بند ناف گردنی زمانی اتفاق می‌افتد که بند ناف جنین در درون رحم یک یا چند بار به دور گردن جنین پیچیده شود. این اتفاق (بند ناف نوکال یا گردنی) بسیار شایع است و در حدود ۱۵ تا ۳۵ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. در حالی که این عارضه اغلب هیچ مشکلی برای سلامتی جنین ایجاد نمی‌کند و تأثیری بر نتایج بارداری ندارند، در موارد نادر، ممکن است عوارض جدی ایجاد شود. آن چه شما به عنوان والدین باید در مورد بند ناف گردنی بدانید این است که خطرات احتمالی آن و نحوه برخورد پزشکان با چگونه است با پینو بیبی همراه باشید تا اطلاعات کافی در خصوص گره خوردن بند ناف جنین و بند ناف گردنی را کسب کنید.
بند ناف چیست؟
بند ناف وظیفه رساندن اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز جنین برای رشد و هم چنین حمل مواد زائد را بر عهده دارد. بند ناف رابط بین جنین و مادر است. این ساختار یک لوله انعطاف‌پذیر است که شامل دو شریان و یک ورید است و با ماده‌ای به نام ژله وارتون پوشانده شده است که به محافظت از رگ‌های خونی داخل بند ناف کمک می‌کند.
انواع بند ناف گردنی
احتمال خفگی هنگام تولد و سایر آسیب‌های هنگام تولد تحت تأثیر نوع بند ناف گردنی است. تارهای نوکال (بندناف گردنی) به دو نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شوند:
- بند ناف نوکال نوع A «قفل نشده»
هنگامی که انتهای بند ناف متصل به جفت از روی انتهای متصل به جنین عبور می‌کند. ممکن است به این بند ناف «قفل نشده» گفته شود. هنگامی که جنین در داخل رحم حرکت آزادانه می‌کند، احتمالاً به طور خود به خود از هم جدا می‌شود.
- بند ناف نوکال نوع B «قفل شده»
هنگامی که انتهای بند ناف متصل به جفت از زیر انتهای متصل به جنین عبور می‌کند. این ممکن است بند ناف «قفل شده» نامیده شود. بند ناف قفل شده کمتر احتمال دارد که خود به خود از هم جدا شوند.
هنگامی که بند ناف با یک الگوی گره واقعی (چه نوع A یا نوع B) به دور گردن جنین پیچیده شود، نوزاد ممکن است از اکسیژن محروم شود. جریان اکسیژن کافی ممکن است توسط یک گره واقعی قطع شود زمانی که:
- بندناف فشرده می‌شود، به این معنی که رگ‌های بند ناف مسدود شده‌اند و جریان خون به نوزاد را متوقف می‌کند.
- بند ناف آن قدر سفت است که جریان خون را در رگ‌های اصلی گردن کودک محدود می‌کند.
- بند ناف باعث احتقان خون وریدی می‌شود که باعث کاهش گردش خون می‌شود.
خطر خفگی هنگام تولد بستگی به سفت یا شل بودن بند ناف پیچیده شده دور گردن جنین دارد. اگر بند ناف سفت‌تر باشد، خطر خفگی ممکن است بیشتر باشد. توجه به این نکته ضروری است که حرکت جنین گاهی اوقات باعث سفت شدن بند نافی می‌شود که در ابتدا شل بوده است.
بند ناف دوگانه چیست؟
بند ناف دوگانه زمانی اتفاق می‌افتد که بندناف دو بار دور گردن کودک بپیچد و حلقه‌ها می‌توانند شل یا سفت باشند. بند ناف دوگانه نیز نسبتاً شایع است و در حدود ۲ تا ۷ درصد از تولدها رخ می‌دهد. همچنین ممکن است بند ناف بیش از دو بار پیچیده شود. حتی زمانی که بند ناف چندین بار دور گردن جنین پیچیده شود، ممکن است نوزاد سالم به دنیا بیاید. با این حال، نوزادانی که دارای طناب‌های گردنی متعدد هستند ممکن است در معرض خطر کمی بالاتر از عوارض باشند، مانند اختلال در رشد جنین و ناهنجاری‌های ضربان قلب جنین باشند.
