علت گشادی واژن و روش‌های درمان آن
واژن قسمت مهمی از دستگاه تناسلی بانوان است. این بخش در فرایند زایمان نقش مهمی دارد و همچنین این قسمت در لذت‌بخش کردن رابطه همبستری بین زن و مرد بسیار مؤثر است. گاهی به دلایل مختلف که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، ماهیچه‌های واژن شل می‌شوند و این امر سبب گشادی واژن خواهد شد. در این مقاله به بررسی علل گشاد شدن واژن، عوارض و شیوه‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
گشاد شدن واژن، علت و درمان آن
یکی از اندام‌های حساس و مهم بدن بانوان مهبل یا واژن است. رحم دارای یک بافت کشسانی است که از نوع بافت پیوندی (همبند) است. این عضو در برقراری رابطه جنسی و حفظ و نگهداری جنین نقش بسیار مهمی دارد. گاهی به دلایل مختلف واژن خاصیت کشسانی و ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. شل شدن ماهیچه‌های واژن و گشاد شدن واژن به دلایل زیادی رخ می‌دهد. این عارضه برای خانم‌ها ناخوشایند است و گاهی بر روابط زناشویی و همبستری آن‌ها نیز تأثیر نامطلوبی دارد. در این مقاله به بررسی علل گشاد شدن واژن خواهیم پرداخت و راه‌های درمان آن را مرور خواهیم کرد.
علل گشاد شدن واژن چیست؟
ماهیچه‌های واژن دارای قابلیت ارتجاعی هستند یعنی بعد از کشیده شدن و فراخ شدن، به حالت اولیه برمی‌گردند اما گاهی به دلایل مختلف واژن این خاصیت خود را از دست می‌دهد یا بهتر بگوییم این قابلیت در ماهیچه‌های واژن کمتر می‌شود. عوامل مختلفی می‌تواند باعث شل شدن ماهیچه‌های مهبل و گشادی واژن شود. در ادامه برخی از علل مهم و رایج گشادی واژن را بررسی خواهیم کرد.
افزایش سن
با افزایش سن خاصیت کشسانی الاستیک واژن کم می‌شود. افزایش سن روی همه ماهیچه‌های بدن تأثیر دارد و ماهیچه‌های واژن نیز از این قاعده مستثنی نیستند. با بالا رفتن سن سطح ترشح کلاژن پایین می‌آید و ماهیچه‌ها دچار آتروفی می‌شوند و فرم اولیه خود را از دست می‌دهند که در اصطلاح عامیانه می‌گویند ماهیچه‌ها شل شده‌اند. با افزایش سن انعطاف‌پذیری واژن کم می‌شود. بعد از سن ۴۰ سالگی و در دوران یائسگی سطح ترشح هورمون استروژن نیز کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه واژن، نازک، خشک و ضعیف خواهد شد و خاصیت ارتجاعی خود را تا حدود زیادی از دست خواهد داد.
زایمان طبیعی
یکی دیگر از علل گشاد شدن واژن زایمان طبیعی است. قطعاً خارج شدن جنین از واژن باعث کشیده شدن بسیار زیاد ماهیچه‌های واژن می‌شود. درست است که ماهیچه‌های واژن خاصیت کشسانی دارند اما فشار زیادی که هنگام زایمان به این ماهیچه‌ها وارد می‌شود می‌تواند سبب شود تا ماهیچه‌ها دیگر هرگز به حالت اولیه و نرمال خود برنگردند. این مسئله به خصوص در بانوان بالای ۳۰ سال بیشتر بروز می‌کند. زنانی که قبل از ۳۰ سالگی زایمان می‌کنند معمولاً دچار عوارضی مانند گشادی واژن نمی‌شوند. همچنین بانوانی که تجربه چندین زایمان طبیعی را دارند نیز ممکن است بیش از سایرین دچار این مشکل شوند.
ژنتیک
یکی دیگر از علل بروز گشادی واژن ممکن است مربوط به ژنتیک افراد باشد. برخی از بانوان به صورت ژنتیکی واژن گشادتری نسبت به سایر بانوان دارند و ماهیچه‌های واژن آن‌ها ضعیف‌تر از سایر افراد است.
انجام ورزش‌های سنگین
در برخی ورزش‌ها مانند ورزش وزنه‌برداری فشار زیادی به اندام‌های تحتانی وارد می‌شود. فشاری که در نتیجه بلند کردن وزنه سنگین به بانوان وارد می‌شود می‌تواند باعث گشادی واژن شود.
