اگر پدر و مادر هستید، احتمالاً تا به حال پیش آمده است که کنترل خود را از دست کودک از دست بدهید و در برخی مواقع سر او فریاد بزنید. در نهایت ما والدین فقط انسان هستیم و کودکان گاهی اوقات می‌توانند در عصبانی کردن و به چالش کشیدن ما با مشکلات رفتاری مانند حرف گوش نکردن و تند حرف زدن بسیار خوب عمل کنند. به عبارت دیگر، فریاد زدن و از دست دادن خونسردی گاهی اوقات ممکن است اتفاق بیفتد. اما اگر داد زدن سر کودک در خانه شما بسیار رایج است، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که آنچه را که در حال وقوع است بررسی کنید و راه‌های دیگری برای برقراری ارتباط با کودک خود در نظر بگیرید.
چرا والدین سر کودک خود داد می‌زنند؟
به طور کوتاه پاسخ این سوال این است که ما احساس سردرگمی یا عصبانیت می‌کنیم که باعث می‌شود صدایمان را بلند کنیم. اما این کار به ندرت مشکل را حل می‌کند. داد زدن سر کودک ممکن است او را ساکت کند و برای مدت کوتاهی او را مطیع کند، اما باعث اصلاح رفتار یا نگرش او نمی‌شود.
به طور خلاصه، دادن زدن سر کودک به او می‌آموزد که به جای درک عواقب کارهایش از شما بترسد.
کودکان برای یادگیری به والدین خود متکی هستند. اگر خشم و پرخاشگری مرتبط با آن مانند داد زدن بخشی از چیزی باشد که کودک در خانواده خود عادی می‌داند، رفتار او منعکس کننده آن خواهد بود. وظیفه شماره یک شما به عنوان پدر و مادر در قبال کودک خود این است که پس از اطمینان از ایمنی و سلامت کودک، احساسات خود را در ارتباط با او مدیریت کنید.
چرا داد زدن سر کودک موثر نیست؟
دلایل متعددی وجود دارد که چرا داد زدن بر سر کودک شکل ایده آلی از انضباط نیست و در واقع یک اشتباه تربیتی رایج است. مهم‌ترین چیزی که باید از خود بپرسید این است که وقتی کودک شما به این شیوه تنبیه می‌شود، چه چیزی یاد می‌گیرد و چگونه ممکن است با داد زدن مرتب بر سر او تحت تاثیر قرار بگیرد. در ادامه دلایلی که چرا بهتر است صدای خود را پایین بیاورید و قبل از تنبیه کودک خود آرام باشید را نام می‌بریم.
داد زدن به کودک می‌گوید که پرخاشگری مشکلی ندارد
بالا بردن صدایتان ممکن است در یک مدت کوتاه توجه کودک شما را به خود جلب کند؛ اما مهم است که به این فکر کنید که فریاد زدن چه چیزی به کودک می‌آموزد. وقتی صدای خود را بلند می‌کنید، فرزندتان می آموزد که پرخاشگری یک راه قابل قبول برای برقراری ارتباط است. همانطور که کتک زدن به فرزندتان به او می‌آموزد که کتک زدن روش خوبی برای انضباط است، کودک شما نیز فریاد زدن را کاری می‌داند که باید هنگام بروز مشکل یا تعارض برای رساندن نظر خود انجام دهد.
دادن زدن تاثیر خود را برای کودک از دست می‌دهد
آیا فریاد زدن در کوتاه مدت توجه کودک شما را جلب می‌کند؟ بله. اما نکته اینجاست: بلند کردن صدای خود در طولانی مدت می‌تواند تاثیر فریاد زدن یا استفاده از لحن محکم را در آینده کاهش دهد. این شبیه به داستان چوپان دروغگو است. در نهایت، شما حتی اگر راست بگوید نیز دیگر حرف او را باور نمی‌کنید. با بلند کردن صدای خود به طور مداوم نیز موقعیتی ایجاد می‌کنید که کودک کم‌تر به حرف شما گوش می‌دهد.
این کار محترمانه نیست
اگر زمانی که اشتباه می‌کنید رئیستان سر شما فریاد بزند، چه احساسی خواهید داشت؟ اگر شریک زندگی، دوست یا یکی از اعضای خانواده شما در طول دعوا با شما به این شکل صحبت می‌کرد چه؟ آیا احساس تدافعی و آسیب دیدگی و عصبانیت می‌کنید یا اشتیاق بیشتری به شنیدن صحبت‌های او دارید؟
مهم نیست که آن شخص چه چیزی می‌خواهد بگوید، اگر با شما محترمانه رفتار شود و صمیمانه با شما صحبت کنند، شما تمایل بیشتری به شنیدن حرف آن شخص دارید و واقعاً به آنچه به شما گفته می‌شود فکر می‌کنید.