علت ایجاد بندناف گردنی چیست؟
بند ناف ممکن است بیشتر در موارد زیر ایجاد شود:
- جنین بسیار فعال است و تحرک زیادی درون کیسه آمنیوتیک دارد (شایع‌ترین علت پیچشش بند ناف به دور گردن جنین است).
- یک بندناف بلند وجود دارد.
- بند ناف دارای ژله وارتون ناکافی است (ماده ژلاتینی موجود در بند ناف).
- بند ناف ساختار ضعیفی دارد.
- بارداری دوقلویی یا چند قلویی است.
- مایع آمنیوتیک بیش از حد اطراف جنین وجود دارد که اجازه حرکت آزادانه‌تر را به جنین می‌دهد (پلی هیدرآمنیوس).
- با افزایش سن حاملگی جنین، احتمال بند ناف گردنی نیز افزایش می‌یابد.
آیا طناب نوکال خطراتی دارد؟
نوکال کورد (بند ناف گردنی) به طور تصادفی اتفاق می‌افتد و بسیار رایج است. تحقیقات نشان می‌دهد که بندناف گردنی در بیش از یک تولد از هر چهار تولد رخ می‌دهند. بند ناف نوع B کمتر شایع است و حدود ۲ تا ۸ درصد از نوزادان با این طناب متولد می‌شوند. تحقیقات نشان داده است که هر چه جنین شما مدت بیشتری در شکم مادر بماند، احتمال بیشتری وجود دارد که بند ناف به دور گردن او پیچیده شود و با این حالت به دنیا بیاید. پیچشش بند ناف دور گردن در ۶ درصد از نوزادان در هفته ۲۰ بارداری گزارش شده است، اما این تعداد در هفته ۴۲ به ۲۹ درصد افزایش یافته است. نوزادان پسر نیز بیشتر از نوزادان دختر با بند ناف گردنی متولد می‌شوند. نژاد و سن مادر بر احتمال داشتن بند ناف نوکال نوزاد تاثیری ندارد. فشاری که مادر هنگام وضع حمل وارد می‌آورد نیز معمولاً نقشی در ایجاد نوکال کورد ندارد. اگر جنین قبل از شروع زایمان، بند ناف گردنی نداشته باشد، بعید است که در هنگام تولد بند ناف نوکال داشته باشد.
آیا پیچیدن بند ناف دور گردن عوارضی دارد؟
در حالی که بیشتر بند ناف‌های گردنی برای نوزادان هیچ آسیبی ایجاد نمی‌کند، برخی از عوارض بالقوه در رابطه با نوکال کورد عبارت هستند از:
- گره خوردن بند ناف
- تاخیر در رشد
- کاهش مقدار مایع آمنیوتیک
- کاهش حرکت جنین
- دوره بارداری طولانی‌تر
- محدودیت رشد داخل رحمی IUGR
- کم خونی
- سطوح پایین خون در گردش (هیپوولمی)
- سطوح بالای اسید خون (اسیدوز متابولیک)
- مرده‌زایی
صدمات ناشی از بند ناف گردنی هنگام تولد
عوارض بالقوه و صدمات ناشی از بند ناف گردنی هنگام تولد عبارت هستند از:
- سندرم بند ناف دور گردن tCAN : گاهی اوقات بند ناف می‌تواند محکم به دور گردن کودک بپیچد و باعث ایجاد عوارض جدی‌تری شود. این می‌تواند منجر به وضعیتی به نام سندرم بند ناف دور گردن tCAN شود. علائم سندرم tCAN شبیه خفگی است و شامل لکه‌های خونی (پتشی) در گردن، صورت و چشم است. خراشیدگی پوست روی گردن جایی که بند ناف پیچیده شده است و پوست تیره و بنفش رنگ صورت نوزاد از علائم دیگر این سندرم هستند.
