گیری دندان در طول دوران بارداری می‌شوند.
- غذاهای شیرین و کربوهیدرات را محدود کنید: یک رژیم غذایی سالم متشکل از سبزیجات، میوه ها، لبنیات و غلات کامل داشته باشید. از غذاهایی که باعث افزایش باکتری‌های پلاک می‌شوند، مانند آب نبات، کیک و میوه‌های خشک خودداری کنید. به جای آن از غذاها و میان وعده‌های سالم مانند سبزیجات خام، کراکر گندم سبوس دار و میوه استفاده کنید.
رعایت ویزیت‌های منظم دندانپزشکی، معاینات مرتب و جرم گیری توسط دندانپزشک برای اطمینان از سالم ماندن لبخند شما و نداشتن دندان درد در دوران بارداری ضروری است. اکثر روش‌های درمانی رایج دندانپزشکی، مانند جرم گیری حرفه‌ای هم برای مادر و هم برای جنین کاملاً ایمن هستند. به سادگی به متخصص دندانپزشک خود اطلاع دهید که باردار هستید و او اقدامات احتیاطی لازم را در طول درمان انجام خواهد داد.
سخن آخر
خبر خوب این است که مشکلات دندانی و دندان درد که در دوران بارداری به وجود می‌آیند، اغلب کوتاه مدت هستند و پس از زایمان بهبود می‌یابند؛ زمانی که سطح هورمون شما به حالت عادی بازگردد. شما نمی‌توانید تغییراتی را که بدنتان در طول دوران بارداری متحمل می‌شود را کنترل کنید، اما می‌توانید میزان مراقبت از دندان‌های خود را مدیریت کنید. بنابراین مسواک زدن و تمیز کردن منظم دندان در دوران بارداری را برنامه ریزی کنید و در مورد هر گونه دندان درد در بارداری به دندانپزشک خود اطلاع دهید.