کرم‌ها و انگل‌های کوچک اغلب نادیده گرفته می‌شوند، آنها خانه خود را در روده کودک می‌سازند، جایی که مواد مغذی را مانند یک زالو از رژیم غذایی میزبان خود می‌گیرند. این نوع عفونت که از نظر پزشکی به آن عفونت هلمینت می‌گویند، به شیوع معده درد در کودکان منجر می‌شود. با توجه به فراوانی این عفونت‌ها، آشنایی والدین و مراقبان با انواع کرم‌های مدفوع بچه‌ها که می‌تواند کودکان را مبتلا کند و هم چنین جنبه‌های چندوجهی مرتبط با علل، علائم و درمان عفونت‌های کرمی بسیار مهم است. آگاه بودن به والدین این امکان را می‌دهد تا گام‌های مناسبی را در پیشگیری و مدیریت این عفونت‌ها بردارند و در نهایت از سلامت و رفاه فرزندان خود محافظت کنند. از عفونت کرمی به عنوان عفونت درشت انگلی نیز نام برده می‌شود. برای اطلاع بیشتر در خصوص راه‌های درمان و پیشگیری از ابتلای کودک به انواع عفونت کرمی با پینو بیبی همراه باشید.
انواع عفونت کرمی
انواع مختلفی از کرم‌ها وجود دارند که می‌توانند در بدن انسان رشد کنند. شایع‌ترین کرم‌هایی که نوزادان را مبتلا می‌کنند عبارت هستند از:
۱. کرم‌های نواری
کرم‌های نواری که کرم‌های مسطح نیز نامیده می‌شوند دارای قلاب‌ها و مکنده‌هایی هستند که به روده‌ها می‌چسبند و روی غذای نیمه هضم شده رشد می‌کنند. طول یک کرم نواری می‌تواند به چند سانتی متر یا حتی ۱۲ متر برسد! کودکان معمولاً کرم‌های نواری یا مسطح را از طریق غذای آلوده می‌بلعند.
۲. کرم‌های گرد
عفونت کرم گرد توسط کرم Ascaris lumbricoides ایجاد می‌شود. شکل این کرم‌ها توخالی است و می‌توانند ۳۵ سانتی متر طول داشته باشند. کرم‌های گرد در آب شور، خاک و آب شیرین زندگی می‌کنند و عموماً از طریق حیوانات خانگی به انسان منتقل می‌شوند.
۳. کرم‌های پین یا کرم‌های نخی
کرم‌های پین که به آن کرم نخی یا کرم سوزنی نیز می‌گویند، کرم‌های کوچک، نازک و سفید رنگی هستند که در رکتوم قرار دارند. هنگامی که فرد می‌خوابد، کرم ماده در ناحیه مقعد تخم می‌گذارد. این منجر به خارش می‌شود که تخم‌ها را به انگشتان کودک منتقل می‌کند. این تخم‌ها روی لباس‌ها، ملحفه‌ها و صندلی‌های توالت زنده می‌مانند و از طریق غذا و نوشیدنی‌های آلوده بلعیده می‌شوند. عفونت کرم سوزنی در میان نوزادان و کودکان نوپا شایع است.
۴. کرم قلابدار
کرم قلابدار معمولاً به دلیل بهداشت نامناسب ایجاد می‌شود. اینها کرم‌های انگلی کوچکی هستند که خود را به دیواره روده می‌چسبانند. کودک در تماس با خاک آلوده ممکن است به عفونت کرم قلابدار مبتلا شود.
چگونه بفهمیم بدن کودک کرم و عفونت دارد؟
کودکان به ندرت علائم ابتلا را نشان می‌دهند. عفونت هم چنین می‌تواند حداقل باشد و بنابراین، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده هر یک از این علائم کرم‌های دوران کودکی، کودک خود را معاینه کنید و به پزشک مراجعه کنید:
- مدفوع بدبو
- خارش اطراف مقعد
- درد شکم
- خستگی
- اسهال
- کاهش وزن
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- کمبود خواب
- زردی
- تحریک پذیری
- ناراحتی معده
- مشکلات روده
- بی‌قراری و اضطراب
- گاز و نفخ
- یبوست
چند عارضه جدی عبارت هستند از: انسداد روده کوچک، لومن آپاندیس، مجرای صفراوی و مجرای پانکراس، ولولوس روده؛ انواژیناسیون؛ پریتونیت ناشی از سوراخ شدن ویسکوز؛ و آبسه کبد و ریه.