- آنسفالوپاتی هیپوکسیک – ایسکمیک HIE : (HIE) یک آسیب مغزی نوزادان است که به دلیل کمبود اکسیژن و جریان خون محدود به مغز نوزاد در زمان تولد یا نزدیک به آن (یعنی خفگی هنگام تولد) ایجاد می‌شود. برخی از کودکان مبتلا به HIE دچار اختلالاتی مانند فلج مغزی، صرع و ناتوانی‌های فکری / رشدی می‌شوند.
- محدودیت رشد داخل رحمی IUGR : نوزادانی که به طور غیرطبیعی کوچک هستند در معرض خطر بیشتری برای آسیب مغزی در طول فرآیند زایمان هستند و باید با دقت بسیار مدیریت شوند.
- وجود مکونیوم در مایع آمنیوتیک: اگر کودک اولین دفع مدفوع خود را در حالی که هنوز در رحم است انجام دهد، مکونیوم (مدفوع) می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامتی او باشد. نوزادان متولد نشده مایع آمنیوتیک را می‌بلعند و اگر این مایع حاوی مکونیوم باشد، می‌تواند باعث عارضه خطرناکی به نام سندرم آسپیراسیون مکونیوم MAS شود.
- ناهنجاری‌های ضربان قلب جنین: که می‌تواند خطر زایمان را افزایش دهد (نیاز به استفاده از ابزارهایی مانند وکیوم، اودون و فورسپس جهت کمک به فرایند زایمان است).
- اسیدمی شریان نافی
- ناهنجاری‌های رشد عصبی
بند ناف گردنی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
طناب‌های نوکال (بند ناف پیچیده شده دور گردن جنین) گاهی در سونوگرافی‌های دوران بارداری دیده می‌شوند، برای شناسایی بند ناف گردنی، پزشکان از چندین نما به گردن جنین نگاه می‌کنند. بند ناف نوکال زمانی تشخیص داده می‌شود که بند ناف حداقل سه چهارم گردن جنین را احاطه کرده باشد. حساسیت اولتراسوند برای تشخیص بند ناف حدود ۷۰ درصد برای تصویربرداری در مقیاس خاکستری و ۸۳ تا ۹۷ درصد با داپلر رنگی است اما این عارضه اغلب در بدو تولد مشخص می‌شوند. طناب‌های نوکال اغلب در زمان نزدیک به اواخر بارداری اتفاق می‌افتند، بنابراین معمولاً پزشکان به طور معمول در حین زایمان آن را بررسی می‌کنند.
علائم و نشانه‌های بند ناف گردنی در بانوان باردار
معمولاً زنان باردار هیچ علامتی از بند ناف گردنی را تجربه نمی‌کنند. اگر بند ناف بر اکسیژن رسانی نوزاد تأثیر بگذارد، ممکن است کودک علائمی از ناراحتی جنین مانند ضربان قلب غیرطبیعی را در مانیتور جنین نشان دهد.
بعد از تشخیص بند ناف گردنی چه اتفاقی می‌افتد؟
پیچیدن بند ناف دور گردن بسیار رایج است. این پیچش بند ناف دور گردن می‌توانند در هر زمان شکل بگیرند، از هم جدا شوند و اصلاح شوند. در طی آزمایشات قبل از تولد، حلقه نوکال ممکن است با سونوگرافی تشخیص داده شود و یا ممکن است متخصص مشکوک شود که جنین در طول آزمایش بدون استرس یا مشخصات بیوفیزیکی علائم پریشانی را نشان دهد. در طول تولد، طناب گردنی (بند ناف ویچیده شده دور گردن جنین) معمولاً به اندازه‌ای شل هستند که پزشک بتواند طناب را دور سر کودک حلقه کند و گردن او را آزاد کند. اگر بند ناف خیلی سفت است که نمی‌تواند روی سر کودک بلغزد، ممکن است قبل از زایمان، پزشک کامل بند ناف را ببند و سپس قطع کند تا از جدا شدن آن از جفت جلوگیری شود.
