ترشحات واژن در بارداری

ترشحات واژن، رنگ، بو و غلظت آن در دوران بارداری

واژن عضو مهمی در بدن بانوان است. بسیاری از کارکردهای جنسی و باروری زن در این عضو مهم رخ می‌دهد. واژن هم‌چون گذرگاهی قدرتمند و کانال مانند است که در هنگام برقراری رابطه جنسی، دوران قاعدگی، بارداری، زایمان و دوران یائسگی نقش دارد. بخشی از وظایف این عضو تاثیرگذار با ترشح مواد و ترکیبات خاصی است که محیط داخل واژن را برای انجام یک وظیفه مهم به عنوان مثال حفاظت از جنین آماده می‌کند. ترشحات واژن در دوره‌های مختلف زندگی بانوان متفاوت است و آنچه از واژن یک دختر نوجوان ترشح می‌شود با ترشحات واژن یک بانوی یائسه متفاوت است. حتی ترشحات واژن دو بانوی همسن نیز با هم تفاوت‌هایی دارد. عوامل زیادی بر مشخصات ترشحات واژن دخیل هستند. بررسی وضعیت ترشحات واژن در همه ادوار زندگی بانوان حائز اهمیت است اما در دوران بارداری از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این مقاله به بررسی ترشحات واژن طی دوران بارداری خواهیم پرداخت. با تیم پینو بیبی تا انتهای این مقاله همراه باشید.

ترشحات واژن در بارداری

به طور طبیعی واژن در دختران و زنان دارای ترشحاتی است به این ترشحات Vaginal Discharge می‌گویند که مخلوطی از موکوس (ماده مخاطی)، سلول‌ها و انواعی از باکتری‌ها است. ترشحات طبیعی واژن رقیق، سفید یا شیری رنگ و شفاف است و غالباً بوی ملایمی دارد که به آن لکوره Leukorrhea می‌گویند. این ترشحات را می‌توان به سفیده تخم مرغ تشبیه کرد. این مخلوط به طور مداوم توسط سلول‌های واژن و غدد دهانه رحم ساخته می‌شود که از طریق دهانه واژن به خارج از بدن دختر یا زن منتقل می‌شود. وظیفه اصلی ترشحات ایجاد رطوبت لازم و محافظت از دستگاه تناسلی است. ترکیبات، کیفیت و مقدار ترشحات واژن در افراد مختلف متفاوت است و هم‌چنین در شرایط مختلف زندگی فرد برای مثال در زمان نوزادی، کودکی، بلوغ، دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی و بیماری‌های ناحیه تناسلی نیز دستخوش تغییر خواهد شد. در این مقاله ما قصد داریم تا شما را با ترشحات واژن در دوران بارداری اشنا کنیم.

سوال اصلی اینجاست که آیا ترشحات در بارداری جای نگرانی دارد؟ کدام ترشحات را باید جدی گرفت؟ علت بوی بد ترشحات چیست؟ چند نوع از ترشحات واژنی در بارداری وجود دارد؟

آیا ترشحات واژن در حاملگی طبیعی است؟

بررسی ترشحات واژن در زمان بارداری و قاعدگی از اهم اولویت‌های بهداشتی بانوان یک جامعه است. ترشحات در طی بارداری به نوعی ابزار دم دستی و راحت برای بررسی سلامت زن باردار هستند. فاکتورهای که در بررسی ترشحات واژن زن باردار مورد نظر است، بررسی غلظت یا میزان چسبندگی، مقدار ترشحات و رنگ وبوی آن است.

ترشحات واژن در هفته‌های مختلف حاملگی

یکی از علائم اولیه حاملگی وجود ترشحات واژن است. در زمان بارداری مقدار این ترشحات به طور کلی افزایش می‌یابد. ترشحات واژن در تمام دوران بارداری ادامه دارد. واژن همراه با سایر ارگان‌های بدن یک زن حامله خود را برای زایمان آماده می‌کند و ترشحات واژن یکی از فاکتورهای آمادگی بدن زن برای فرایند زایمان است. تغییرات در کمیت و کیفیت واژن در اوایل حاملگی پس از یک تا دو هفته بعد از بارداری رخ می‌دهد.

