گاهی اوقات، ممکن است بثورات پوستی نوزاد را روی پوست ظریف کودک خود مشاهده کنید. در این مقاله تلاش داریم توضیح دهیم که برخی از رایج ترین بثورات پوستی در نوزادان و کودکان چیست و برای درمان آن‌ها چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. اگرچه بثورات پوستی چیزی نیست که بتوان به طور کامل از آن پیشگیری کرد، اما راهکارهایی وجود دارند که می‌توانید برای کاهش خطر بروز انواع خاصی از بثورات پوستی نوزادان و کودکان انجام دهید. در ادامه در مورد رایج‌ترین بثورات پوستی که نوزادان و کودکان خردسال را تحت تاثیر قرار می‌دهند، صحبت خواهیم کرد.
بثورات پوستی نوزاد چیست؟
نوزادان دارای پوست تازه و سیستم ایمنی در حال رشد هستند. بنابراین پوست آن‌ها بسیار حساس و مستعد تحریک یا عفونت است. بثورات پوستی یا راش (rash) پوستی نوزاد، به تورم یا تحریک پوست نوزاد گفته می‌شود که باعث می‌گردد پوست به صورت قرمز، متورم، دارای نقاط برجسته یا ناهموار به نظر برسد. بثورات پوستی ممکن است خارش داشته باشد و گاهی اوقات نیز با تب همراه است. به خاطر داشته باشید که بثورات پوستی همچنین می‌تواند نشانه آلرژی نوزاد باشد که ممکن است به مراقبت فوری پزشکی نیاز پیدا کند. بثورات می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود:
- حشرات و نیش آن‌ها
- آلرژی
- باکتری‌ها
- قارچ
- ویروس‌ها
- حرارت
- رطوبت
- تحریک
- اصطکاک
- بزاق
- مواد شیمیایی
- عطرها
- بافت پارچه‌ها
انواع مختلفی از بثورات پوستی نوزاد وجود دارند که قسمت‌های مختلف بدن او را تحت تاثیر قرار می‌دهند. راش‌های پوستی نوزاد معمولاً قابل درمان هستند و با این که ممکن است ناراحت کننده باشند، اما معمولاً خطرناک نیستند و به ندرت اورژانسی می‌باشند. در موارد نادرتری، بثورات پوستی نوزادی ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی‌تر باشد. در برخی مواقع حتی مدفوع خود نوزاد می تواند پوست او را تحریک کند و باعث ایجاد جوش شود. عفونت‌های ویروسی و باکتریایی نیز می‌توانند باعث ایجاد جوش در پوست کودک شوند. بسته به علت بروز بثورات پوستی، تقریباً هر قسمت از بدن کودک شما می تواند تحت تأثیر قرار گیرد:
- صورت
- گردن
- بدن
- بازو
- ران
- دست
- پا
- ناحیه پوشک
- چین های پوستی
انواع بثورات پوستی نوزاد
برخی از معمول‌ترین انواع بثورات پوستی نوزاد شامل موارد زیر می‌باشند:
- بثورات پوستی حاصل از پوشک که در اثر خیس شدن یا اسیدی بودن ادرار و مدفوع نوزاد ایجاد می‌شود.
- آکنه نوزاد که معمولا روی صورت ظاهر می‌شود.
- عارضه کلاه گهواره
- راش اطراف دهان نوزاد که زمانی رخ می‌دهد که آب دهان باعث تحریک پوست اطراف دهان نوزاد شود.
- اگزما
- بیماری پنجم نوعی بثورات پوستی است که با سرخی گونه همراه می‌باشد و ممکن است علائمی همچون تب، خستگی و گلو درد را در پی داشته باشد.
- بیماری دست، پا و دهان
- بثورات گرمایی معمولاً در نواحی پوشیده توسط لباس مانند زیر بغل، گردن، سینه، بازوها، بالاتنه و پاهای کودک مشاهده می‌شود و در اثر گرمای بیش از حد ایجاد می‌گردد.
- کهیر
- زرد زخم
- بثورات عفونی مانند سرخک، آبله مرغان، مخملک و روزئولا
- مولوسکوم عفونی
- برفک دهان نوزاد
بثورات پوستی پوشک
بثورات پوستی پوشک یا راش پوشک باعث قرمز شدن پوست نوزاد می‌شود که گاهی اوقات با برآمدگی‌هایی روی پوست همراه است و می‌تواند در ناحیه پوشک کودک شما ایجاد شود. نواحی متاثر از بثورات پوستی پوشک می‌تواند شامل پایین شکم، باسن، اندام تناسلی و چین‌های ران نوزاد باشند.