اگر ضربان قلب کودک در طول زایمان به دلیل بند ناف نوکال کاهش یابد، ممکن است پزشک از مادر بخواهد که وضعیت خود را تغییر دهد تا فشار اضافی بر روی بند ناف جنین کاهش یابد و مایعات یا اکسیژن اضافی به بانوی باردار بدهند. اگر ضربان قلب جنین بهبود نیابد، ممکن است برای کاهش انقباضات و یا سزارین به مادر دارو داده شود. در طول زایمان و وضع حمل و طی مانیتور ضربان قلب جنین، اگر پزشکان کمبود اکسیژن را در نوزاد تشخیص دهند که به صورت ردیابی ضربان قلب غیر اطمینان بخش ظاهر می‌شود؛ هنگامی که این ردیابی‌ها رخ داد، جنین باید به سرعت، معمولاً با سزارین اورژانسی به دنیا بیاید.
گاهی اوقات در حین زایمان، پزشک سعی می‌کند بند ناف را روی سر کودک ببرد تا فشار را کاهش دهد در حالی که تلاش می‌کند تا شانه‌ها یا بدن نوزاد را نیز خارج کند (به دنیا بیاورد). پزشک همچنین ممکن است تکنیکی را انجام دهد که شامل لغزش بند ناف بر روی شانه‌های نوزاد یا مانور دیگری است که به نوزاد اجازه می‌دهد تا با وجود طناب گردنی به دنیا بیاید. هر رویکردی که باشد، تیم پزشکی باید آماده‌سازی برای سزارین اضطراری را در صورتی که نوزاد نمی‌تواند به سرعت و ایمن از طریق واژینال به دنیا بیاورد، آغاز کند. بند ناف گردنی یک وضعیت اورژانس مامایی است که نیاز به نظارت دقیق بر ضربان قلب نوزاد و زایمان سریع در اولین علائم ناراحتی دارد.
آیا درمانی برای بند ناف گردن وجود دارد؟
در حال حاضر هیچ گزینه درمانی برای پیچیدن طناب بند ناف دور گردن جنین، قبل از تولد نوزاد وجود ندارد. اگر بند ناف گردنی جنین، قبل از تولد تشخیص داده شود احتمالاً پزشکان در حین زایمان نظارت بیشتری خواهند داشت تا مطمئن شوند که ضربان قلب نوزاد طبیعی است. هدف اصلی در مدیریت بند ناف گردنی، جلوگیری از فشرده شدن و یا افتادگی بند ناف (پرولاپس بندناف) در هنگام زایمان است. حفظ بند ناف دست نخورده بستگی به این دارد که چقدر محکم دور گردن کودک پیچیده شده باشد. معمولاً می‌توان بند ناف شل را روی سر کودک گذاشت تا کشش در هنگام زایمان شانه‌ها یا بدن او کاهش یابد. اگر این کار امکان پذیر نباشد، پزشک ممکن است بتواند بند ناف را روی شانه‌های نوزاد ببرد و نوزاد را از طریق حلقه بند ناف گردنی تحویل دهد. اگر این امکان نیز وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است از تکنیک سالتو استفاده کند، که به شانه‌ها و بدن اجازه می‌دهد تا در یک سالتو به دنیا بیایند و بند ناف پس از زایمان باز شود. مانور سالتو Somersault Technique شامل خم کردن سر نوزاد به سمت سینه است تا پاها سریع‌تر از بدن مادر خارج شوند و جنین به دنیا بیایید تا بند ناف هم کشیده نشود. سپس پزشک طناب گردنی را از روی سر جنین عبور می‌دهند. در موارد نادر، مداخلات دیگری مانند سزارین اورژانسی باید انجام شود. تأخیر در انجام سزارین ضروری می‌تواند اثرات مضر هیپوکسی و ایسکمی را به شدت تشدید کند و منجر به آسیب جدی مغز شود.