ترشحات واژن بعد از انجام لقاح و تشکیل سلول تخم و گاه حتی قبل از آن که چرخه پریودی پایان یابد؛ شروع می‌شود. هر چه حاملگی ادامه می‌یابد، میزان ترشحات واژن هم بیشتر می‌شود. در هفته‌های آخر حاملگی ترشحات ممکن است حاوی رگه‌هایی از خون یا مخاط غلیط باشد که به این ترشحات شو Show می‌گویند. وجود رگه‌های خونی در ترشحات واژن نشانه‌ای از وقوع زایمان است و به نظر متخصصین علامت خطرناکی نیست.

آیا تغییر در مقدار ترشحات نشانه بارداری است؟

بسیاری از زنان در طول دوران حاملگی متوجه افزایش سطح ترشحات واژن می‌شوند، اما این تغییرات معمولاً در هفته اول یا هفته دوم حاملگی به قدری نیست که بتوان آن را درک کرد. بنابراین نمی‌توان گفت تغییرات در ترشحات واژن الزاماً از علائم اولیه آبستنی است. بهترین روش برای اطمینان از آبستنی انجام آزمایش خون یا ادرار است.

ترشحات واژن در اوایل آبستنی به ترشحات پلاگ مخاط Mucus Plug معروف است. این ترشحات در اوایل بارداری با پر کردن مجرای دهانه رحم، یک سد حفاظتی را برای جنین و رحم به وجود می‌آورند. هر چه زمان به وضع حمل نزدیک‌تر می‌شود؛ دهانه رحم نازک و شروع به باز شدن می‌کند و لذا ترشحات واژن بیشتر به بیرون نشت می‌کند. همانطور که گفتیم توجه به کیفیت ترشحات واژن می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار بانوی باردار قرار دهند به عنوان مثال ترشحات خلط مانند از واژن نشانه‌ای از زایمان زودرس است.

علت نوسانات در میزان ترشحات واژن

میزان ترشحات واژن تحت تاثیر نوسانات هورمونی در طول سیکل قاعدگی است. در زمان حاملگی، ترشحات هورمون‌ها تغییرات عمده‌ایی پیدا می‌کنند که متعاقب آن تغییرات در ترشحات واژن صورت می‌گیرد. افزایش یا کاهش در میزان ترشحات واژن با تغییرات هورمونی ارتباط مستقیم و نزدیکی دارد.

علت ترشح زیاد واژن در حاملگی

رابطه مستقیمی بین تغییرات دهانه رحم با ترشحات واژن در زمان آبستنی وجود دارد. وقتی دهانه رحم و دیواره‌های واژن نرم می‌شوند، سیستم هوشمند بدن زن شروع به تولید ترشحات بیشتر می‌کند تا مانع از بروز عفونت شود. در اواخر بارداری سر جنین به دهانه رحم فشار می‌آورد و باعث می‌شود تا به عنوان یک عامل تحریکی، ترشحات واژن افزایش پیدا کند.

افزایش سطح ترشح هورمون استروژن سبب افزایش جریان خون در ناحیه‌ لگن خاصره زن باردار می‌شود. جریان خون بیشتر به عنوان یک فاکتور سبب تحریک غشا‌های مخاطی بدن می‌شود. این تحریک منجر به افزایش ترشحات واژن در اوایل دوران آبستنی و دوران بعد از آن می‌شود. اثرات افزایش ترشحات واژن عبارت هستند از:

• خروج سلول‌های مرده از واژن
• حفاظت از کانال تولد در برابرعفونت‌ها
• حفظ تعادل باکتری‌های موجود در واژن