تغییرات شدید وزن
شاید جالب باشد بدانید تغییرات شدید وزن هم می‌تواند علت گشادی واژن باشد. چاقی و اضافه وزن یکی از علل گشاد شدن واژن است. همچنین برخی از بانوانی که در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی وزن از دست می‌دهند نیز می‌توانند دچار این عارضه شوند.
سایر عوامل
برخی از متخصصان معتقدند تغییرات شدید هورمونی به خصوص در بیمارانی که مجبور به مصرف انواع داروهای هورمونی هستند، نیز می‌تواند یکی از علل گشادی واژن باشد. بروز برخی بیماری‌های زنانه به خصوص بیماری‌های ناحیه تناسلی و مجاری ادراری نیز در کاهش سفتی و قوام واژن مؤثر هستند. عمل جراحی، افسردگی، اضطراب و استرس نیز می‌توانند از عوامل دیگر شل شدن واژن و گشادی آن باشند.
عوارض گشادی واژن چیست؟
- شاید اولین عارضه‌ای که بتوان به آن اشاره کرد، تأثیر منفی گشاد شدن واژن بر روابط زناشویی است. بانوانی که از گشادی واژن رنج می‌برند رابطه جنسی لذت‌بخش و مناسبی را تجربه نمی‌کنند که همین امر می‌تواند بر کیفیت رابطه بین زن و مرد مؤثر باشد. گشادی واژن علاوه بر اختلال ارگاسم می‌تواند نارضایتی همسر را هم به دنبال داشته باشد. همین جا لازم است اشاره کنیم که داشتن رابطه مکرر و طولانی مدت جنسی هیچ تأثیری بر گشاد شدن واژن ندارد و این یک باور کاملاً اشتباه است. نباید فراموش کردن که واژن اساساً برای فعالیت جنسی در بدن بانوان قرار گرفته است و آلت تناسلی مرد و مسیر و جهت عبور آن به نحوی نیست که بتواند خاصیت ارتجاعی واژن را مختل کند و موجب گشاد شدن واژن شود.
- یکی دیگر از عوارض گشادی واژن که بیشتر در سنین بالا رخ می‌دهد، بی‌اختیاری ادرار است که برای فرد بسیار آزاردهنده است. عموماً بانوان یائسه از این مسئله بسیار شکایت دارند. بی‌اختیاری ادرار سبب می‌شود تا لباس زیر فرد همیشه آغشته به قطراتی از ادرار باشد. در بیشتر بانوان بی‌اختیاری ادرار با عطسه و سرفه کردن تشدید می‌شود.
- علاوه بر کاهش لذت جنسی و بی‌اختیاری ادرار در برخی مواقع گشادی واژن منجر به بروز درد در ناحیه لگن می‌شود. درک این موضوع وقتی آسان می‌شود که دریابیم واژن در ارتباط مستقیم با ماهیچه‌های لگن خاصره و ماهیچه‌های مثانه است.
- یکی دیگر از عوارض ناشی از گشاد شدن واژن خروج بیش از حد ترشحات واژن است که علاوه بر کثیف کردن لباس زیر گاهی با بوی نامطبوعی نیز همراه است.
- در برخی بانوانی که دچار شل شدن ماهیچه‌های واژن می‌شوند، عارضه‌ای به نام خروج هوا از واژن یا صدای واژن نیز رخ می‌دهد. صدای واژن که برای بانوان باعث شرمساری است به دلیل شل شدن ماهیچه‌های واژن و ورود هوا به داخل واژن است. این هوا با گاز معده متفاوت است و بویی ندارد.
- عفونت مکرر و مزمن واژن یکی دیگر از عوارض شایع گشادی و شل شدن واژن است.
شیوه‌های مختلف درمان گشادی واژن
خوشبختانه روش‌های موثری برای درمان گشادی واژن وجود دارد که بسته به سن فرد و میزان شل شدن عضلات ناحیه مربوطه به کار گرفته می‌شود. برای یافتن روش درمانی موثر باید با پزشک متخصص مشورت کرد. در ادامه برخی روش‌های درمانی گشادی و شل شدن واژن را معرفی خواهیم کرد.