کودک از شما دوری می‌کند یا عصبانی می‌شود
انسان‌ها نسبت به فریاد زدن واکنش طبیعی دارند. ما یا از فرد دوری می‌کنیم یا با عصبانیت واکنش نشان می‌دهیم. این‌ها واکنش‌هایی هستند که وقتی خونسردی خود را از دست می‌دهید، از کودک خود دریافت خواهید کرد و فارغ از این که آیا رفتار کودک شما اصلاح می شود یا نه، باید از خود بپرسید که آیا ارزشش را دارد یا خیر.
کنترل احساسات خود را از دست می‌دهید
عدم تایید، ناامیدی و نارضایتی: این‌ها سلاح های بسیار قدرتمندی در نظم و انضباط والدین هستند. اما داد زدن سر کودک خود نشان می‌دهد که شما کنترلی در دست ندارید؛ چیزی که قطعاً در هنگام اعمال قدرت نمی‌خواهید.
داد زدن سر کودک ممکن است مضرتر از آن چیزی باشد که فکر می‌کنیم
تحقیقات اخیر نشان داده است که دادن زدن سر کودک می‌تواند به اندازه کتک زدن او مضر باشد. البته برخی از والدین کتک زدن را انتخاب می‌کنند؛ اما بسیاری از کارشناسان، از جمله آکادمی اطفال آمریکا از کتک زدن حمایت نمی‌کنند و به تحقیقاتی اشاره می‌کنند که اثرات منفی تنبیه بدنی را نشان می‌دهد، به ویژه زمانی که والدین از روی عصبانیت بچه‌ها را می‌زنند.
محققان دانشگاه پیتسبورگ دریافتند که استفاده از تربیت کلامی خشن که شامل فریاد زدن، فحش دادن یا استفاده از توهین می‌شود، می‌تواند به اندازه زدن کودک آسیب رسان باشد. محققان دریافتند کودکانی که تربیت کلامی خشن را از سوی والدین خود تجربه کرده‌اند، بیش‌تر در معرض افسردگی یا مشکلات ضد اجتماعی یا رفتاری هستند.
استراتژی‌های جایگزین برای داد زدن سر کودک
پس چگونه از فریاد زدن دست برداریم و به جای آن چه کنیم تا ناراحتی خود را در هنگام بدرفتاری کودک نشان دهیم؟ در ادامه چند استراتژی برای شما آورده شده است:
به خودتان زمان بدهید تا آرام شوید
هنگامی که متوجه شدید که خونسردی خود را از دست داده‌اید، چند دقیقه (۱۵، ۲۰ یا بیش‌تر، هر چقدر که طول می‌کشد) وقت بگذارید تا آرام شوید و کار دیگری انجام دهید. سپس، زمانی که بتوانید به وضوح برای کودک خود توضیح دهید که می‌خواهید دفعه بعد چه کاری را متفاوت انجام دهد و اگر از درخواست‌های شما پیروی نکند با چه عواقبی روبرو خواهد بود، می‌توانید دوباره مشکل را بررسی کنید.
مثلاً، اگر بعد از این که ۵ بار از او خواستید میز را چید، به او توضیح دهید که دفعه بعد میز را فوراً می‌چیند؛ اگر گوش نکرد، باید آن را پاک کند و در چیدن ظرف‌ها در ماشین ظرفشویی نیز کمک کند. وقت گذاشتن برای آرام کردن خود راهی عالی برای تربیت کودک است.
شکست نخوردن را برای کودک آسان‌تر کنید
سعی کنید مسائل را از دید کودک خود ببینید. اگر از او بخواهید کاری انجام دهد در حالی که در وسط یک بازی ویدیویی یا برنامه تلویزیونی است یا زمانی که به او اجازه بازی یا تماشای تلویزیون را داده‌اید، به احتمال زیاد بلافاصله پاسخی نخواهد داد. ۱۰ دقیقه بعد به او سر بزنید و به او بگویید که می‌خواهید به زودی کار خود را متوقف کند.
اگر کودک در مورد چیزی به دروغ گفتن متوسل شد، قبل از این که شما با عصبانیت واکنش نشان دهید بدانید که چرا او چنین کاری را انجام داده است. اگر او معمولاً وقت تلف می‌کند، راه‌هایی برای کمک به او در سرعت بخشیدن به کارها پیدا کنید. به عبارت دیگر، کودک خود را طوری تربیت کنید که درست رفتار کند و زمانی که به حرف شما گوش نمی‌کند، بفهمد چه اشتباهی انجام داده است.
کارهایی را که کودک شما درست انجام می‌دهد فهرست کنید
دفعه بعد که از فرزندتان عصبانی شدید، این تمرین را امتحان کنید: تمام کارهایی را که او درست انجام می‌دهد را فهرست کنید. می‌توانید این کار را در حالی که در حال آرام شدن هستید در ذهن خود انجام دهید. سپس وقتی زمان آن فرا رسید که بنشینید و با کودک خود در مورد رفتارش و این که چه انتظاری از او دارید صحبت کنید تا آن را اصلاح کند، می‌توانید به کودک خود درباره تمام کارهایی که فکر می‌کنید او در انجامش خوب است و این که چرا از او انتظار دارید دفعه بعد بهتر عمل کند بگویید.