ویژگی‌های ترشحات طبیعی واژن در حاملگی

در کل ترشحات واژن در کل بارداری به میزان کم و سفید رنگ است. اما در صورتی که افزایش یا کاهش در میزان ترشحات رخ داد، باید به وجود عفونت شک کرد. این مورد وقتی حائز اهمیت است که علاوه بر تغییر در مقدار ترشحات علائمی نظیر خارش، یا ترشحات بد بو نیز همراه باشد. زیرا ترشحات طبیعی و سالم بدن زن شفاف است و به عنوان تمیز کننده واژن است، این ترشحات یک نوع سد دفاعی برای این عضو محسوب می‌شوند. واژن با ترشحات خود، بهداشت خود را تضمین می‌کند. لذا تغییرات در مقدار، رنگ و حالت این ترشحات را باید جدی گرفت و با پزشک متخصص زنان و زایمان و یا ماما مشورت نمود.

مشاهده ترشحات زرد روشن در سه ماهه‌ اول حاملگی طبیعی است. این ترشحات به عنوان فاکتوری کمکی برای اندام تناسلی است و این دستگاه را برای یک وضع حمل آماده می‌سازد. علت بروز ترشحات زرد رنگ افزایش وزن، استرس و … در زن باردار است این ترشحات خطرناک نیستند اما اگر همراه با بوی تند و نافذی باشند حتماً باید علت ترشح آن بررسی گردد.

گاهی ترشحات واژن قهوه‌ای یا صورتی می‌باشد؛ وجود این نوع از ترشحات نشانه‌ای از خونریزی لانه‌گزینی (Implantation Bleeding)  باشد. لانه‌گزینی مرحله‌ای است که سلول تخم بارور شده در دیواره رحم جای می‌گیرد. مشاهده لکه در ترشحات در دوران بارداری، در زمان رابطه جنسی (مقاربت) و یا معاینه واژن توسط پزشک امری طبیعی است و جای نگرانی نمی‌باشد.

ترشحات غیر‌طبیعی در حاملگی

در اینجا به بررسی موارد ترشحات غیر طبیعی واژن در دوران بارداری می‌پردازیم. مشخص‌ترین روش بررسی ترشحات واژن رنگ ترشحات است و البته مقدار و غلظت ترشحات نیز یک فاکتور کمک کننده است. ترشحات غیر‌طبیعی واژن می‌تواند ناشی از بیماری‌های مقاربتی و یا نشانه‌ای از عفونت باشد. از آنجا که احتمال انتقال بیماری مقاربتی از مادر به جنین بالا است، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، طرح غربال‌گری را به همه‌ زنان باردار جهت شناسایی و تشخیص بیماری‌های مقاربتی توصیه می‌کنند. چنان‌چه زنی به بیماری مقاربتی مبتلا است باید به پزشک اطلاع بدهد تا با راهکارهای پزشکی احتمال خطر انتقال بیماری به نوزاد آینده کاهش پیدا کند.