انجام تمرینات ورزشی
انجام تمرینات ورزشی که ماهیچه‌های پایین تنه را تقویت می‌کند می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود، از این تمرینات به عنوان تمرینات منقبض‌سازی ماهیچه‌های لگن و یا کگل نام برده می‌شود. انجام تمرینات کگل به همه بانوان در تمامی سنین توصیه می‌شود و باید اذعان کرد انجام این تمرینات بیشتر از این که یک روش درمانی باشد یک روش پیشگیرانه است. برای انجام این تمرین لازم است ابتدا ماهیچه‌های کف لگن را شناسایی کنید. برای شناسایی ماهیچه‌های کف لگن زمانی که ادرار می‌کنید با منقبض کردن خود، جلوی خروج ادرار را بگیرد، عضلاتی که مانع از خروج ادرار می‌شوند همان عضلات کف لگن هستند. حالا که این عضلات را شناسایی کرد در یک موقعیت مناسب قرار بگیرد. بیشتر بانوان ترجیح می‌دهند که دراز بکشند، حالا عضلات کف لگن را منقبض کنید، به مدت ۱۰ ثانیه عضلات را در حالت منقبض شده نگه دارید سپس عضلات را شل کنید و ۵ ثانیه به آن‌ها استراحت دهید. این کار را در یک ست ۱۰ تایی و برای ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید. اگر منقبض کردن عضلات کف لگن برای شما سخت است دراز بکشید و پاهای خود را خم کنید. کف پاها را روی زمین بگذارید حالا باسن خود را از زمین جدا کنید و برای ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس به آرامی باسن خود را پایین بیاورید برای چند ثانیه عضلات خود را شل کنید و استراحت کنید. حالا مجدد این کار را تکرار کنید. بالا بردن باسن به خودی خود منجر به انقباض عضلات کف لگن خواهد شد. این حرکت ورزشی را می‌توانید در یک ست ۱۰ تایی ۲ بار در روز انجام دهید. انجام تمرینات کگل به سفت شدن عضلات واژن کمک می‌کند و سبب می‌شود فرد رابطه جنسی لذت‌بخش‌تری را تجربه کند. همچنین انجام تمرینات کگل به تقویت ماهیچه‌های مثانه نیز کمک می‌کند و سبب می‌شود تا فرد به بی‌اختیاری ادرار دچار نشود. انجام تمرینات کگل می‌تواند بسیاری از عوارض یائسگی را نیز کاهش دهد.
لیزر درمانی
یکی از روش‌های متداول امروزی برای تنگ کردن واژن، لیزرتراپی است. در واقع لیزر فرایند کلاژن‌سازی را تحریک می‌کند و سبب می‌شود تا لایه‌های مخاطی واژن عملکرد مطلوب‌تری داشته باشند. در لیزر درمانی بر خلاف روش‌های جراحی خونریزی صورت نمی‌گیرد و فرد درد کمی را در طی پروسه درمان احساس خواهد کرد. اما درمان با لیزر محدود به یک جلسه نیست و بسته به میزان گشادی واژن نیاز به تکرار جلسات می‌باشد. هر جلسه معمولاً بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. از مزایای این روش می‌توان به عدم نیاز به بستری شدن و بیهوشی اشاره کرد. همچنین فرد بعد از جلسه درمانی قادر است تا روال عادی زندگی را در پیش بگیرد و حتی چند ساعت بعد از جلسه درمانی می‌تواند رابطه جنسی داشته باشد. هزینه این روش نسبت به روش جراحی کمتر است و ماندگاری زیادی دارد.
لیفت واژن با نخ
یکی دیگر از متدهای درمان گشادی واژن بهره‌گیری از متد جدید لیفت واژن با نخ است. در این شیوه درمانی با بهره‌گیری از تکنیک‌های خاص و استفاده از نخ‌های مخصوص، دهانه رحم را با نخ بالا می‌کشند که سبب تنگ شدن واژن می‌شود و افتادگی آن را تا حدود زیادی برطرف می‌کند. در حدود ۶ الی ۹ زمان لازم است تا نخ لیفت جذب بدن شود و در نهایت منجر به سفت شدن ماهیچه واژن و برطرف کردن مشکلات واژینال شود. ماندگاری این روش نیز بین ۶ تا یکسال و نیم است. مدت زمان انجام این تکنیک در حدود ۳۰ دقیقه است و معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. دوره نقاهت در این روش بسیار کوتاه است و فرد بعد از چند ساعت می‌تواند فعالیت روزانه را از سر بگیرد.