عدم تشخیص بند ناف نوکال
عدم تشخیص پیچیده شدن بندناف به دور گردن جنین سهل انگاری است که باعث خفگی هنگام تولد و ردیابی قلب غیر اطمینان بخش در طول آزمایشات قبل از زایمان و یا حین زایمان می‌شود. به دنیا آوردن سریع نوزادی که دچار خفگی هنگام تولد است نیز سهل انگاری است. اگر این سهل انگاری باعث آسیب دائمی در نوزاد شود، قصور پزشکی است. خفگی هنگام تولد اغلب باعث انسفالوپاتی نوزادی و انسفالوپاتی هیپوکسیک – ایسکمیک می‌شود که می‌تواند باعث آسیب دائمی مغز و شرایطی مانند فلج مغزی شود.
آیا مرگ جنین بر اثر بند ناف گردنی وجود دارد؟
داده‌های حاصل از مطالعات افزایش خطر مرگ و مرده‌زایی در جنین‌های دارای بند ناف گردنی در مقایسه با جنین‌های بدون بند ناف گردنی را نشان نداده است. با این حال، گزارش‌های موردی از مرده‌زایی با یک یا چند بند ناف پیچیده شده دور گردن، علائم فرورفتگی در بافت اطراف گردن جنین ارائه شده است. در صورت ارزیابی‌های طبیعی قبل از تولد و پس از زایمان بندناف پیچیده شده دور گردن به ندرت می‌توانند باعث مرگ جنین شود. وجود بند ناف به تنهایی شواهد ناکافی از مرگ به دلیل خفه شدن است، اما با وجود یافته‌های زیر خفگی که باعث مرگ جنین شود را پشتیبانی می‌کند:
یک مکانیسم بالقوه برای خفگی جنین، محدود کردن جریان خون شریان کاروتید است. درهم تنیدگی بند ناف در اطراف گردن؛ با ، احتقان شدید وریدی ممکن است برای ایجاد این خفگی کافی باشد. خفگی و مرگ، مکانیسم بالقوه دیگر فشرده سازی عروق بند ناف است.
زمانی که بند ناف به شدت روی خود یا گردن جنین فشرده می‌شود. هر دو مکانیسم‌ها ممکن است درگیر باشند.
بند ناف تنگ ممکن است در هنگام زایمان وجود نداشته باشد زیرا با افزایش تون (تونس عضلات) جنین از بین می‌رود.
در صورت عدم وجود حلقه‌های متعدد بند ناف، هیپوکسی مغزی ممکن است منجر به شل شدن بند ناف شود.
مشخص نیست که آیا طناب‌های نوکال روی رشد جنین تأثیر منفی می‌گذارد یا خیر (اختلال در رشد داخل رحمی).
خونریزی‌های پتشیال سر و گردن که از یافته‌های مشخصه در خفگی در نوزادان است. به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- احتقان عروقی و ترومبوز عروق بند ناف
- ادم یا خونریزی بند ناف در ژله وارتون
- اکتازی عروقی، ترومبوز عروقی و یا واسکولوپاتی ترومبوتیک (پرزهای عروقی، پرزهای کاریورکسیس استرومایی) شامل عروق بند ناف و یا صفحه کوریونیک جفت، پایه و عروق پرز کوریونی
سخن آخر
پیچیدن بند ناف دور گردن جنین بسیار شایع است و به ندرت باعث ایجاد عوارض یا آسیب پایدار برای کودک می‌شود. نوزادانی که با بند ناف گردنی متولد می‌شوند معمولاً خطر ابتلا به نمره آپگار پایین، مشکلات رشد و تکاملی و یا مرده‌زایی را ندارند. در صورت داشتن هر گونه سوال یا نگرانی در مورد بند ناف در دوران بارداری یا زایمان، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
من خانمم در هفته سی و چهارم بود و دکتر همه چیز را نورمال تشخیص داده بودند تا اینکه وسط های هفته سی و چهارم نوزاد هیچ تکانی نمی خورد و بعد از مراجعه به بیمارستان دکتر گفت که نوزاد فوت شده.