• ترشحات سفید پنیری با غلظت زیاد: این ترشحات سفید معمولاً با درد، سوزش و خارش همراه هستند. خروج این ترشحات نشانه بروز عفونت است. عامل این نوع عفونت به مخمر باز می‌گردد.
• ترشحات زرد رنگ: ترشح زرد رنگ در حاملگی از ترشحات غیر‌طبیعی واژن محسوب می‌شود. ترشحات زرد رنگ ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا (Chlamydia)، سوزاک(Gonorrhea)  یا تریکومونیازیس (Trichomoniasis)  باشند. گاهی علت این ترشحات زرد رنگ واژن در بارداری عفونت مخمری یا باکتریایی است. اگر این ترشحات زرد رنگ به خاطر باکتری واژینوس باکتریال (BV) باشد، باید هر‌چه سریع‌تر درمان را شروع کرد زیرا این عفونت ممکن است پارگی زود‌رس غشاء‌ها، زایمان زود‌رس، کم شدن وزن نوزاد، تولد نوزاد نارس و … منتج شود.
• ترشحات سبز رنگ: ترشحات سبز رنگ در حاملگی جز ترشحات طبیعی واژن نیست. مشاهده ترشحات سبز رنگ در هفته سوم حاملگی می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های مقاربتی (STI) و عفونت مجاری اداری باشد. البته گاهی نشت مایع آمنیوتیک نیز باعث مشاهده ترشحات سبر رنگ می‌شود. وجود ترشحات سبز رنگ نشانه عفونت‌های در بارداری است که می‌تواند مشکلاتی را برای زائو و جنین به وجود بیاورد. گاهی عوارض آن تا سال‌ها پس از وضع حمل باقی می‌ماند. این نوع عفونت سبز رنگ واژن حتی ممکن است روی رشد نوزاد تاثیر گذاشته ادامه بارداری‌های آینده را با مخاطره مواجه کند و گاه مادر را از داشتن فرزندان بعدی محروم می‌کند.
• ترشحات خاکستری رنگ: ترشحات خاکستری نشان‌دهنده‌ نوعی عفونت باکتریایی به نام واژینوز باکتریایی (BV) است. این ترشحات بوی شبیه به بوی ماهی دارند. این بو بعد از رابطه جنسی به طور محسوس‌تری قابل استشمام است. علت رشد این باکتری (واژینوز باکتریایی) ب رهم خوردن تعادل میان باکتری‌های طبیعی محیط واژن است که فرصت رشد را به این باکتری می‌دهد.
• ترشحات قهوه‌ای رنگ: ترشحات قهوه‌ای اصولاً به دلیل خارج شدن خون از بدن است. این ترشحات به خودی خودی زیاد خطرناک نیستند اما در زنان حامله مشاهده این ترشحات قهوه‌ای رنگ باید جدی طلقی شود و لازم است تا به پزشک متخصص مراجعه شود.
• ترشحات صورتی رنگ: ترشحات صورتی گاهی طبیعی و نرمال است اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم را باشد. باید زن باردار هرچه سریع‌تر با پزشک برای بررسی احتمال سقط جنین مشورت نمایید. گاهی نیز مشاهده ترشحات صورتی رنگ به خاطر برقراری رابطه‌ جنسی و عفونت‌های واژن است.
• ترشحات قرمز رنگ: این نوع ترشحات را باید جدی گرفت و خیلی سریع بررسی نمود. این ترشحات معمولاً با لخته‌های خون همراه هستند. وجود ترشحات قرمز رنگ واژن در ابتدای دوران حاملگی می‌توانند نشانه سقط جنین و یا بارداری خارج از رحم یا عفونت باشند. ترشحات‌ با رنگ قرمز روشن که مقدار آن بیشتر از ۳۰ گرم است، نشانه‌ای از جفت سر راهی (Placenta Previa) یا جدا شدن جفت (Placental Abruption) است. با مشاهده این نوع ترشحات مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌گردد.
• ترشحات با مخلوطی از رنگ‌ها: ترشحات سبز و خاکستری واژن نشان‌دهنده‌ عفونت (BV) است. علت‌های نظیر دوش گرفتن در مکان‌های آلوده به باکتری‌ها و یا داشتن چند شریک جنسی بیشترین علت این نوع ترشحات است.

عفونت‌‌های قارچی و اثرات آن بر ترشحات واژن در بارداری

اساساً هر نوع ترشحات غیر‌طبیعی در بارداری را می‌توان نشانه‌ای از عفونت دانست. عفونت‌های قارچی در دوران بارداری جز عفونت‌های رایج در این دوران است. راهکارهی مقابله با عفونت‌های قارچی در دوران بارداری استفاده از کرم یا شیاف واژن است که به تجویز پزشک مورد استعمال قرار می‌گیرد.