علل عفونت کرمی چیست؟
چگونه کرم وارد بدن بچه‌ها می‌شود؟ نوزادان و کودکان خردسال هنگام خزیدن و بازی در فضای باز احتمالاً به کرم آلوده می‌شوند. شایع‌ترین عللی که به رشد کرم‌ها در نوزادان کمک می‌کند عبارت هستند از:
- تماس با سطح آلوده
- مصرف غذا یا آب آلوده
- بهداشت ضعیف یا عدم نظافت
- مصرف مواد غذایی خام یا نیم پز
- شستن نادرست دست‌ها
- تماس با فرد آلوده
آزمایش‌هایی برای تشخیص عفونت کرم
پزشکان می‌توانند عفونت کرم در کودکان را با آزمایش‌های زیر مشخص کنند:
۱. معاینه مدفوع
نمونه مدفوع برای تعیین وجود کرم یا تخم کرم به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
۲. معاینه ناخن
پزشک زیر ناخن‌های نوزاد را از نظر وجود کرم یا مدفوع معاینه می‌کند.
۳. تست نوار چسب
این آزمایش به طور خاص برای شناسایی کرم‌های نخی انجام می‌شود. یک تکه نوار در باسن کودک قرار می‌گیرد تا در صورت وجود، تخم کرم را جمع آوری کند.
۴. سواب غنچه پنبه‌ای
از یک غنچه پنبه‌ای برای بررسی باسن کودک برای وجود تخم کرم استفاده می‌شود.
۵. تست اولتراسوند
این آزمایش فقط در موارد عفونت شدید انجام می‌شود. در اینجا پزشک از سونوگرافی برای تشخیص محل دقیق کرم‌ها استفاده می‌کند.
درمان عفونت کرمی در کودکان
شاید بپرسید چگونه عفونت کرمی در کودکان را درمان کنیم؟ ریشه کن کردن عفونت کرمی کار سختی نیست. متخصصان اطفال معمولاً داروهای ضد انگلی تجویز می‌کنند. بسته به شدت عفونت، ممکن است یکی از این داروها را تجویز شود:
- مبندازول: برای درمان انواع عفونت های کرمی در کودکان بی‌خطرترین تلقی می‌شود.
- Pyrantel: یکی دیگر از داروهای بی‌خطر برای کودکان است که اغلب توسط پزشک تجویز می‌شود.
- قرص/ سوسپانسیون آلبندازول: در کودکان ۱۳ تا ۲۴ ماهه قابل استفاده است. در کودکان زیر یک سال نباید استفاده شود.
درمان‌های خانگی برای عفونت کرم
اگر مشکوک به آلودگی به کرم هستید، ابتدا باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. سپس می‌توانید از داروهای خانگی زیر به عنوان درمان‌های مکمل استفاده کنید. این مواد را قبل از تغذیه پوره کنید:
- پاپایای نارس: دارای آنزیمی به نام پاپائین است که به عنوان ضد کرم عمل می‌کند و کرم‌های روده را از بین می‌برد.
- سیر: این ماده کرم‌زدایی طبیعی است و در از بین بردن کرم‌های انگلی بسیار موثر است.
- دانه‌های زنینان: این دانه‌ها سرشار از تیمول هستند که به جلوگیری از رشد انگل‌های روده‌ای کمک می‌کند. آنها را می‌توان با شکر زرد مخلوط کرد و به کودک خوراند.
- تخمه کدو تنبل: این دانه‌ها دارای کوکوربیتاسین هستند که می‌تواند کرم‌ها را فلج کرده و از بقای آنها در بدن جلوگیری کند.
