وقتی تست بارداری شما مثبت می‌شود، چیزهای زیادی برای فکر کردن وجود دارند. چه زمانی باید اولین قرار قبل از تولد خود را بگیرید؟ نوزاد شما پسر می‌شود یا دختر؟ آیا جای کودک آن داخل خوب است؟ از طرف دیگر، سالم نگه داشتن دندان‌ها و لثه در دوران بارداری احتمالاً در لیست اولویت‌های شما قرار ندارد. اما تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند سلامت دهان و دندان شما را دچار مشکل کند.ژنژیویت بارداری، به التهاب لثه در دوران بارداری گفته می‌شود که باعث قرمزی، تورم و حساسیت لثه می‌گردد. این بیماری در دوران بارداری شایع است و معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.
شما می‌توانید با رعایت بهداشت دهان و دندان و ویزیت منظم دندانپزشکی در دوران بارداری، التهاب لثه بارداری را مدیریت و حتی از بروز آن پیشگیری کنید. در این مقاله بیش‌تر در مورد ژنژیویت در دوران بارداری، نحوه پیشگیری از آن و رویکردهای درمانی که در دسترس شما هستند، توضیح داده می‌شود.
ژنژیویت بارداری چیست؟
اگر دندان‌های خود را مسواک زده یا نخ دندان کشیده‌اید و متوجه مقدار قابل توجهی خون، دندان درد یا تورم شده‌اید، ممکن است به التهاب لثه بارداری مبتلا شده باشید. در دوران بارداری، سطح هورمون پروژسترون شما بالا می‌رود. این افزایش سطح هورمون باعث می شود که شما بیش‌تر مستعد ایجاد پلاک باکتریایی شوید که می‌تواند لثه‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد.
ژنژیویت بارداری، التهاب لثه در دوران بارداری است. هنگامی که دندان‌های خود را به درستی مسواک نمی‌زنید، یک لایه چسبنده از باکتری به نام پلاک روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. تجمع پلاک در امتداد خط لثه باعث می‌شود لثه‌های شما قرمز، متورم و حساس شوند که به این عارضه ژنژیویت گفته می‌شود.
در دوران بارداری افزایش هورمون‌ها در بدن، شما را مستعد ابتلا به ژنژیویت بارداری می‌کند. ژنژیویت بارداری معمولا بین ماه‌های ۲ تا ۸ بارداری ایجاد می‌شود و ممکن است در سه ماهه سوم بارداری به اوج خود برسد. زنان باردار همینطور با افزایش خطر هم پوسیدگی و هم لق شدن دندان مواجه هستند. ممکن است دندانپزشک شما به شما توصیه کند که در سه ماهه دوم یا سوم بارداری قرار ویزیت جرم گیری و تمیز کردن دندان را برای ارزیابی سلامت کلی دهان خود تعیین کنید.
ژنژیویت بارداری چقدر رایج است؟
به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، ژنژیویت بارداری ۶۰ تا ۷۵ درصد از افراد باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چه چیزی باعث التهاب لثه در دوران بارداری می‌شود؟
ژنژیویت بارداری به دلیل افزایش سطح استروژن و پروژسترون در بدن ایجاد می‌شود. این دو هورمون‌های ضروری هستند که به رشد و تکامل جنین کمک می‌کنند، اما تغییرات زیادی در بدن شما نیز ایجاد می‌کنند. یکی از این تغییرات، بیش‌تر شدن احتمال التهاب لثه‌های شماست. اگر چه نحوه دقیق وقوع این اتفاق مشخص نیست، اما ارائه دهندگان خدمات بهداشتی فکر می‌کنند که ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- کاهش توانایی بدن شما برای پاسخ به باکتری‌های پلاک
- افزایش جریان خون در بافت لثه
علائم ژنژیویت بارداری چیست؟
علائم اصلی ژنژیویت بارداری شامل تغییراتی در لثه شما، مانند تغییرات زیر می‌شود:
- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- قرمز شدن لثه
- براق شدن سطح لثه
- تورم لثه
- نرم شدن لثه
- لثه های حساس و پف کرده
- عقب رفتن لثه
- بوی بد دهان
همچنین ممکن است متوجه بوی بد دهان شوید که حتی پس از مسواک زدن نیز ادامه می یابد. علائم شما ممکن است در طول سه ماهه دوم بارداری شدیدتر شود و تا پایان بارداری ادامه یابد.