بثورات پوشک می‌تواند با خیس یا کثیف ماندن پوشک کودک برای مدت طولانی یا پوشیدن پوشک بیش از حد کوچک ایجاد شود. بثورات پوشک ممکن است واکنشی به محصول جدیدی که شروع به استفاده از آن برای کودک خود کردهاید، مانند شوینده جدید برای شستن پوشک‌های پارچه‌ای کودک یا برند جدیدی از پوشک یا دستمال مرطوب نیز باشد. اضافه کردن غذاهای جدید به رژیم غذایی کودک نیز یکی دیگر از دلایل بروز بثورات پوشک به شمار می‌رود. زیرا آنچه در مدفوع کودک شما وجود دارد و افزایش دفعات اجابت مزاج (که اغلب هنگام دادن غذاهای جدید به نوزاد اتفاق می‌افتد) می‌تواند برای پوست او تحریک کننده باشد. عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز می‌توانند منجر به راش پوشک شوند.
بثورات پوستی حاصل از آب دهان
راش اطراف لب یا بثورات پوستی حاصل از آب دهان نوزاد که درماتیت دور دهان و اطراف لب نیز نامیده می‌شود، نوعی اگزما است که در آن بزاق کودک شما می‌تواند پوست دور دهان و اطراف لب‌های او را تحریک کرده و در اطراف دهان راش ایجاد کند.
بزاق ناشی از ترشح بیش از حد آب دهان می‌تواند باعث ایجاد این نوع راش شود. این نوع بثورات پوستی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که آب دهان کودک شما به دلیل دندان درآوردن می‌ریزد و اطراف دهان او را آلوده می‌کند. به همین دلیل است که گاهی اوقات آن را بثورات پوستی حاصل از دندان در آوردن نیز می‌نامند.
اگزما
اگزما بیشتر در صورت، پشت زانو و بازوهای کودک مشاهده می‌شود. هنگامی که کودک شما اگزما (که به آن درماتیت آتوپیک نیز گفته می‌شود) دارد، ممکن است خشکی و پوسته پوسته شدن پوست نوزاد را همراه با لکه‌های قرمز روی صورت، داخل آرنج ها یا پشت زانو‌ها مشاهده کنید. این وضعیت گاهی ممکن است بعد از اولین ماه تولد کودک شما ظاهر شود. در نوزادان، اگزما بیشتر در بدن ظاهر می‌شود. لکه‌های ناشی از اگزما می‌تواند خفیف تا بسیار خارش دار باشد و این می‌تواند برای کودک شما ناراحت کننده باشد.
عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز اگزما در نوزادان نقش مهمی را ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از کودکان پوست خشک و حساس را از یکی از والدین خود به ارث می‌برند. آلرژی‌های پوستی نوزاد ممکن است یک عامل موثردر بروز اگزما باشند. اگزما همچنین می‌تواند با نحوه واکنش سیستم ایمنی کودک شما به محرک‌های خاص در محیط، مانند گرده‌ها و غبار، مرتبط باشد.
بثورات پوستی حاصل از آلرژی غذایی
بثورات پوستی مانند کهیر همراه با استفراغ و اسهال، از علائم بالقوه آلرژی غذایی هستند. همانطور که از نام آن پیداست، اگر کودک شما به غذای خاصی حساسیت داشته باشد، ممکن است دچار بثورات پوستی شود.
درمان بثورات پوستی نوزاد
در ادامه، نحوه درمان برخی از بثورات پوستی نوزاد و کودک را توضیح می‌دهیم:
درمان بثورات پوشک
راش پوشک یکی از شایع ترین بثورات پوستی نوزادی است. پوشک، گرما و رطوبت را نزدیک پوست نوزاد نگه می‌دارد و ادرار و مدفوع نوزاد ممکن است اسیدی باشند و پوست او را تحریک کنند.
بهترین درمان ها برای راش پوشک عبارتند از:
- تعویض مکرر پوشک
- پاک کردن نوزاد با یک پارچه نرم و مرطوب به جای دستمال‌های مرطوب که حاوی الکل و مواد شیمیایی هستند.