- خیار چنبر تلخ: این گیاه به مبارزه با کرم‌های شکم کمک می‌کند. مخلوط کردن آن با آب و عسل طعم تلخ آن را کم می‌کند.
- چریش: خاصیت ضد انگلی دارد و برای از بین بردن انواع کرم‌های روده مفید است.
- هویج: هویج دارای ویتامین A است که ایمنی کودک را تقویت می‌کند و به مبارزه با انگل‌های روده کمک می‌کند. مصرف هویج با معده خالی می‌تواند به پاکسازی کرم‌ها کمک کند.
- زردچوبه: یک ضد عفونی کننده داخلی است و برای از بین بردن انواع کرم‌ها شناخته شده است.
- نارگیل: این ماده دارای خواص ضد انگلی قوی است و در درمان کرم‌ها مفید است. می‌توان آن را مستقیماً به عنوان روغن مصرف کرد.
- میخک: میخک می‌تواند کرم‌های موجود و تخم‌های آنها را از بین ببرد و هم چنین می‌تواند از بروز عفونت آینده جلوگیری کند.
اثرات کرم‌ها بر رشد نوزاد
کرم‌ها انگل‌هایی هستند که در بدن میزبان خود زندگی می‌کنند و از آن تغذیه می‌کنند. آنها به طرق زیر سلامت کودکان را مختل می‌کنند:
- کرم‌ها باعث از بین رفتن آهن و پروتئین می‌شوند و اغلب منجر به کم خونی در کودکان می‌شوند.
- کرم‌های گرد باعث سوء جذب مواد مغذی می‌شوند.
- کرم‌ها باعث از دست دادن اشتها، کاهش مصرف مواد مغذی و ضعف می‌شوند.
- آنها هم چنین مسئول اسهال و اسهال خونی در نوزادان و کودکان نوپا هستند.
- سوء تغذیه دوران کودکی با اعمال مکانیکی و تحریکی، کاهش جذب روده‌ای، رقابت برای تغذیه میزبان و تغییرات در شرایط داخل مجرای روده کوچک. بر رشد جسمی و ذهنی کودکان تأثیر می‌گذارند و در نتیجه وزن کودک کم است یا نسبت به سن خود کوتاه قامت‌تر به نظر می‌آید.
چگونه از عفونت کرم در کودک پیشگیری کنیم؟
رعایت بهداشت برای جلوگیری از بروز کرم در کودکان حیاتی است. هنگامی که نوزادان شروع به خزیدن و راه رفتن می‌کنند، نسبت به عفونت‌های کرم آسیب پذیر می‌شوند. بنابراین، انجام اقدامات زیر مهم است:
- پوشک کودک خود را مرتباً عوض کنید. هر بار که پوشک را عوض می‌کنید دست‌های خود را بشویید.
- خانه و محیط اطراف را تمیز نگه دارید.
- اطمینان حاصل کنید که کودک نوپا هنگام بازی کفش‌های بسته بپوشد و پس از بازگشت به خانه دست‌ها و پاهای خود را بشویند.
- به کودک اجازه ندهید نزدیک مناطق پر آب بازی کند.
- ناخن‌های کودک خود را مرتباً کوتاه کنید.
- فقط آب جوشیده و تصفیه شده را به کودک خود بدهید.
- برای جلوگیری از عفونت کرمی، غذای کودک باید خوب پخته شود.
- میوه‌ها و سبزیجات را قبل از مصرف و پخت با آب تمیز بشویید.
- لباس‌ها و ملحفه‌ها را با آب داغ بشویید.
- صندلی لگنی (صندلی توالت) کودک خود را تمیز نگه دارید.
سوالات متداول
۱. مدت زمان ماندگاری کرم در نوزادان چقدر است؟
مدت زمان عفونت کرمی در نوزادان می‌تواند متفاوت باشد، اما با درمان مناسب، می‌توان آنها را در عرض چند هفته برطرف کرد.