آیا التهاب لثه بارداری می تواند بر سلامت جنین من تأثیر بگذارد؟
هیچ مدرکی مبنی بر این که قرمزی یا تورم خفیف لثه‌ها در دوران بارداری به جنین آسیب برساند یا باعث سقط جنین یا زایمان زودرس شود، وجود ندارد.
اما در صورت عدم درمان، ژنژیویت بارداری می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری بافت‌های اطراف یا پریودنتیت (Periodontitis) شود که به زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد مرتبط است. در بیماری پریودنتیت، التهاب باعث می‌شود که لثه‌ها از دندان‌های مادر باردار عقب نشینی کنند و بخش‌های خالی باقی بماند که ممکن است عفونت کنند. در نهایت، این بیماری می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود.
ژنژیویت بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک زنان و زایمان یا دندانپزشک از شما در مورد علائم شما سوال می‌پرسد و برای تایید تشخیص ژنژیویت بارداری، لثه‌ها و دندان‌های شما را بررسی و معاینه می‌کند.
آیا اشعه ایکس دندانپزشکی در دوران بارداری بی خطر است؟
اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است نیاز به تصویر برداری از دندان خود با اشعه ایکس داشته باشید. دندانپزشک شما اقدامات احتیاطی را برای محافظت از جنین در برابر اشعه ایکس دندانپزشکی انجام خواهد داد. متخصصان دندانپزشکی و مامایی اتفاق نظر دارند که عکس برداری از لثه و دندان‌ها با اشعه ایکس در دوران بارداری با استفاده از محافظ مناسب بی خطر است و علاوه بر آن، ممکن است انجام کارهای دندانپزشکی در دوران بارداری آسان‌تر از بعد از تولد نوزاد شما باشد.
چگونه از التهاب لثه بارداری پیشگیری کنیم؟
هیچ کاری نمی‌توانیم برای تغییر سطح هورمون‌ها در دوران بارداری انجام دهیم، اما می‌توانیم قدم‌های دیگری را برای جلوگیری از ابتلا به التهاب لثه یا ژنژیویت بارداری انجام دهیم. بهترین کارهایی که می‌توانید در این رابطه انجام دهید، شامل موارد زیر می‌باشند:
- با مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز، سلامت دهان خود را حفظ کنید.
- در دوران بارداری ویزیت دندانپزشکی خود را برنامه ریزی کنید.
همچنین می‌توانید سلامت دهان خود را با انجام موارد زیر بهبود ببخشید:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم برای غذا خوردن
- مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین را کاهش دهید.
- مسواک زدن بعد از خوردن غذاهای چسبناک و شیرین که به دندان‌های شما می‌چسبند، مانند کشمش، میوه‌های خشک، خوراکی‌های میوه‌ای ژله‌ای یا آب نبات‌های جویدنی.
- ترک سیگار و عدم استفاده از محصولات درست شده از تنباکو
بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید
در حالت ایده آل، شما باید دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید. خمیردندان حاوی فلوراید محافظت بیش‌تری برای سلامت دهان شما ایجاد می‌کند. آیا مسواک زدن این روزها در شما احساس ناراحتی ایجاد می‌کند؟ مطمئن شوید که از مسواک نرم استفاده می‌کنید. مسواک نرم به اندازه انواع زبر آن، لثه‌های حساس شما را تحریک نمی‌کند. علاوه بر آن که به درستی مسواک می‌زنید، مطمئن شوید که حداقل یک بار در روز از نخ دندان نیز استفاده می‌کنید. استفاده از نخ دندان به تمیز کردن ذرات غذا و باکتری‌های باقی مانده در دهان شما کمک می‌کند.