- استفاده از یک کرم محافظت کننده، معمولا حاوی اکسید روی، که لازم نیست با هر بار تعویض پوشک از روی پوست پاک شود. در غیر این صورت ممکن است باعث تحریک بیشتر پوست نوزاد شود.
- کم کردن غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی در رژیم غذایی کودک
- شستن دست‌ها قبل و بعد از تعویض پوشک، تا بثورات پوستی نوزاد شما عفونی نشود.
درمان اگزما
اگزما یکی دیگر از بثورات پوستی بسیار شایع در دوران نوزادی و کودکی است. اگر سابقه خانوادگی اگزما یا پوست حساس دارید، احتمال بیش‌تری وجود دارد که کودک شما مستعد ابتلا به اگزما باشد. اگزما ممکن است به دلیل آلرژی یا حساسیت پوستی به غذا، مواد شوینده لباس، انواع پارچه یا سایر مواد محرک ایجاد شود. درمان‌های موثر برای اگزما عبارتند از:
- تمیز و خشک نگه داشتن منطقه
- استفاده از کرم‌ها و پمادهای مخصوص اگزما
- حمام بلغور جو دوسر
- تعیین اینکه آیا نوزاد به چیزی آلرژی دارد یا خیر و در صورتی که وجود دارد، عامل آن را از بین ببرید.
- مراجعه به یک متخصص پوست کودکان برای شناسایی محرک‌های کودک و تشخیص این که بهترین درمان اگزما برای نوزاد شما چیست.
درمان بثورات آب دهان
راش آب دهان و بثورات پوستی صورت در نوزادان بسیار شایع است. غدد بزاقی در نوزادان در حال رشد و تکامل است و کودکان در این سن در حال دندان درآوردن هستند. بنابراین غیرمعمول نیست که اغلب اوقات آب دهان روی صورت کودک وجود داشته باشد. استفاده از پستانک، چسبیدن مواد غذایی به پوست نوزاد، رویش دندان‌ها و پاک کردن مکرر صورت نیز ممکن است پوست را تحریک کند. بثورات پوستی حاصل از آب دهان معمولاً در عرض چند هفته خود به خود برطرف می‌شود. اما راهکارهایی برای کمک به درمان آن وجود دارند:
- صورت کودکتان را به آرامی با دستمال نوازش کنید تا خشک شود و از مالیدن خشن صورت با حوله زبر خودداری کنید.
- پوست نوزاد را با آب گرم تمیز کنید، اما از استفاده از صابون روی صورت او خودداری کنید.
- ایک پیش بند به کودک خود بپوشانید تا آب دهان او روی لباسش نریزد و پیراهن او خیس نشود.
- هنگام تمیز کردن غذا از روی صورت کودک خود ملایم عمل کنید.
- از استفاده از لوسیون‌های معطر بر روی صورت کودک خودداری کنید.
- در صورت امکان، استفاده از پستانک را برای کودک خود به حداقل برسانید.
برخی از بثورات پوستی، مانند آکنه نوزاد خود به خود در عرض چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند. برای درمان آکنه نوزاد نباید از داروهای آکنه بزرگسالان استفاده کنید.
عارضه کلاه گهواره نوعی درماتیت سبورئیک است که می‌تواند در کودک شما ایجاد شود. این عارضه خطرناک نیست و می‌توان آن را با روغن‌های موضعی مانند روغن نارگیل، شستشوی ملایم و برس کشیدن روی پوست سر و پاکسازی پوست سر کودک درمان کرد.
بثورات پوستی عفونی مانند برفک، سرخک، آبله مرغان، روزئولا و مخملک لازم است توسط متخصص اطفال معاینه و شوند و بهترین روش درمان برای آن‌ها توسط پزشک تصمیم گیری شود. این نوع بثورات پوستی نوزاد معمولاً با تب و سایر علائم همراه است. درمان آن‌ها ممکن است به آنتی بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی نیاز داشته باشد یا ممکن است خود به خود برطرف شوند.