راهکارهایی جهت جلو‌گیری از ابتلای بانوی باردار به عفونت قارچی

• از یک رژیم غذایی متعادل و مناسب پیروی کنید. مصرف قند مصنوعی و شکلات و شیرینی را تا حد امکان محدود کنید.
• از پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی خود بهره ببرید. پروبیوتیک‌ها حاوی باکتری مفید لاکتوباسیلوس هستند. پروبیوتیک‌ها را می‌توانید به صورت مکمل مصرف کنید و یا از فرآورده‌های لبنی مانند دوغ و ماست که حاوی این باکتری هستند استفاده نمایید.
• از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک جداً خوددرای کنید، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند تعادل باکتری‌های سالم واژن را برهم بزند و فاکتور مستعد کننده ابتلا به عفونت باشد.
• از محصولات بهداشتی معطر مانند حمام حباب، تامپون معطر و یا پدهای خوشبوکننده استفاده نکنید.
• از دوش واژینال استفاده نکنید. دوش واژینال باعث از بین رفتن باکتری‌های طبیعی و محافظت‌کننده‌ واژن خواهد شد.
• از نشستن طولانی مدت در آب گرم اجتناب کنید. قارچ‎‌ها برای رشد نیازمند محیط گرم و مرطوب هستند.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ و پلاستیکی خودداری کنید، از پوشیدن شلوار و جوراب شلواری تنگ بپرهیزید.
• سعی کنید از لباس زیر با الیاف طبیعی مانند کتان، پنبه و ابریشم استفاده کنید.
• از پوشیدن لباس خیس برای مدت طولانی اجتناب کنید. بعد از شنا و خروج از استخر سریعاً بدن خود را بشوئید و خشک کنید.

درمان‌های خانگی برای جلوگیری از ترشحات نگران‌کننده واژن در حاملگی

رعایت برخی نکات بهداشتی و تغذیه‌ای می‌تواند تا حدودی به پیشگیری از بروز عفونت در ناحیه تناسلی به خصوص واژن جلوگیری کند. البته این روش‌های درمانی فقط برای ترشحاتی است که حاد نیستند. اقدام به درمان ترشحات خاص را فقط با مراجعه به پزشک می‌توان درمان کرد.

• استحمام مرتب و اطمینان از تمیزی حمام و وسایل حمام
• استفاده از لباس زیر‌های پنبه‌ای گزینه مناسبی برای تمامی زنان و دختران هستند.
• تمیز و خشک نگه‌داشتن واژن به تعادل جمعیت باکتری‌ واژن کمک می‌کند و مانع رشد باکتری‌های فرصت طلب می‌شود..
• استفاده از پد یا آستر شورت تا به محض خیس شدن تعویض شوند. پدها ترشحات اضافی را جذب می‌نماید.
• استفاده از تامپون‌ها ممنوع است زیرا تامپون‌ها می‌توانند میکروب‌ها را وارد واژن کنند.
• در دوران بارداری دوش واژینال ممنوع است. دوش واژینال تعادل طبیعی میکرو‌ارگانیسم‌ها در واژن را برهم می‌زند و منجر به واژینوز باکتریایی (Bacterial Vaginosis) می‌شود که نوعی التهاب در واژن است.
• استفاده از دستمال مرطوب ممنوع است زیرا دستمال مرطوب می‌تواند pH دستگاه تناسلی را تغییر دهد. همین عامل خطر عفونت را افزایش می‌دهد و اگر مجبور به مصرف بودید حتی المکان دستمال‌های مرطوب با  pHخنثی، فاقد الکل و مواد شیمیایی استفاده کنید.
• پوشیدن شلوارهای مثل جین تنگ و جوراب شلواری نایلونی ممنوع است زیرا خطر عفونت را افزایش می‌دهند.
• رعایت یک رژیم غذایی سالم حاوی میوه و سبزیجات تازه می‌تواند به سلامت واژن کمک زیادی بکند؛ از مصرف زیاد قند پرهیز کنید، زیرا قند می‌تواند بستر مناسبی برای رشد مخمرها را فراهم کند.
• استعمال محصولات بهداشتی بدون اسانس و مواد شیمیایی مثل دستمال توالت و صابون بدون بو.