به آرامی صحبت کنید تا تأثیر خود را به حداکثر برسانید
هنگامی که آرام شدید، کنار کودک خود بنشینید و از او بخواهید که توجه کامل خود را به شما بدهد. آرام و واضح صحبت کنید و برای کودکان کوچک‌تر کوتاه حرف بزنید و به او بگویید که چرا از رفتار او ناراضی هستید و دوست دارید در آینده چه کاری را متفاوت انجام دهد. همانطور که خودتان با انجام دادن کاری به کودک خود رفتارهای خوب را می‌آموزید، نحوه صحبت با کودک خود را نیز همان روشی تغییر دهید که انتظار دارید فرزندتان با شما صحبت کند.
هرگز به کودک خود توهین نکنید و از ناسزا استفاده نکنید
به یاد داشته باشید که مشکل رفتاری کودک شما هر چه که باشد و هر چقدر هم خسته کننده باشد، کلمات می‌توانند ابزار بسیار قدرتمندی باشند که به راحتی به یک سلاح تبدیل می‌شوند. همانطور که با تشویق می‌توانید اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید، می‌توانید با توهین یا نفرین او را از بین ببرید. از آنچه به کودک خود می‌گویید و همچنین نحوه بیان آن آگاه باشید.
عواقب کار بد کودک را زودتر از موعد تعیین کنید
عواقب منفی زیر پا گذاشتن قوانین را از قبل برای کودک خود توضیح دهید. برای این که به فرزندتان کمک کنید که یاد بگیرد رفتار بد نداشته باشد، از وقفه، حذف امتیازات یا پیامدهای منطقی استفاده کنید.
به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: “اگر قبل از شام کارهای خود را انجام ندهی، تلویزیون برای شب مجاز نخواهد بود.” از آن زمان این به فرزند شما بستگی دارد که انتخاب‌های درستی داشته باشد. از آنجایی که توپ در زمین کودک است، کم‌تر احتمال دارد که در مورد انجام کارهایش بر سر او داد بزنید.
به این فکر کنید که کدام عواقب احتمالاً مؤثرتر هستند. همچنین به خاطر داشته باشید که عواقبی که برای یک کودک خوب جواب می‌دهد، ممکن است برای کودک دیگر موثر نباشد.
دلایل خود برای داد زدن سر کودک را بررسی کنید
اگر متوجه شدید که سر کودک خود داد می‌زنید، سعی کنید دلیل این واکنش خود را پیدا کنید. اگر به دلیل عصبانیت فریاد می‌زنید، راهکارهایی را برای آرام کردن خود بیاموزید. این به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌های مدیریت خشم سالم را الگو برداری کنید. برای مرتب کردن افکارتان به خود زمان بدهید. مگر این که شرایط خطرناک باشد، صبر کنید تا آرام شوید تا کودک خود را تنبیه کنید.
اگر به این دلیل فریاد می‌زنید که کودک شما اولین باری که با او صحبت می‌کنید گوش نمی‌دهد، استراتژی‌های جدیدی را برای جلب توجه و حفظ توجه کودک خود امتحان کنید. ممکن است بهتر باشد بدون بالا بردن صدای خود دستورات جدی دادن به کودک را تمرین کنید.
در نهایت، اگر از عصبانیت بر سر کودک داد می‌زنید، یک برنامه واضح برای رسیدگی به رفتار نادرست کودک خود ایجاد کنید. اغلب، والدین تهدیدهای توخالی را فریاد می‌زنند و هرگز قصد ندارند آن‌ها را دنبال کنند، اما نمی‌دانند چه کار دیگری انجام دهند.
در صورت لزوم به کودک هشدار بدهید
به جای داد زدن سر کودک، زمانی که کودک به شما گوش نمی‌دهد به او هشدار بدهید. اگر از عبارت «وقتی …. را انجام دهی، آن وقت …. می‌شود» استفاده می‌کنید، به کودک امکان می‌دهید که از نتیجه احتمالی مطلع شود. چیزی شبیه این به کودک خود بگویید: “وقتی اسباب بازی‌های خود را جمع کنی، پس از شام می‌توانی با بلوک‌های اسباب بازی بازی کنی.”
داد زدن اغلب منجر به جنگ قدرت می‌شود. هر چه بیش‌تر سر کودک فریاد بزنید تا کاری را انجام دهد، احتمال نافرمانی او نیز بیش‌تر می‌شود.
پیگیر باشید
از نق زدن یا تکرار مکرر اخطار به کودک خودداری کنید. در عوض، پای حرف خود بمانید و اخطار خود را عملی کنید تا نشان دهید منظورتان همان چیزی بوده است که به کودک گفته‌اید. نظم و انضباط، کلید وادار کردن کودک شما به تغییر رفتار و سازگاری بیش‌تر است.
به خاطر داشته باشید که ممنوع کردن وسایل الکترونیکی به مدت ۲۴ ساعت یا سپردن کارهای اضافی به کودک شما کمک می‌کند تا دوباره درباره زیر پا گذاشتن قوانین فکر کند. این عواقب موثرتر از بلند کردن صدای خود و دادن سر کودک خواهد بود.