صرف وقت اضافی برای مراقبت از بهداشت دهان و دندان، ارزش تلاش شما را دارد. حتی ممکن است بتوانید آسیب و التهاب وارده به دندان‌ها و لثه‌های خود را با ایجاد عادات منظم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از بین ببرید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید
ممکن است در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه اول بارداری، حال و حوصله زیادی نداشته باشید. اما سعی کنید از یک رژیم غذایی غنی متشکل از غذاهای متعادل و کامل استفاده کنید. انواع مختلفی از غذاهای زیر را بخورید:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- محصولات لبنی
آب یا شیر را به جای آب میوه و نوشابه انتخاب کنید. از خوراکی‌های شیرین یا نشاسته‌ای مانند آب نبات، کلوچه/کیک و میوه‌های خشک دوری کنید. به مرور زمان، تمام این قندها و نشاسته‌ها می‌توانند باعث آسیب و حساسیت در دندان‌ها و لثه شما شوند. رعایت نکات فوق در مورد رژیم غذایی نه تنها برای حفظ سلامت دهان و دندان شما مفید هستند، بلکه اگر می‌خواهید بدن و جنین خود را سالم نگه دارید نیز پیروی از آن‌ها برای شما مفید خواهد بود.
آب نمک غرغره کنید
آیا هنگام مسواک زدن کمی ورم یا خونریزی در لثه خود مشاهده می‌کنید؟ غرغره کردن آب نمک را به روتین روزانه خود اضافه کنید.
نمک می‌تواند التهاب ناشی از ژنژیویت بارداری را کاهش دهد و به بهبود لثه‌ها کمک کند. برای انجام این کار در خانه، یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان آب گرم رقیق کنید. این مخلوط را چند بار در دهان خود بچرخانید و بعد از اتمام کار آن را به بیرون بریزید. (آن را نخورید).
به دندانپزشک مراجعه کنید
یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از ژنژیویت بارداری، معاینه توسط دندانپزشک است. شما حتی در دوران بارداری نیاز است دو بار در سال ویزیت دندانپزشکی داشته باشید. بنابراین نوبت جرم گیری و معاینه برنامه ریزی شده خود را از دست ندهید و در مورد قرارهای ملاقات اضافی برای کمک به نظارت بر سلامت دهان خود از دندانپزشک سوال بپرسید. دندانپزشک شما می‌تواند ایرادهای کوچک را قبل از تبدیل شدن به مشکلات بزرگ تشخیص دهد.
نحوه درمان ژنژیویت بارداری چگونه است؟
اگر نکات گفته شده برای پیشگیری از ژنژیویت بارداری مؤثر نبودند یا قبلاً به یک مورد شدید از ژنژیویت مبتلا شده‌اید، دندانپزشک شما می‌تواند کمک کند. ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی برای شما تجویز شود که با عفونت باکتریایی مبارزه می کند. همچنین دهان شویه‌هایی تجویز شده توسط پزشک وجود دارند که می‌توانند بیماری لثه را درمان کنند. در موارد پیشرفته، جراحی نیز یک گزینه درمانی به شمار می‌رود. مطمئن شوید که دندانپزشک شما در مورد هر گونه حساسیت‌های احتمالی شما به داروها اطلاع داشته باشد. برای جلوگیری از تداخلات دارویی احتمالی، لازم است فهرستی از تمام ویتامین‌ها، مکمل‌ها و سایر داروهای بدون نسخه یا با نسخه‌ای که در دوران بارداری خود مصرف می‌کنید، به پزشک ارائه دهید.
درمان اصلی برای کاهش التهاب لثه در دوران بارداری، تمیز کردن دندان برای از بین بردن تجمع پلاک است. دندانپزشک شما همچنین برای کمک به کاهش علائم ژنژیویت بارداری، بهداشت مناسب دهان و دندان را توصیه می‌کند. موارد زیر برای رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری توصیه می‌شوند:
- دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید.
- یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
- غرغره کردن روزانه با آب نمک گرم (یک قاشق چای خوری نمک در یک فنجان آب گرم)
اگر علائم شما شدید باشد یا بدتر شده است، دندانپزشک شما ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- آنتی بیوتیک‌های خوراکی
- دهان شویه تجویز شده توسط دندانپزشک
آیا ژنژیویت بارداری بعد از بارداری از بین می‌رود؟
خبر خوب این است که انتظار می‌رود لثه‌های شما پس از بارداری به حالت عادی باز گردد.
دورنمای ژنژیویت بارداری چیست؟
با مراجعه به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌توانید التهاب لثه یا ژنژیویت بارداری را مدیریت کنید و حتی از آن پیشگیری نمایید. اگر بیماری پریودنتیت در اثر ژنژیویت بارداری ایجاد شود، ممکن است در آینده منجر به از دست دادن دندان گردد. همچنین با ابتلا به بیماری پریودنتیت ممکن است مادر باردار در معرض خطر زایمان زودرس و تولد نوزادی با وزن کم قرار بگیرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
در صورتی که در دوران بارداری هر گونه مشکلی در لثه‌های خود تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک زنان و زایمان یا دندانپزشک خود صحبت نمایید.
گاهی اوقات زنان باردار آنچه را که “تومور حاملگی” یا تومور لثه نامیده می‌شود را بر روی لثه‌های خود مشاهده می‌کنند. این توده‌ها خوش خیم هستند و معمولا پس از زایمان از بین می‌روند. با این حال، آن‌ها ممکن است خونریزی کنند و در صورتی که شما را آزار دهند، دندانپزشک شما می‌تواند آن‌ها را بر دارد. در مورد بارداری خود به دندانپزشک خود اطلاع دهید، حتی اگر از نظر شما موضوع آنقدر خصوصی است که به دوستان و خانواده خود نیز نگفته باشید. این اطلاعات از آنجایی اهمیت دارد که بتوانید بهترین درمان را از پزشک دریافت کنید. شما همچنین باید در طول بارداری خود از جلسات برنامه ریزی شده جرم گیری به صورت منظم پیروی کنید و از دندانپزشک خود بپرسید که آیا ویزیت مکرر را به شما توصیه می‌کند یا خیر.
استفاده از اشعه ایکس در دندانپزشکی شکم شما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد؛ ولی اگر نگران خطر عکس برداری با اشعه ایکس هستید، معمولاً می‌توانید برای بعد از بارداری خود عکس برداری با اشعه ایکس را برنامه ریزی کنید. در صورتی که دندانپزشک شما حتماً نیاز به عکس برداری با اشعه ایکس داشته باشد، برای ایمنی، یک پیش بند برای قرار دادن روی شکم و یکی دیگر برای پوشاندن تیروئید به شما داده می‌شود.
سخن آخر
هنگامی که باردار هستید، بدن شما از جهات مختلفی تغییر می‌کند. اگر هنگام مسواک زدن متوجه شدید که لثه شما قرمز و متورم شده است و خونریزی می‌کند، بدانید که تنها نیستید. ژنژیویت بارداری عارضه‌ای بسیار شایع در دوران بارداری و کاملاً قابل درمان است. بنابراین علائم خود را نادیده نگیرید؛ زیرا التهاب لثه یا ژنژیویت بارداری می‌تواند به یک عارضه جدی تر تبدیل شود. رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان و تغذیه خوب می‌تواند به پیشگیری و درمان این عارضه کمک کند. همچنین نیاز است برای جرم گیری و تمیز کردن دوره‌ای دندان‌های خود در دوران بارداری به دندانپزشک مراجعه کنید. پس از زایمان، انتظار می‌رود که علائم شما بهبود یابد.