درمان بثورات پوستی ناشی از آلرژی غذایی
در صورتی که متوجه هر یک از علائم آلرژی در کودک خود شدید، غذایی را که فکر می کنید باعث حساسیت و آلرژی او شده است را حذف کنید و سپس به پزشک مراجعه کنید تا نوزاد شما ویزیت شود و بتوانید با پزشک در مورد درمان‌های پیشنهادی مشورت کنید. همچنین هنگامی که غذای جامد نوزاد خود را به تازگی شروع می‌کنید، ایده خوبی است که هر بار یک غذا را به مدت سه تا پنج روز برای کودک خود امتحان کنید تا مطمئن شوید کودک شما به آن آلرژی ندارد و احتمال هرگونه آلرژی غذایی رد شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم و نشانه‌های زیر را در کودک خود مشاهده کردید، توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید:
تب
اگر بثورات پوستی را در نوزاد خود همراه با تب یا بعد از تب مشاده کردهاید، بهتر است با پزشک اطفال خود تماس بگیرید. زیرا ممکن است این بثورات پوستی، عفونی باشد که در این صورت لازم است کودک شما توسط پزشک معاینه شود.
بثورات پوستی نوزاد به مدت یک هفته
اگر در کودک خود بثورات پوستی مشاهده می‌کنید که بیش از یک هفته ادامه دارد و به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد یا باعث درد یا تحریک نوزاد شما می‌شود، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
گسترش بثورات پوستی نوزاد
اگر در کودک خود کهیرهای گسترده به ویژه در اطراف دهان او مشاهده می‌کنید، یا کهیر همراه با سرفه، استفراغ، خس خس سینه یا سایر علائم تنفسی می‌باشد، لازم است هر چه سریع تر به اورژانس مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه آلرژی و حساسیت بسیار جدی به نام آنافیلاکسی یا بیش دفاعی باشد.
مشاهده علائم شدید در نوزاد
بثورات پوستی نوزاد همراه با تب بسیار بالا، سفتی گردن، حساسیت به نور، تغییرات عصبی، یا لرزش غیرقابل کنترل نوزاد ممکن است ناشی از مننژیت باشد و به عنوان یک مورد اورژانسی در نظر گرفته می‌شود و لازم است در صورت مشاهده این علائم، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید.
نحوه پیشگیری از بثورات پوستی نوزاد
با این که بثورات پوستی در نوزادان بسیار رایج است، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از راش پوستی انجام دهید. اقدامات پیشگیرانه ای که برخی از افراد امتحان می‌کنند، شامل موارد زیر هستند:
- تعویض مکرر پوشک نوزاد
- تمیز و خشک نگه داشتن پوست نوزاد
- استفاده از مواد شوینده بدون محرک یا مواد شوینده مخصوص نوزادان
- پوشاندن لباس‌هایی با جنس پارچه سبک و نرم که هوا را از خود عبور می‌دهد مانند پنبه
- برای جلوگیری از گرمای بیش از حد، متناسب با آب و هوا به کودک خود لباس بپوشانید.
- بررسی هرگونه واکنش پوستی نوزاد به غذاهای مختلف تا بتوانید از غذاهای محرک اجتناب کنید.
- انجام به موقع واکسیناسیون نوزاد
- اجازه ندهید افراد غریبه یا افرادی که علائم بیماری دارند، کودک شما را ببوسند.
- استفاده از لوسیون‌ها، شامپوها و صابون‌هایی که به طور خاص برای پوست حساس کودک و نوزاد طراحی شده‌اند.
سخن آخر
این که کودک شما دچار بثورات پوستی شده است، می‌تواند نشانه خطر برای شما باشد. به خصوص اگر راش پوستی او با علائم دیگری همراه باشد و کودک شما به نظر بیمار برسد و احساس خارش یا ناراحتی داشته باشد. همچنین تشخیص علت بثورات پوستی نوزاد ممکن است دشوار باشد.
خبر خوب این است که بثورات پوستی نوزاد معمولاً به راحتی قابل درمان هستند و اغلب جدی نیستند. بسیاری از آن‌ها حتی قابل پیشگیری هستند و می‌توان آن‌ها را در خانه مدیریت کرد. اگر در مورد بثورات پوستی کودک خود نگران هستید یا این جوش‌ها با تب همراه است، توصیه می‌شود با پزشک اطفال خود تماس بگیرید. پزشک می‌تواند به تشخیص علت ایجاد بثورات پوستی در نوزاد شما و نحوه درمان آن کمک کند.