۲. آیا کرم‌ها می‌توانند بر رفتار کودک من تأثیر بگذارند؟
بله، انواع خاصی از کرم‌ها می‌توانند بر رفتار کودک تأثیر بگذارند و باعث تحریک پذیری، بی‌قراری و ناراحتی کودک شوند که می‌تواند بر رفتار کلی او نیز تأثیر بگذارد.
۳. چگونه کرم‌ها را در نوزاد ۵ ماهه درمان کنیم؟
می‌توانید داروی مخصوص عفونت کرم نخی را بدون نسخه از داروخانه دریافت کنید. پزشک عمومی یا داروساز احتمالاً به شما خواهد گفت که یک دوز قرص ضد انگلی به فرزندتان بدهید. کودک شما معمولاً باید دوز دارو را بعد از ۲ هفته تکرار کند تا مطمئن شوید همه کرم‌ها از بین رفته‌اند.
۴. نوزادان از چه سنی ممکن است به کرم مبتلا شوند؟
مسئله آلودگی به کرم یک بیماری شایع بهداشتی است که بیشتر در کشورهای آسیایی مشاهده می‌شود. تقریباً ۷ درصد از جمعیت هند مبتلا به عفونت با کرم‌های قلابدار هستند. عفونت کرم زنده در کودکان زیر ۴ سال بیشتر از نوزادان است.
۵. سریع‌ترین راه برای درمان عفونت کرمی چیست؟
اگر کودک شما مبتلا به عفونت کرمی است، پزشک عمومی برای از بین بردن آنها دارویی تجویز می‌کند. کودک شما باید این داروها را به مدت یک تا ۳ روز مصرف کند. افرادی که با کودک مبتلا زندگی می‌کنند نیز ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. هر کرمی در روده کودک شما زندگی می‌کند در نهایت در مدفوع کودک شما از بین می‌رود و دفع می‌شود.
۶. چگونه می‌توانم عفونت کرمی نوزادم را در خانه درمان کنم؟
زردچوبه یک درمان عالی برای کرم‌های روده است زیرا دارای خواص ضد کرم است. می‌تواند کرم‌ها را نابود و ضعیف کند و به تخم‌های گذاشته شده توسط آنها آسیب برساند. یک لیوان آب گرم یا شیر با یک قاشق چای خوری پودر زردچوبه به کودک خود بدهید. این کار را روزانه به مدت ۵ الی ۷ روز تکرار کنید تا کرم‌ها از بین بروند.
۷. آیا کرم‌ها می‌توانند باعث سرفه کردن کودک شوند؟
عفونت کرم گرد باعث اسهال، دفع کرم همراه با مدفوع، سرفه خشک و تب می‌شود. عفونت کرم سوزنی باعث خارش اطراف مقعد، مشکل در خواب به دلیل خارش و ادرار دردناک می‌شود. عفونت کرم قلابدار نیز باعث خس خس سینه، سرفه، خستگی و کم خونی می‌شود.
۸. کدام دارو برای درمان عفونت کرمی کودک بهتر است؟
مبندازول نوعی دارو معمول است که برای درمان عفونت با کرم‌ها به کار برده می‌شود. این دارو عمدتاً برای عفونت‌های روده مانند کرم‌های نخی (گاهی اوقات به عنوان کرم سوزنی شناخته می‌شود) و سایر عفونت‌های کرمی کمتر رایج (کرم شلاقی، کرم گرد و کرم قلابدار) استفاده می‌شود. این دارو با جلوگیری از استفاده کرم‌ها از قند (گلوکز) برای تامین انرژی و زندگی، عمل می‌کند و با رویکرد گرسنه نگاه داشتن کرم‌ها، آنها را می‌کشد.
سخن آخر
کرم‌ها نوعی انگل هستند. عفونت با کرم‌ها اغلب در کودکان ۴ الی ۱۱ ساله شایع هستند. رایج‌ترین نوع کرم‌ها؛ عفونت کرم‌های نخی است. رعایت بهداشت کمک زیادی به پیشگیری از عفونت کرم دارد. برخی از متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که هر ۶ ماه یک بار داروی کرم‌زدایی برای جلوگیری از عفونت و اطمینان از رشد مطلوب کودک تجویز شود.