استفاده از مخروط واژن
استفاده از وزنه‌های واژن یک روش دیگر برای درمان گشادی واژن است. مخروط واژن در واقع یک وزنه است که ابعاد آن به اندازه تامپون قاعدگی است. عملکرد این تکنیک درست شبیه دمبل زدن است. فرد با بلند کردن وزنه سنگین مانند دمبل عضلات دست خود را قوی می‌کند در اینجا نیز با ورود مخروط به درون واژن عضلات واژن تقویت می‌شوند. لازم است تا فرد مخروط واژن را برای مدت معینی درون واژن نگه دارد. به طور معمول شروع این فعالیت به مدت ۱۵ دقیقه و ۲ مرتبه در روز است و به مرور این زمان و تعداد دفعات انجام افزایش خواهد یافت تا زمانی که فرد به نتیجه مطلوب برسد.
استفاده از محرک‌های الکتریکی
استفاده از محرک‌های الکتریکی یکی دیگر از شیوه‌های رفع گشادی واژن است. در این تکنیک جریان کنترل شده برق توسط الکترودهای بسیار نازک به عضلات واژن و بخش تحتانی لگن خاصره وصل می‌شود و به صورت مصنوعی منجر به انقباض و انبساط ماهیچه‌های مذکور می‌شود. درمان در این روش نیاز به تکرار دارد اما در برخی بانوان با یک جلسه انجام این تکنیک نیز تاثیر آن قابل درک است. بسته به شرایط بدنی، میزان شل بودن ماهیچه‌ها و گشادی واژن ممکن است درمان تا هفته‌ها به صورت مستمر ادامه داشته باشد. هر جلسه درمان بین ۱۵ الی ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. در واقع عملکرد این روش، مانند انجام تمرینات کگل است که شدت آن بیشتر و تاثیرش مضاعف است.
صندلی نیوکنترل
نیوکنترل نیز مانند روش قبلی وابسته به جریان الکتریکی است. نیوکنترل در واقع یک صندلی مخصوص است که دارای یک بخش مغناطیسی است. بیمار بنا به صلاح دید پزشک بین ۲۰ الی ۳۰ دقیقه روی این صندلی می‌نشیند و امواج مغناطیسی باعث تحریک و انقباض ماهیچه‌های بخش تحتانی لگن خاصره می‌شود. طول مدت درمان در این روش ۸ هفته است و فرد باید هر هفته دو بار برای درمان به مطب پزشک برود تا در نهایت ماهیچه‌های لگن و واژن تقویت و سفت شوند و مشکل گشادی واژن رفع شود.
سایر روش‌های غیرجراحی
از دیگر روش‌های غیرجراحی برای تنگ کردن واژن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- آر اف واژینال که از آن به عنوان هایفوتراپی و هیگز نیز نام برده می‌شود.
- کربوکسی تراپی
- تزریق ژل
- پلاسما درمانی
عمل جراحی واژن
معمولاً آخرین گزینه برای درمان تنگ کردن واژن انجام عمل جراحی است. یعنی اگر روش‌های ذکر شده تاثیر زیادی نداشته باشد، پزشک ناگزیر بیمار را زیر تیغ جراحی خواهد برد. البته در برخی موارد نیز فرد خود اصرار به انجام عمل جراحی دارد چرا که دوام و ماندگاری عمل جراحی بسیار بیشتر از سایر روش‌هاست و همزمان با عمل تنگ کردن واژن می‌توان عمل‌های زیبایی نیز بر روی ناحیه تناسلی انجام داد. دو شیوه رایج جراحی واژن عبارتند از:
- روش پرینورافی: این روش علاوه بر تنگ کردن واژن باعث برجسته‌سازی و زیبایی دستگاه تناسلی و حتی رفع تیرگی پوست ناحیه تناسلی خواهد شد. این عمل بلافاصله بعد از زایمان طبیعی امکان‌پذیر است و پزشک با چند بخیه دیواره پشتی واژن را به هم نزدیک می‌کند که باعث تنگ شدن واژن خواهد شد.
- روش واژینوپلاستی: یک عمل جراحی زیبایی است که برای زیباتر شدن ناحیه مهبل انجام می‌شود. در این روش جراحان لبه‌های فرج را به هم نزدیک می‌کنند و هرگونه گوشت اضافه و شل شده را از ناحیه مربوط جدا می‌کنند در نتیجه واژن تنگ‌تر خواهد شد.